Dấu ấn thị trường chứng khoán năm 2024
Năm 2024 ghi nhận những dấu ấn nổi bật trên thị trường chứng khoán Việt Nam, với VN-Index tăng trưởng 12,11% và nhiều diễn biến đáng chú ý trong các nhóm ngành và cổ phiếu. Dù đối mặt với yếu tố ngoại biên tác động mạnh, thị trường vẫn giữ được đà phát triển. Các sự kiện như việc thông qua Thông tư 68/2024/TT-BTC, làn sóng bán ròng kỷ lục của nhà đầu tư nước ngoài và sự phục hồi của thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã tạo ra những bước ngoặt quan trọng, mở ra triển vọng mới cho năm 2025.
VN-Index khởi đầu năm 2024 tại mốc 1.129,93 điểm - đây cũng chính là vùng điểm số thấp nhất năm. Sau đó chỉ số liên tục đi lên, tiến sát vùng 1.300 điểm vào thời điểm cuối tháng 3. Mốc 1.300 điểm trở thành cột mốc đáng nhớ khi chỉ số khi có tới 6 lần chỉ số chinh phục thất bại ngưỡng kháng cự này (tăng lên trên 1.290 điểm rồi có cú sụt giảm trên 30 điểm).
VN-Index kết phiên ngày 31/12 tại 1.266,78 điểm, tăng 136,85 điểm (+12,11%) so với ngày đầu năm.
Tổng thanh khoản cả năm đạt 173,07 tỷ cổ phiếu với 249 phiên giao dịch được diễn ra, trung bình mỗi phiên VN-Index có thanh khoản 695 triệu cổ phiếu.
Quy mô niêm yết, đăng ký giao dịch toàn thị trường tính đến thời điểm hiện tại có 725 cổ phiếu, chứng chỉ quỹ niêm yết trên HoSE và HNX, 886 cổ phiếu đăng ký giao dịch trên UPCoM.
Vốn hóa toàn thị trường tại ngày 31/12 đạt 7.133.367 tỷ đồng. Trong đó, nhóm vốn hóa nhóm ngân hàng 2.128.542 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng lớn nhất với 29,85%; tiếp đến là nhóm công nghiệp (12,41%), bất động sản 11,73%.
Số lượng tài khoản chứng khoán đến ngày 30/11 đạt 9.157.109 tài khoản, tăng 1.864.748 tài khoản so với cuối năm 2023 (+25,6%). Trung bình mỗi tháng, nhà đầu tư mở mới 155.396 tài khoản. Số tài khoản tương đương 9% dân số, vượt mục tiêu mà Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030 đã đề ra.
Đà bán ròng của khối ngoại là điểm nhấn trong năm 2024, với giá trị lên tới 94.445 tỷ đồng, vượt mức bán ròng năm 2021 là 6.685 tỷ đồng.
Các cổ phiếu bị nhà đầu tư nước ngoài bán ròng mạnh nhất là VHM (19.115 tỷ đồng), VIB (8.264 tỷ đồng), Quỹ ETF DCVFMVN DIAMOND (7.203 tỷ đồng), FPT (6.382 tỷ đồng)... Ngược lại, nhóm này mua vào BHI (1.628 tỷ đồng), AIC (1.263 tỷ đồng), IDC (1.034 tỷ đồng), SBT (908 tỷ đồng), HVN (836 tỷ đồng).
12/19 nhóm ngành có mức tăng mạnh hơn VN-Index (12,11%), dẫn đầu bởi Viễn thông (+213,6%), Công nghệ thông tin (+77,02%), Công nghiệp (+56,58%). Nhóm có vốn hóa lớn nhất là Ngân hàng cũng có mức tăng lên đến 20,6%.
Bốn nhóm tăng ít hơn mức tăng của VN-Index là Tài nguyên cơ bản, Năng lượng, Xây dựng và Vật liệu, Ô tô và phụ tùng.
