Những ngày gần đây khi Thanh tra Chính phủ đưa tin sẽ tiến hành thanh tra toàn diện việc cổ phần hóa tại Tổng Công ty Đầu tư phát triển xây dựng (DIC Corp – mã chứng khoán DIG) được công bố, nhiều thông tin về DIC Corp được giới đầu tư, những người quan tâm cố công tìm hiểu kỹ hơn.

DIC Corp từ một nhà nghỉ thuộc Bộ Xây dựng đến một doanh nghiệp bất động sản có tiếng trên thương trường dần được hé lộ, những “ẩn số” như Thiên Tân, hay những “biến số” như Him Lam đang được nhắc đến liên tục. Tuy vậy, nhà đầu tư lại bất chợt nhận ra, đồng hành, gắn liền với tên tuổi và hành trình của DIC Corp là doanh nhân Nguyễn Thiện Tuấn. Cùng chúng tôi tìm hiểu Hồ sơ doanh nhân Nguyễn Thiện Tuấn.

Ông Nguyễn Thiện Tuấn: Từ một cán bộ ngành đến Chủ tịch HĐQT DIC Corp

Kinh qua nhiều vị trí công tác tại các đơn vị thuộc Bộ Xây dựng, năm 1990, ở tuổi 33, khi Nhà nghỉ Bộ Xây dựng (tiền thân của DIC Corp ngày nay) được thành lập với nhiệm vụ ban đầu là kinh doanh dịch vụ du lịch và làm công tác điều dưỡng theo kế hoạch của Bộ Xây Dựng, ông Nguyễn Thiện Tuấn được cử làm giám đốc nhà nghỉ Bộ xây dựng phía Nam – Thành phố Vũng Tàu và đồng hành cùng công ty đến nay.

Năm 1993, theo chủ trương của Nhà nước về tổ chức lại sản xuất kinh doanh trong khu vực kinh tế quốc doanh, Bộ Xây dựng quyết định thành lập Công ty Đầu tư Xây dựng du lịch (TIIC). Với lợi thế lớn, công ty nhanh chóng tham gia thị trường bất động sản qua những dự án lớn. Đầu tiên là Khu đô thị DIC Chí Linh City và liên tục triển khai những dự án lớn như Dự án Khu du lịch sinh thái DIC Đại Phước Đồng Nai với quy mô hơn 464ha, tổng vốn đầu tư 7.239 tỷ đồng…

Hành trình “làm giàu” của ông Nguyễn Thiện Tuấn tại DIC Corp: từ số 0 đến nghìn tỷ

Suốt chục năm công tác tại DIC Corp từ khi Nhà nghỉ Bộ Xây dựng thành lập năm 1990, đến năm 2007 khi công ty cổ phần hóa và năm 2009 khi DIC Corp đưa cổ phiếu lên sàn, khối tài sản cá nhân ông Nguyễn Thiện Tuấn có được tại công ty là 4.702 cổ phần, tương ứng giá trị khoảng mấy trăm triệu đồng.

Những năm sau đó ông Tuấn cũng không sở hữu nhiều cổ phiếu. Đến cuối 2015 – hơn 6 năm sau khi DIC Corp lên sàn, số cổ phiếu DIG ông Tuấn nắm giữ cũng chỉ hơn 1,3 triệu đơn vị. Số cổ phiếu này “tích cóp” từ những đợt công ty phát hành cổ phiếu thưởng, cổ phiếu trả cổ tức và mua thêm trong những đợt phát hành cho cổ đông hiện hữu. Ông Tuấn cũng có một số giao dịch mua/bán cổ phiếu DIG trên sàn.

Số cổ phiếu DIG của ông Tuấn tăng lên khá nhanh trong năm 2016. Báo cáo ghi nhận trong suốt năm 2016 ông Nguyễn Thiện Tuấn liên tục gia tăng sở hữu, đạt hơn 4,7 triệu cổ phiếu tính đến 12/12/2016.

Đặc biệt, cuối năm 2016 DIC Corp có đợt phát hành riêng lẻ 6,5 triệu cổ phiếu giá 10.000 đồng/cổ phiếu cho 2 nhà đầu tư với giá 10.000 đồng/cổ phiếu. Ông Nguyễn Thiện Tuấn được phân phối mua 5 triệu cổ phiếu, nâng lượng sở hữu đến cuối năm lên hơn 9,7 triệu cổ phiếu (tỷ lệ 4,07%).

