Cú xoay chuyển nền kinh tế Ấn Độ?

Thất bại của BJP

Những số liệu mới nhất trên thị trường phần nào đã cho thấy sự thất vọng khi trong cuộc tổng tuyển cử vừa qua, đảng Bharatiya Janata (BJP) của ông Narendra Modi mất đa số trong Quốc hội, buộc vị Thủ tướng Ấn Độ phải dựa vào các đồng minh để thành lập chính phủ.

Theo đó, Đảng BJP không giành được đa số 272 ghế. Liên minh Dân chủ Quốc gia, do BJP lãnh đạo, đang trên đường giành được 293 ghế. Đảng đối lập Liên minh toàn diện phát triển quốc gia Ấn Độ có khả năng giành được 229 ghế.

Giới phân tích đầu tư khi đề cập tới kết quả này đã dùng thuật ngữ “thiên nga đen” - hiện tượng kinh tế không thể dự báo và hiếm khi xảy ra, nhưng một khi xảy ra sẽ ảnh hưởng tiêu cực lên nền kinh tế và thị trường tài chính.

Quả thực đó là tác động đối với tượng đài chính quyền Modi được gầy dựng kể từ năm 2014. Huyền thoại của ông cũng đã xuất hiện từ đầu những năm 2000, khi ông trở thành thủ hiến bang Gujarat.

Những thành công kinh tế của bang miền Tây nước Ấn dưới thời ông Modi đã mang lại cho ông vị trí “anh hùng dân gian” khiến cả quốc gia say đắm. Trong giai đoạn từ năm 2001 - 2014, các chính sách của ông đã góp phần thúc đẩy tăng trưởng GDP nhanh chóng với năng suất và đổi mới cao hơn, giảm quan liêu và tham nhũng, đồng thời cơ sở hạ tầng tốt hơn mức trung bình của cả nước.

Năm 2014, cử tri đã đưa BJP lên nắm quyền với hy vọng ông Modi sẽ áp dụng “mô hình Gujarat” trên khắp nền kinh tế lớn thứ ba châu Á. Song rõ ràng, thập kỷ vừa qua đã không diễn ra như nhiều người trong số 1,4 tỷ người Ấn Độ mong đợi.

Việc ông Modi không thể giành được đa số ghế trong quốc hội lần này cho thấy lên khoảng cách ngày càng lớn giữa những lời hoa mỹ về cải cách kinh tế và việc thực hiện trên thực tế. Có vẻ như mô hình Gujarat của ông Modi không có khả năng mở rộng như cử tri mong đợi.

Sự trở lại của Trung Quốc - động lực mới

Mặt khác, những động thái gần đây của Trung Quốc nhằm vực dậy lĩnh vực bất động sản, cũng có khả năng thúc đẩy BJP tập trung hơn vào việc trang bị lại nền kinh tế.

Trong thời gian chuẩn bị cho cuộc bầu cử bắt đầu vào tháng 4, cuộc cạnh tranh ngầm giữa Trung Quốc và Ấn Độ đã diễn ra trên thị trường chứng khoán - với lợi thế thường thuộc về Mumbai. Vụ sụp đổ chứng khoán Trung Quốc trị giá gần 7 nghìn tỷ USD từ năm 2021 đến đầu năm 2024 đã tạo ra làn sóng đầu tư đổ bộ vào thủ đô Mumbai.

Tuy nhiên, Trung Quốc đã quay trở lại cuộc chơi chứng khoán khởi sắc trong những tuần gần đây bằng cách đưa ra những động thái lớn nhằm chấm dứt cuộc khủng hoảng bất động sản. Vào giữa tháng 5, nhóm của nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã trình bày chi tiết các bước đi mới, bao gồm thúc giục chính quyền địa phương mua những tài sản chưa bán được và giảm số tiền mà người mua nhà cần đặt cọc. Đây là nỗ lực quyết đoán nhất để giải quyết cuộc khủng hoảng đang đè nặng lên nền kinh tế lớn nhất châu Á.

Ngày càng có nhiều sự lạc quan rằng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Thủ tướng Lý Cường đang tiến gần đến một sự kết hợp chính sách sẽ thay đổi cục diện kinh tế Trung Quốc theo chiều hướng tốt hơn.

Điều này làm phức tạp tính toán của ông Modi trong khi đảng của ông vạch ra chương trình nghị sự cho nhiệm kỳ thứ ba. Đối với Ấn Độ, ý tưởng về sự phục hồi mạnh mẽ của Trung Quốc là “con dao hai lưỡi”. Nhu cầu ngày càng tăng của Trung Quốc là một điểm cộng rõ ràng cho lĩnh vực sản xuất của Ấn Độ, vốn phát triển nổi bật dưới thời ông Modi.