Trong năm, nhóm Chứng khoán và Bất động sản đi ngược lại xu hướng chung khi lần lượt giảm 0,56% và 4,17%.
Top 10 cổ phiếu vốn hóa lớn nhất thị trường là: VCB, VGI, ACV, FPT, BID, CTG, MCH, TCB, HPG, VHM với tổng giá trị 2.394.983 tỷ đồng, chiếm 1/3 vốn hóa toàn thị trường. VCB dẫn đầu, đạt 509.725 tỷ đồng.
Top 10 cổ phiếu tăng mạnh nhất thị trường gọi tên: PTX, HGM, CTP, TFC, DHT, KSV, VGI, TTE, MCH, HTL. Cổ phiếu PTX dẫn đầu với mức tăng ấn tượng, đạt 3.608%.
Top 10 cổ phiếu giảm nhất năm 2024 gọi tên: HTP, GKM, RDP, DFF, AAH, BMV, QBS, KPF, L61, PSH. Cổ phiếu HTP dẫn dầu với mức giảm 87%.
Theo Báo Nhân Dân, ngày 28/12, Câu lạc bộ Nhà báo Chứng khoán tổ chức công bố 10 sự kiện và dấu ấn nổi bật của thị trường chứng khoán năm 2024, phản ánh những chuyển biến quan trọng và xu hướng định hình thị trường trong năm qua.
1. Thông tư 68/2024/TT-BTC gỡ nút thắt quan trọng, giúp chứng khoán Việt Nam tiến gần đến mục tiêu nâng hạng
Ngày 18/9/2024, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 68/2024/TT-BTC sửa đổi 4 Thông tư, quy định lộ trình công bố thông tin bằng tiếng Anh và cho phép nhà đầu tư tổ chức nước ngoài mua cổ phiếu không cần đủ 100% tiền (non-freefunding). Thông tư nhận được sự ủng hộ từ các tổ chức quốc tế, tháo gỡ nút thắt quan trọng để nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam. Có hiệu lực từ 2/11/2024, việc áp dụng non-freefunding đã được đảm bảo an toàn, tạo kỳ vọng nâng hạng vào năm 2025.
2. Thị trường chứng khoán chịu tác động từ nhiều yếu tố ngoại biên
Năm 2024, thị trường chứng khoán Việt Nam ghi nhận tăng trưởng 12,11% trên VN-Index, nhưng phần lớn đà tăng diễn ra trong quý I. Các quý sau đó, thị trường dao động và không vượt qua ngưỡng 1.300 điểm. Điều này trái ngược với tăng trưởng kinh tế vĩ mô ấn tượng, với GDP quý III tăng 7,4% và lũy kế 9 tháng tăng 6,82%. Lợi nhuận doanh nghiệp cũng tăng mạnh, nhưng VN-Index không phản ánh hiệu quả này. Nguyên nhân chính đến từ tác động bên ngoài, bao gồm đà tăng giá đồng USD và kết quả bầu cử Tổng thống Mỹ gây bất ổn trong thương mại toàn cầu.
3. Tin tặc tấn công Công ty Chứng khoán VNDirect, PVOIL
Ngày 24/3/2024 hệ thống công nghệ thông tin của Công ty Chứng khoán VNDirect bị tin tặc tấn công và mã hóa dữ liệu, khiến hệ thống giao dịch bị ngắt kết nối với các Sở giao dịch, đến ngày 1/4 mới được kết nối lại, nhưng quá trình khôi phục hoạt động của cả hệ thống đã phải diễn ra từng bước, theo một lộ trình. Ngay sau đó, ngày 2/4/2024, hệ thống của Tổng công ty Dầu Việt Nam - CTCP (PVOIL) cũng bị tấn công mã hóa dữ liệu ảnh hưởng tới một số hoạt động nghiệp vụ, trong đó có hệ thống phát hành hóa đơn điện tử, website và các ứng dụng khác. Các cuộc tấn công bất ngờ của tin tặc là hồi chuông cảnh báo các doanh nghiệp cần tăng cường đảm bảo an toàn thông tin trong bối cảnh các hoạt động, dịch vụ đã được số hóa mức độ cao.
