Nhiều sắc lệnh có thể ảnh hưởng Việt Nam

Nguy cơ áp dụng các biện pháp thuế quan mới đặt ra thách thức kinh tế trực tiếp, trong khi các thay đổi về chính sách môi trường và y tế của Mỹ có thể tạo ra những tác động sâu rộng hơn đến sự phát triển và phúc lợi của nhiều nước đang phát triển.

Thương mại và thuế quan

Người di cư trình diện trước viên chức Hải quan và Biên phòng Mỹ sau khi vượt qua một đoạn tường biên giới vào Mỹ vào ngày 5/1/2025 tại bang Arizona. Ảnh: Getty Images

Các cuộc điều tra của Mỹ về thâm hụt thương mại và thực tiễn thương mại liên quan các quốc gia như Trung Quốc, Mexico, Canada… có thể ảnh hưởng đến các nền kinh tế khác phụ thuộc vào thị trường Mỹ. Những nước có thặng dư thương mại đáng kể với Mỹ đều nằm trong tầm ngắm của chính quyền Donald Trump, có nguy cơ bị kiểm tra và áp đặt các mức thuế mới đối với hàng xuất khẩu từ dệt may đến điện tử. Quan hệ thương mại Việt-Mỹ rất lớn, với thặng dư thương mại đạt 102 tỷ USD trong 10 tháng đầu năm 2024, tăng 26% so với cùng kỳ năm trước (theo thống kê của Ủy ban Thương mại Quốc tế Mỹ).

Nếu thuế quan được mở rộng sang các ngành hoặc sản phẩm mới, các nền kinh tế dựa vào xuất khẩu có thể chịu thiệt hại, dẫn tới việc đàm phán thỏa thuận thương mại mới hoặc đa dạng hóa đối tác thương mại.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Tổng thống Trump đã áp dụng thuế quan lên nhiều quốc gia, tiêu biểu là Trung Quốc, để giải quyết tình trạng mất cân bằng thương mại, và những biện pháp tương tự có thể được áp dụng đối với Việt Nam. Vì vậy, lần này Việt Nam có thể cần xem xét các chiến lược giảm thiểu rủi ro, như tăng cường nhập khẩu từ Mỹ hoặc cải thiện khả năng truy xuất nguồn gốc hàng hóa để tuân thủ các quy định thương mại, giới quan sát nhận định.

Tổng thống Mỹ Donald Trump ký một sắc lệnh hành pháp sau khi dự lễ nhậm chức ngày 20/1/2025 tại Washington. Ảnh: AP

Năng lượng và môi trường

Sắc lệnh hành pháp rút Mỹ khỏi Thỏa thuận Paris đánh dấu sự thay đổi trong cam kết của Mỹ đối với các sáng kiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu. Điều này có thể ảnh hưởng đến các nỗ lực quốc tế trong việc ứng phó biến đổi khí hậu, gây tác động đến các quốc gia dễ bị tổn thương như Việt Nam, nơi đang đối mặt tình trạng mực nước biển dâng và thời tiết cực đoan.

Với đường bờ biển dài và nền kinh tế phụ thuộc vào nông nghiệp, Việt Nam đối mặt rủi ro lớn từ biến đổi khí hậu. Việc Mỹ rút lui có thể làm giảm động lực toàn cầu trong việc giải quyết các vấn đề môi trường, từ đó ảnh hưởng các chính sách và sáng kiến môi trường của các nước đang phát triển, chịu tác động lớn của biến đổi khí hậu như Việt Nam.

Ngoài ra, việc Mỹ tập trung vào khai thác nhiên liệu hóa thạch có thể làm thay đổi thị trường năng lượng toàn cầu, ảnh hưởng đến giá cả và cạnh tranh. Đối với các quốc gia nhập khẩu năng lượng như Việt Nam, điều này có thể mang lại những tác động trái chiều, bao gồm giá năng lượng truyền thống thấp hơn nhưng có khả năng làm giảm đầu tư vào năng lượng tái tạo.

Trong khi đó, việc loại bỏ các chương trình công bằng môi trường và dự án điện gió ngoài khơi tại Mỹ có thể làm giảm đầu tư toàn cầu vào năng lượng xanh, ảnh hưởng gián tiếp đến các quốc gia như Việt Nam, nơi đang thúc đẩy các mục tiêu phát triển bền vững.

Rút khỏi WHO

Việc Mỹ rút khỏi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) có thể làm giảm ngân sách và hiệu quả hoạt động của tổ chức này, ảnh hưởng đến các sáng kiến y tế toàn cầu. WHO đóng vai trò quan trọng trong việc điều phối các phản ứng y tế quốc tế, cung cấp hướng dẫn và hỗ trợ các hệ thống y tế trên toàn thế giới.

Các quốc gia đang phát triển như Việt Nam, vốn hưởng lợi từ nhiều chương trình của WHO về phòng chống dịch bệnh và ứng phó khẩn cấp, có thể gặp khó khăn trong việc đối phó khủng hoảng y tế nếu chúng xảy ra.

Vì vậy, các quốc gia có thể cần tìm kiếm quan hệ đối tác mới để bù đắp sự thiếu hụt do Mỹ để lại, dẫn đến sự chênh lệch về y tế khu vực và giảm khả năng chuẩn bị toàn cầu trước các đại dịch, nhiều nhà phân tích nhận định.

Nhập cư và quyền công dân theo nơi sinh

Sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump nhằm cấm quyền tị nạn đối với những người mới đến biên giới phía nam và chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh (sinh ra ở Mỹ là công dân Mỹ) đối với con cái của những người nhập cư không có giấy tờ. Mặc dù những chính sách này chủ yếu mang tính nội địa, nhưng chúng có thể gián tiếp ảnh hưởng đến một số gia đình từ các quốc gia khác, bao gồm Việt Nam, khi Mỹ trở nên ít thân thiện hơn với các cộng đồng nhập cư.

Các chính sách tị nạn khắt khe hơn có thể hạn chế con đường tìm kiếm nơi ẩn náu cho người nước ngoài. Các hạn chế mới về tị nạn và yêu cầu người xin tị nạn ở lại Mexico có thể làm giảm cơ hội nhập cư vào Mỹ, đồng thời gây áp lực di cư cho các nước trong khu vực, với Mexico hoặc Guatemala trở thành điểm đến không mong muốn.

Trong khi đó, việc Mỹ tái phân bổ nguồn lực cho xây dựng bức tường biên giới có thể làm giảm ngân sách dành cho nhiều sáng kiến toàn cầu khác, ảnh hưởng gián tiếp đến các mối quan hệ đối tác quốc tế.

>> Việt Nam ảnh hưởng gì từ chính sách mới của ông Donald Trump?