Bước ngoặt tại DIC Corp là năm 2018 khi Bộ Xây dựng quyết định thoái toàn bộ vốn bằng hình thức bán cổ phiếu trên sàn. Hơn 118 triệu cổ phiếu DIG của Bô Xây dựng (tỷ lệ 49,65%) được bán hết trong 1 phiên, Bộ Xây dựng thu về gần 2.300 tỷ đồng.

Rất trùng hợp, thời điểm này ông Nguyễn Thiện Tuấn cũng liên tục gia tăng sở hữu. Báo cáo quản trị công ty ghi nhận đến cuối 2018 ông Tuấn sở hữu hơn 15,5 triệu cổ phiếu DIG (tỷ lệ 6,14%) và trở thành cổ đông lớn tại DIC Corp.

Thời điểm cao nhất, tháng 10/2022 ông Nguyễn Thiện Tuấn sở hữu hơn 61 triệu cổ phiếu DIG. Thị giá cổ phiếu DIG thời điểm đó quanh mức 19.000 đồng/cổ phiếu, ước tính ông Nguyễn Thiện Tuấn sở hữu khối tài sản khoảng 1.100 tỷ đồng.

Đầu năm 2022 khi vụ trái phiếu Tân Hoàng Minh rồi đến trái phiếu Vạn Thịnh Phát bị công bố, các doanh nghiệp bất động sản đều bị ảnh hưởng, giá cổ phiếu giảm sâu, DIG cũng không ngoại lệ. Thời điểm tháng 3-4/2022 cổ phiếu DIG có thời điểm trên 100.000 đồng/cổ phiếu và giảm dần về quanh 60.000 đồng/cổ phiếu đến hết tháng 4/2022. Lúc đó khối tài sản của ông Tuấn đã lên đến xấp xỉ 4.000 – 5.000 tỷ đồng.

Khi DIG giảm sâu, nhiều lãnh đạo các doanh nghiệp bị call margin, ông Nguyễn Thiện Tuấn cũng không ngoại lệ, tỷ lệ sở hữu cổ phiếu DIG có giảm. Hiện tại ông Nguyễn Thiện Tuấn vẫn đang là cổ đông lớn nắm giữ hơn 46,8 triệu cổ phiếu DIG (tỷ lệ 7,67%), tương ứng giá trị tài sản khoảng 550 tỷ đồng.

Tiền đâu để ông Nguyễn Thiện Tuấn giàu lên nhanh chóng? Tại sao số cổ phiếu không phải “tăng dần” từ khi ông bắt đầu nhậm chức tại DIC Corp, mà chỉ tăng nhanh mấy năm gần đây, nhất là sau khi Bộ Xây dựng thoái vốn? Phải chăng biết chọn thời điểm “vào hàng” mới là quan trọng? Để có câu trả lời, có lẽ cần tìm thêm các mảnh ghép.

Mảnh ghép chủ chốt: Bộ Xây dựng thoái vốn ở vị thế không còn tỷ lệ chi phối

Nhắc đến vai trò của Bộ Xây dựng tại DIC Corp, nhiều nhà đầu tư giật mình, vai trò của Bộ Xây dựng “bỗng dưng” biến mất, tỷ lệ sở hữu của Bộ Xây dựng ban đầu trên 65%, sao khi thoái vốn năm 2018 lại còn hơn 49,6%? mà không thấy thông tin những lần bán ra trước đó?

Năm 2009, DIC Corp thực hiện 2 đợt phát hành cổ phiếu tăng vốn điều lệ, trong đó tháng 6/2009 phát hành cổ phiếu trả cổ tức tỷ lệ 27,16% và phát hành cổ phiếu chào bán cho cổ đông hiện hưu. Tổng khối lượng phát hành 23 triệu đơn vị, Cổ đông Nhà nước giữ nguyên tỷ lệ sở hữu 65,06% và gia tăng số cổ phiếu nắm giữ lên trên 39 triệu đơn vị. DIC Corp đưa cổ phiếu lên giao dịch trên sàn chứng khoán.