4. Làn sóng tăng vốn của các công ty chứng khoán
Tiếp nối xu hướng từ cuối 2023, năm 2024, nhiều công ty chứng khoán như SSI, VCI, VIX, VND, LPBS… tiếp tục phát hành chứng khoán và tăng vốn qua nhiều hình thức. Khoảng 22 công ty đã huy động gần 25.000 tỷ đồng với gần 2,5 tỷ chứng khoán chào bán, củng cố tiềm lực vốn. Việc tăng vốn này thể hiện sự chủ động chuẩn bị cho cơ hội mới từ công nghệ thông tin và nâng hạng, mở ra bước ngoặt phát triển cho thị trường chứng khoán 2025.
5. Xét xử nhiều đại án trong lĩnh vực chứng khoán
Năm 2024 chứng kiến một loạt đại án được đưa ra xét xử, đáng chú ý là 3 đại án lớn trong lĩnh vực chứng khoán. Trong vụ án Tân Hoàng Minh, ông Đỗ Anh Dũng, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Tân Hoàng Minh được xác định là chủ mưu trong việc phát hành trái phiếu, huy động, chiếm đoạt của trên 6.600 nhà đầu tư với tổng số tiền hơn 8.600 tỷ đồng và sử dụng vốn không đúng mục đích.
Trong vụ án Vạn Thịnh Phát, bị cáo Trương Mỹ Lan, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Vạn Thịnh Phát bị xác định chiếm đoạt của Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) hơn 677.000 tỷ đồng. Bà Lan đã sử dụng SCB như một công cụ tài chính, huy động vốn từ các tổ chức cá nhân, rồi sử dụng nhiều thủ đoạn, lập hồ sơ vay khống, nâng giá tài sản đảm bảo… để rút tiền SCB.
Vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản, thao túng thị trường chứng khoán xảy ra tại Tập đoàn FLC, chủ mưu là ông Trịnh Văn Quyết, cựu Chủ tịch HĐQT Tập đoàn FLC. Với các tội danh lừa đảo chiếm đoạt tài sản, thao túng thị trường chứng khoán, ông Quyết bị xác định đã chiếm đoạt, thu lợi bất chính khoảng 4.300 tỷ đồng.
6. Nhà đầu tư nước ngoài bán ròng kỷ lục
Năm 2024 chứng kiến làn sóng bán ròng kỷ lục của nhóm nhà đầu tư nước ngoài trên thị trường cổ phiếu Việt Nam, với giá trị lên tới 94.445 tỷ đồng. Nguyên nhân chính khiến dòng vốn ngoại chảy ngược mạnh mẽ là cơ hội đầu tư trên nhiều thị trường khác hấp dẫn hơn. Đồng USD tăng giá mạnh và xu hướng bảo hộ được dự báo sẽ tăng hiệu quả của các doanh nghiệp tại thị trường Mỹ. Chỉ số S&P 500 năm 2024 đã tăng trưởng 27%, Bitcoin tăng 149%, vàng thế giới tăng 30% trong khi VN-Index chỉ tăng khoảng 12%. Không chỉ riêng Việt Nam, dòng vốn đầu tư khắp châu Á và các thị trường mới nổi cũng bị rút về các thị trường phát triển, đặc biệt là Mỹ trong bối cảnh các đồng nội tệ sụt giảm giá trị mạnh mẽ.
