Iran mắc kẹt giữa hai bờ vực thẳm
Các nhà lãnh đạo Iran đang đối mặt với một trong những cuộc khủng hoảng nghiêm trọng nhất kể từ Cách mạng Hồi giáo năm 1979, khi tiến trình đàm phán hạt nhân bế tắc, đất nước ngày càng bị cô lập và bất mãn trong nước gia tăng.
Ngày 27/9, Liên Hợp Quốc tái áp đặt các lệnh trừng phạt Iran sau khi tiến trình đàm phán giữa Tehran và các cường quốc châu Âu, gồm: Anh, Pháp và Đức, không giải quyết được bế tắc về chương trình hạt nhân của quốc gia Hồi giáo.
Một số quan chức Iran cho biết, nếu không đạt được đột phá trong đàm phán với phương Tây, Iran sẽ bị cô lập kinh tế hơn nữa, khiến công chúng càng bất mãn. Tuy nhiên, chấp nhận yêu cầu của phương Tây có thể sẽ gây rạn nứt trong giới tinh hoa cầm quyền và làm xói mòn niềm tin vào cuộc cách mạng của Cộng hòa Hồi giáo, với tinh thần không khuất phục trước áp lực của phương Tây.
"Các giáo sĩ đang mắc kẹt giữa hai bờ vực thẳm. Sự tồn vong của chế độ đang bị đe dọa. Người dân của chúng tôi không thể chịu đựng thêm áp lực kinh tế hoặc một cuộc chiến tranh nữa", một quan chức Iran nói với Reuters.
Một quan chức khác cho biết, tình hình ở Tehran càng thêm căng thẳng vì lo ngại Israel sẽ tiếp tục tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran nếu tiến trình ngoại giao hạt nhân với phương Tây thất bại.
Cuộc chiến 12 ngày hồi tháng 6 bắt đầu bằng các cuộc không kích của Israel và tiếp nối là đợt tấn công của Mỹ vào 3 cơ sở hạt nhân của Iran.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cảnh báo sẽ không ngần ngại tấn công Iran một lần nữa nếu nước này tiếp tục làm giàu uranium.
"Tôi nghĩ khả năng nổ ra chiến tranh là rất lớn, khi Israel đang có lập trường hung hăng và được Mỹ ủng hộ mạnh mẽ”, cựu nghị sĩ Iran Gholamali Jafarzade Imenabadi phát biểu với truyền thông trong nước ngày 25/9.
Anh, Pháp và Đức đã yêu cầu tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc từ ngày 28/8, cáo buộc Iran vi phạm hiệp ước hạt nhân năm 2015. Các biện pháp này có hiệu lực từ ngày 27/9, sau khi việc đàm phán nhằm trì hoãn hiệp ước thất bại.
Mỹ và các đồng minh cáo buộc Tehran lợi dụng chương trình hạt nhân để phát triển vũ khí. Iran khẳng định chương trình hạt nhân của họ chỉ nhằm mục đích hòa bình.
Chính quyền Iran tuyên bố, việc tái áp đặt các lệnh trừng phạt sẽ thúc đẩy họ theo đuổi lập trường hạt nhân cứng rắn hơn. Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng mối đe dọa từ Israel khiến Tehran gần như không còn dư địa để xoay xở.
Các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc bao gồm hạn chế áp với ngành dầu mỏ, ngân hàng và tài chính, lệnh cấm vận vũ khí, lệnh cấm làm giàu và tái chế uranium, lệnh cấm các hoạt động liên quan đến tên lửa đạn đạo có khả năng mang vũ khí hạt nhân, lệnh đóng băng tài sản toàn cầu và lệnh cấm đi lại đối với nhiều cá nhân và tổ chức Iran.
Một cựu quan chức cấp cao ôn hòa của Iran bày tỏ nghi ngờ khả năng Tehran sẽ có những bước đi quyết liệt trong thời gian tới, vì các lãnh đạo nước này hiểu rõ những rủi ro mà họ đang đối mặt khi vị thế của đất nước ở khu vực suy yếu, áp lực trong nước gia tăng và nguy cơ hứng tổn thất lớn nếu căng thẳng leo thang hơn nữa.
Một số quan chức tiết lộ, rạn nứt ngày càng gia tăng trong giới tinh hoa cầm quyền Iran về cách thức giải quyết cuộc khủng hoảng, với một bên ủng hộ đường lối cứng rắn hơn và một bên phản đối vì lo ngại điều đó có thể dẫn đến sự sụp đổ của chế độ.
Sau khi Tổng thống Trump khôi phục chiến dịch "gây áp lực tối đa" với Tehran từ tháng 2 năm nay và đe dọa hành động quân sự, một quan chức Iran cho biết nhiều nhà hoạch định chính sách ở Tehran hiện nay tin rằng "duy trì nguyên trạng - không chiến tranh, không thỏa thuận và tiếp tục đàm phán - là lựa chọn tốt nhất mà không cần phải nhượng bộ thêm".