Trên thực tế, từ khi cổ phần hóa đến năm 2018 Bộ Xây dựng chưa từng bán ra cổ phiếu DIG. Tỷ lệ sở hữu của cổ đông nhà nước giảm dần theo các lần DIC Corp phát hành riêng lẻ. Thống kê cho thấy từ 2009 sau khi cổ phần hóa đến tháng 11/2018 khi Bộ Xây dựng thoái vốn, DIC Corp tiến hành 10 đợt phát hành tăng vốn điều lệ. Trong đó có 3 đợt phát hành riêng lẻ.

Đây cũng là lúc giá cổ phiếu DIG “rơi” mạnh, xuống dưới mệnh giá từ đầu năm 2016 và duy trì giá thấp đến đầu năm 2017 đến khi Bộ Xây dựng công bố ý định thoái vốn.

Đầu tháng 11/2017 Bộ Xây dựng thông báo đăng ký bán hết toàn bộ hơn 118 triệu cổ phiếu DIG, muốn thoái vốn bằng cách bán khớp lệnh trên sàn. Sáng 28/11/2017 thị trường chứng khoán bùng nổ với 1 phiên có 128 triệu cổ phiếu DIG được khớp lệnh qua sàn, tổng giá trị giao dịch 2.468 tỷ đồng, tương ứng giá giao dịch bình quân 19.125 đồng/cổ phiếu – gần bằng giá trần của phiên. Kết phiên DIG tăng trần lên 19.250 đồng/cổ phiếu. Hơn 118 triệu cổ phiếu của Bộ Xây dựng được bán hết, thu về gần 2.300 tỷ đồng.

Câu chuyện về việc thoái vốn nhà nước tại DIC Corp khiến nhà đầu tư liên tưởng tới câu chuyện xảy ra tại Vicostone mới được nhắc tới gần đây. Lúc đó vai trò của Vinaconex cũng dần biến mất tại Vicostone sau mỗi đợt công ty tăng vốn.

Đối với DIC Corp, có nhiều câu hỏi được đặt ra, nhưng 2 câu hỏi lớn là: Tại sao Giá cổ phiếu DIG trước thời điểm Bộ xây dựng thoái vốn lại xuống sâu đến thế? Liệu có “sự sắp đặt nào không?” – một phần câu trả lời này đến từ mảnh ghép kết quả kinh doanh của DIC Corp giai đoạn này.

Câu hỏi lớn thứ 2 là, liệu có sự thất thoát lợi ích của Nhà nước? Trở lại thời điểm năm 2009 khi DIC Corp lần đầu phát hành riêng lẻ cho 25 nhà đầu tư, tỷ lệ sở hữu của cổ đông nhà nước đã giảm. Thời điểm đó DIG mới lên sàn, giá cổ phiếu “phi” nhanh, chỉ trong vòng khoảng 1 tháng đã tăng từ 55.000 đồng/cổ phiếu lên 146.000 đồng/cổ phiếu (chốt phiên ngày 25/9/2009).

Chỉ tạm tính khoảng 120.000 đồng/cổ phiếu vào tháng 10/2009 khi DIC Corp tăng vốn, giá trị của hơn 39 triệu cổ phiếu DIG lúc đó đã khoảng 4.600 tỷ đồng. Hoặc tính trước khi DIC Corp tăng vốn, khi công ty mới chào sàn và “phi” nhanh, hơn 24 triệu cổ phiếu DIG lúc đó tạm tính giá 130.000 đồng cũng có giá trị hơn 3.100 tỷ đồng. Tuy nhiên chờ gần chục năm giá trị khoản thoái vốn của Nhà nước chỉ còn chưa đến 2.300 tỷ đồng.

Mảnh ghép thứ 2: mảnh ghép về bức tranh lợi nhuận

Sau cổ phần hóa, DIC Corp lãi sau thuế 256 tỷ đồng – số lãi kỷ lục so với con số báo cáo của hơn 1 năm trước đó – từ 1/1/2007 đến 12/3/2008 là 12,2 tỷ đồng.

Năm 2009 DIC Corp lãi sau thuế 578 tỷ đồng. Năm 2010 lãi sau thuế 452 tỷ đồng. Cổ đông công ty đang chờ đợi những tín hiệu tốt khi hàng loạt dự án được công bố, thì bất ngờ giá cổ phiếu giảm, thậm chí về dưới mệnh giá. Bên cạnh đó lợi nhuận cũng “tụt dốc” thảm hại với lãi năm 2011 còn 116 tỷ đồng, và những năm sau đó đến 2016 lợi nhuận chỉ tính bằng tỷ hoặc mấy chục tỷ đồng.