7. Quốc hội thông qua Luật Chứng khoán sửa đổi
Ngày 29/11/2024, Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật liên quan đến chứng khoán, kế toán, kiểm toán, ngân sách, tài sản công, thuế, và xử lý vi phạm. Luật Chứng khoán sửa đổi nhằm nâng cao minh bạch, hiệu quả trong phát hành, chào bán chứng khoán và tăng cường giám sát, xử lý gian lận. Ngoài ra, Luật hoàn thiện cơ sở pháp lý cho bù trừ, thanh toán giao dịch chứng khoán theo cơ chế đối tác bù trừ trung tâm, hỗ trợ nâng hạng thị trường.
8. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp phục hồi tích cực
Sau những biến động lớn trong năm 2022 - 2023, thị trường trái phiếu doanh nghiệp ghi nhận sự phục hồi tích cực cả về số lượng và chất lượng trong năm 2024. Tính đến ngày 25/12, tổng lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành đạt hơn 455.000 tỷ đồng, tăng 32% so với năm 2023. Trong đó, tổng giá trị quy mô phát hành trái phiếu ra công chúng là 46.400 tỷ đồng, tăng hơn 30% so với cùng kỳ năm 2023.
Thị trường ghi nhận sự cải thiện về chất khi có thêm nhiều tổ chức phát hành mới, đa dạng lĩnh vực hoạt động và đặc biệt xuất hiện sản phẩm trái phiếu xanh. Thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang nhận được nhiều kỳ vọng sẽ phát triển tốt hơn trong năm 2025 nhờ kinh tế vĩ mô tăng trưởng và các sửa đổi trong Luật Chứng khoán mới sẽ giúp tăng cường tính minh bạch và cải thiện dần chất lượng trái phiếu và hoạt động phát hành ra thị trường.
9. 15 năm thị trường trái phiếu Chính phủ
Từ khi khai trương năm 2009, thị trường trái phiếu Chính phủ phát triển mạnh mẽ sau 15 năm, khẳng định vai trò là kênh huy động vốn an toàn, hiệu quả cho ngân sách Nhà nước, góp phần quan trọng trong việc tái cơ cấu nợ công, ổn định các cân đối vĩ mô; đồng thời cũng là thị trường tham chiếu về lãi suất cho các thị trường tài chính và hàng hóa của nền kinh tế.
Trong giai đoạn 2009 - 2024, kênh phát hành trái phiếu Chính phủ đã huy động được trên 3.250.000 tỷ đồng cho ngân sách, bình quân đạt khoảng 220.000 tỷ đồng/năm, gấp khoảng 5 lần so với giai đoạn 2000 - 2008. Quy mô dư nợ trái phiếu Chính phủ đã đạt trên 2.350.000 tỷ đồng, tương đương 23% GDP, gấp 18 lần so với năm 2009. Thị trường thứ cấp từng bước phát triển theo chiều sâu, thanh khoản trái phiếu tăng mạnh, từ mức khiêm tốn là 365 tỷ đồng/phiên vào năm 2009 đã tăng lên khoảng 11.200 tỷ đồng/phiên vào năm 2024.
10. Số doanh nghiệp lên sàn thấp kỷ lục
Trong năm 2024, chỉ có 10 doanh nghiệp mới niêm yết trên các sàn chứng khoán Việt Nam, bao gồm 2 doanh nghiệp chuyển cổ phiếu từ sàn UPCoM sang niêm yết trên HNX (PTX, CAR) và 8 doanh nghiệp niêm yết trên HoSE (RYG, DSE, MCM, HNA, QNP, TCI, NAB, VTP). Con số này khá khiêm tốn khi đặt trong bối cảnh Việt Nam có trên 900.000 doanh nghiệp hoạt động. Điều này cho thấy tỷ lệ doanh nghiệp niêm yết trên sàn để tăng cường uy tín, thương hiệu và tiếp cận kênh huy động vốn còn quá thấp. Các doanh nghiệp niêm yết hiện tại vẫn chưa đại diện đầy đủ các ngành trong nền kinh tế, khiến thị trường chứng khoán thiếu sự đa dạng và hấp dẫn, làm giảm sức cạnh tranh và khả năng thu hút dòng tiền mới.