Tuy nhiên, việc Trung Quốc thu hút lại hàng nghìn tỷ USD đầu tư toàn cầu, một phần lớn trong số đó đổ về các công ty Ấn Độ, sẽ là yếu tố làm giảm giá cổ phiếu Mumbai.

Thay đổi trọng tâm kinh tế

Theo giới quan sát, thất bại của BJP trong cuộc tổng tuyển cử sẽ buộc đội ngũ thân cận của ông Modi bớt tập trung vào chương trình nghị sự theo chủ nghĩa dân tộc, thay vào đó sẽ tập trung nhiều hơn vào thúc đẩy kinh tế phát triển hơn nữa theo hướng toàn diện. BJP có thể sẽ chuyển hướng từ việc sửa đổi hiến pháp của Ấn Độ sang giải quyết tình trạng bất bình đẳng đang gia tăng.

Nhà kinh tế học Shilan Shah tại Capital Economics cho biết, ông Modi sẽ bắt đầu nhiệm kỳ tiếp theo trong bối cảnh “khả năng thông qua các cải cách kinh tế gây tranh cãi trở nên khó khăn hơn. Nhưng ông Modi vẫn có thể triển khai với tư cách là lãnh đạo một liên minh ổn định”.

Ian Bremmer, chủ tịch của Eurasia Group, cho biết trong những tháng gần đây, những người theo dõi Ấn Độ lâu năm đã nhận thấy “chiến dịch tranh cử của ông Modi giảm đề cập đến chương trình nghị sự theo chủ nghĩa dân tộc theo đạo Hindu vốn thống trị phần lớn trong hai nhiệm kỳ cuối cùng của ông Modi, và có lý do chính đáng”.

Carlos Casanova, nhà kinh tế tại Union Bancaire Privée, cho biết giới đầu tư hiện vẫn thiện cảm với thị trường tỷ dân này thông qua những cải cách thân thiện với thị trường vốn của chính phủ cầm quyền. Chúng bao gồm chiến lược “Sản xuất tại Ấn Độ” khuyến khích các công ty thành lập các nhà máy địa phương và đầu tư nước ngoài đặt cược vào các nhà sản xuất địa phương.

“Bên cạnh đó, ông Modi cũng đã công bố kế hoạch để Ấn Độ trở thành một quốc gia phát triển vào năm 2047, điều này sẽ cần đầu tư vào cơ sở hạ tầng và tăng trưởng khoảng 8% mỗi năm” - chuyên gia Casanova lưu ý.

“Với cấu trúc của thị trường Ấn Độ, chúng tôi nhận thấy mối tương quan chặt chẽ giữa tăng trưởng GDP và tăng trưởng (thu nhập trên mỗi cổ phiếu)”, ông cho biết thêm, thu nhập chất lượng cao, khả năng hiển thị cao có thể thúc đẩy cổ phiếu Ấn Độ tăng cao hơn trong những tháng tới.

Nhà phân tích Sunil Tirumalai của UBS nhận xét, “do BJP không giành được đa số nên quyền thương lượng sẽ thay đổi đáng kể trong liên minh. Hầu hết các kịch bản từ đây có thể được thị trường coi là tiêu cực so với kỳ vọng tuần trước”.

Trong khi đó, giới phân tích của Goldman Sachs cho biết thêm: “Ấn Độ cần kiên định thực hiện các cải cách cơ cấu như cải cách đất đai và thị trường lao động, đồng thời tạo ra môi trường thuận lợi cho hàng triệu công nhân có việc làm để nhận ra tiềm năng tăng trưởng thực sự ”.

Các nhà kinh tế tại Nomura Holdings trong một ghi chú gần đây bày tỏ nghi ngại tăng trưởng của Ấn Độ chưa bền vững và “chủ yếu được hỗ trợ bởi tăng trưởng vốn đầu tư công mạnh mẽ, trong khi tiêu dùng tư nhân và vốn đầu tư tư nhân vẫn ở mức thấp”. Trong khi đó, ngành nông nghiệp quan trọng của Ấn Độ lại “hoạt động kém hiệu quả”.

Công bằng mà nói, một số lĩnh vực công nghiệp nhất định thực sự “có khả năng phục hồi”. Không cần tìm đâu xa, thực tế là hơn 7% sản lượng iPhone của Apple hiện được thực hiện ở Ấn Độ. Tuy nhiên ngày càng có nhiều lo ngại rằng mức tăng trưởng 7 - 8% của Ấn Độ không tạo ra nhiều việc làm mới như mong đợi.

Đó là những lợi thế cũng như thách thức mà ông Modi sẽ cần lưu ý trong thời gian tới.