Sau khi Bộ xây dựng thoái vốn, trùng hợp là doanh thu, lợi nhuận của DIC Corp lại liên tục tăng trở lại cho đến năm “sự cố” 2022. Vậy có sự trùng hợp ngẫu nhiên không khi từ 2012-2017 doanh thu, giá cổ phiếu DIC Corp bất ngờ giảm mạnh “chờ” Bộ xây dựng thoái vốn?

Ông Nguyễn Thiện Tuấn: Vị lãnh đạo “không cô đơn” tại DIC Corp

Hành trình của ông Nguyễn Thiện Tuấn tại DIC Corp có thể được xem là “trải đầy hoa hồng” khi quá trình khá thuận lợi. Từ khi thành lập đến nay ông Nguyễn Thiện Tuấn luôn giữ chức vụ cao nhất, khối tài sản cũng gia tăng nhanh chóng. Đặc biệt, gia đình ông Nguyễn Thiện Tuấn góp mặt trong dàn lãnh đạo DIC Corp với nhiều cái tên.

Thiếu gia Nguyễn Hùng Cường, con trai ông Nguyễn Thiện Tuấn, sinh năm 1982, là một kỹ sư xây dựng. Ông Nguyễn Hùng Cường tham gia công việc tại công ty từ rất sớm, năm 2006. Năm 2007 ông Cường được cử giữ chức vụ Tổng giám đốc tại DIC Sport – một công ty liên doanh liên kết do DIC Corp tham gia góp vốn bằng quyền sử dụng đất tại Khu trung tâm Chí Linh.

Để “dọn chỗ” cho ông Cường, tháng 6/2012 ông Nguyễn Thiện Tuấn thôi kiêm nhiệm Tổng Giám đốc, bổ nhiệm ông Trầm Minh Phú – Phó TGĐ, giữ chức Tổng Giám đốc DIC Corp từ 14/6/2012. Cùng với đó, ông Nguyễn Hùng Cường, đang là Giám đốc Ban Thăng Long của DIC Corp, được bổ nhiệm giữ chức vụ Phó Tổng Giám đốc DIC Corp.

Không chỉ vậy, gia đình ông Nguyễn Thiện Tuấn còn có vị tiểu thư Nguyễn Thị Thanh Huyền góp mặt trong đội ngũ lãnh đạo cấp cao của công ty. Bà Nguyễn Thị Thanh Huyền là một cử nhân ngành marketing. Bà Thanh Huyền tham gia công tác tại DIC Corp cũng từ rất sớm. Báo cáo tình hình quản trị công ty ghi nhận tháng 9/2012 bà Huyền đang là nhân viên văn phòng. Còn năm 2015 bà Thanh Huyền được ghi nhận giữ chức vụ Phó Giám đốc Ban kinh tế đối ngoại.

Tháng 5/2018 (sau khi Bộ xây dựng thoái vốn), ông Nguyễn Hùng Cường thôi kiêm nhiệm phó tổng giám đốc thường trực để thực hiện nhiệm vụ phó chủ tịch HĐQT chuyên trách. Bổ nhiệm bà Nguyễn Thị Thanh Huyền giữ chức Phó Tổng Giám đốc. Năm 2020 DIC Corp thay đổi cơ cấu, bầu bổ sung thành viên HĐQT, bà Thanh Huyền trúng cử vào Hội đồng quản trị.

Như vậy phía gia đình ông Nguyễn Thiện Tuấn, 3 cha con đang giữ các vị trí lãnh đạo cao nhất tại DIC Corp. Khối tài sản của 3 thành viên này trên thị trường chứng khoán hiện tại cũng đang hơn nghìn tỷ đồng.

Mảnh ghép cuối: Ẩn số Thiên Tân

Trên thực tế, nói đến ông Nguyễn Thiện Tuấn và quá trình làm giàu của gia đình ông Nguyễn Thiện Tuấn tại DIC Corp còn phải nhắc tới ẩn số Thiên Tân. Như tin đã đưa trước đó, Thiên Tân xuất hiện tại DIC Corp từ năm 2015 khi tham gia mua cổ phần trong đợt công ty phát hành riêng lẻ 19,9 triệu cổ phiếu. Lúc đó DIC Corp được mua 5 triệu cổ phiếu với giá 10.600 đồng/cổ phiếu. Tuy vậy đến năm 2017 khi Bộ Xây dựng thoái vốn, Thiên Tân gia tăng tỷ lệ sở hữu mới trở thành cổ đông lớn và được nhắc tới nhiều tại DIC Corp.

Trên thực tế, việc xuất hiện cổ đông lớn không có nhiều điều đáng nói, vấn đề xuất hiện bắt đầu từ năm 2020, khi DIC Corp bất ngờ thông qua những quyết định chóng vánh trong vòng 1 tháng liên quan việc thành lập Công ty TNHH Đại Phước Thiên Minh.

Đại Phước Thiên Minh có vốn điều lệ 760 tỷ đồng trong đó DIC Corp góp 759 tỷ đồng bằng giá trị quyền sử dụng 55.722m2 đất kinh doanh để hợp tác đầu tư khu đất có diện tích khoảng 14,4ha tại phân khu 7.1 Dự án Khu đô thị du lịch sinh thái Đại Phước.

Chỉ mấy ngày sau khi thành lập, DIC Corp có động thái chuyển nhượng toàn bộ phần vốn góp tại Đại Phước Thiên Minh cho Công ty Thiên Tân. Cùng với đó, “rót” luôn cho Thiên Tân 1.298 tỷ đồng để hợp tác đầu tư và ghi nhận vào khoản “phải thu khác” trên BCTC năm 2020.

Không chỉ vậy, cùng lúc đó DIC Corp còn “rót” 1.729 tỷ đồng vào CTCP Phát triển Đức Hòa III-Resco dưới dạng tiền “phải thu khác”. Cả hai khoản tiền tổng xấp xỉ hơn 3.000 tỷ đồng chiếm đến 25,6% tổng tài sản của DIC Corp lúc đó, được lãnh đạo công ty “quyết” chỉ trong vòng mấy ngày. Tại sao lại có sự “dễ dãi” bất ngờ đến vậy?

Ngay khi đó ẩn số Thiên Tân được đưa vào tầm ngắm và nhà đầu tư nhanh chóng tìm được đáp án. Công ty này ban đầu đăng ký kinh doanh trong lĩnh vực thể thao, có trụ sở chính đăng ký tại địa chỉ trùng với địa chỉ thường trú của bà Nguyễn Thị Thanh Huyền.

Thiên Tân cũng là cái tên nổi lên với rất nhiều giao dịch mua/bán cổ phiếu DIG trong thời gian dài. Tuy vậy đáp án cho ẩn số này có lẽ còn dài hơn nữa.

Trở lại trước đó, tháng 6/2020 CTCP Đầu tư phát triển Thiên Tân có công bố thông tin giao dịch cổ phiếu DIG. Theo đó Thiên Tân bán 1.659.750 cổ phiếu DIG, giảm lượng sở hữu từ 19.132.503 cổ phiếu (tỷ lệ 6,01%) xuống còn 14.484.559 cổ phiếu (tỷ lệ 4,55%) và không còn là cổ đông lớn. Giao dịch thực hiện từ 30/9 đến 1/10/2020.

Đáng chú ý, ở bản công bố thông tin này, Thiên Tân công bố danh sách những người liên quan, trong đó bà Lê Thị Hà Thành, vợ ông Nguyễn Thiện Tuấn, là Chủ tịch HĐQT của Thiên tân. Ông Nguyễn Hùng Cường và bà Thanh Huyền đều là Thành viên HĐQT của Thiên Tân.

Tuy nhiên, sau lần công bố thông tin đó, những lần công bố thông tin sau, những thành viên gia đình ông Nguyễn Thiện Tuấn đã không còn liên quan tới Thiên Tân. Liệu có phải đây là phương thức “rút lui” để tránh việc công bố thông tin liên quan?

Hiện tại Thiên Tân đang sở hữu hơn 66 triệu cổ phiếu DIG (tỷ lệ 10,92%), tạm tính, giá trị khoảng gần 800 tỷ đồng.