Nhà sáng lập chuỗi ô mai lớn nhất Việt Nam: ‘Văn hóa ẩm thực Việt soi đường Hồng Lam đi’
Gặp gỡ doanh nhân Nguyễn Hồng Lam - nhà sáng lập thương hiệu ô mai Hồng Lam trong dịp Xuân Ất Tỵ 2025, những chia sẻ của chủ doanh nghiệp dày dạn trên thương trường đi kèm với góc nhìn nghệ sĩ của một người học chuyên sâu về điện ảnh đã làm nổi bật lên tinh thần của thương hiệu sản phẩm ô mai truyền thống hàng đầu Việt Nam.
Mở đầu buổi trò chuyện, vị doanh nhân 68 tuổi đã nói: “Tôi luôn ghi nhớ một câu của Bác Hồ nói năm 1946: “Văn hóa soi đường cho quốc dân đi”. Trong suốt sự nghiệp của mình, tôi suy nghĩ rất nhiều về việc văn hóa nào sẽ soi đường cho doanh nghiệp của chúng tôi. Với Hồng Lam, chúng tôi kinh doanh trên nền tảng văn hóa ẩm thực Việt, vì vậy, văn hóa ẩm thực Việt phải là yếu tố soi đường cho chúng tôi.
Một câu khác của Bác Hồ cũng khai trí cho tôi, đó là lời trao đổi của Bác với cụ Huỳnh Thúc Kháng: “Dĩ bất biến ứng vạn biến”. Điều này khiến tôi tự hỏi: Vậy cái gì của Hồng Lam là bất biến, để có thể ứng phó với những thay đổi vô cùng của xã hội và môi trường kinh doanh?”.
Khi nói về Hồng Lam, một câu hỏi lớn là: cái gì là bất biến, và cái gì là vạn biến để phù hợp với sự thay đổi của xã hội và môi trường kinh doanh? Hai mệnh đề này luôn là điều tôi suy nghĩ để tìm ra câu trả lời.
Đầu tiên, yếu tố bất biến của Hồng Lam chính là cam kết không ngừng nâng cao chất lượng và đáp ứng tốt nhất nhu cầu của người tiêu dùng, cũng như của xã hội. Còn vạn biến là sự thay đổi không ngừng của xã hội và thói quen tiêu dùng.
Người tiêu dùng của Hồng Lam có thể bắt đầu sử dụng ô mai từ khi còn nhỏ, rồi khi trưởng thành, ô mai lại trở thành món quà ý nghĩa, là kỷ niệm của những ngày tháng thanh xuân. Và khi họ già đi, thế hệ tiếp theo lại tiếp tục gắn bó với sản phẩm. Tuy nhiên, từng thế hệ người tiêu dùng lại có những nhu cầu khác nhau, và điều này là “vạn biến” mà chúng tôi cần phải thích ứng.
Ngày xưa, thế hệ đi trước không có nhiều sự lựa chọn, và ô mai là món quà rất quý giá. Nhưng bây giờ, người tiêu dùng trẻ tuổi có vô vàn lựa chọn khác nhau. Chính vì vậy, thách thức là làm sao để giữ được sự hấp dẫn và duy trì thói quen tiêu dùng lâu dài. Đây chính là yếu tố “vạn biến” mà Hồng Lam phải chú trọng.
.png)
Trở lại với Tết, Tết cổ truyền của Việt Nam có những giá trị đặc biệt mà Hồng Lam muốn gắn kết. Đầu tiên là giá trị đoàn viên, gia đình quây quần bên nhau. Tết Nguyên Đán là dịp để mọi người từ khắp nơi trở về sum vầy, và trong văn hóa Việt Nam, mâm cơm gia đình luôn có ý nghĩa quan trọng. Tết không chỉ là dịp lễ lớn nhất trong năm, mà còn là dịp để nhớ về tổ tiên, ông bà. Trong mâm cỗ cúng, ngoài những món ăn truyền thống, còn có bánh mứt, kẹo, hoa quả và rượu – tất cả những thứ thể hiện sự tôn kính và biết ơn.
Vì vậy, Hồng Lam cũng phải chú ý đến những yếu tố này trong sản phẩm của mình. Chúng tôi mong muốn sản phẩm ô mai của Hồng Lam có thể xuất hiện trên bàn thờ tổ tiên, trong mâm cỗ gia đình, hay trên bàn trà trong những dịp Tết. Để làm được điều đó, không chỉ hương vị thơm ngon, bao bì của sản phẩm phải thật trang trọng, lịch sự và đẹp mắt, thể hiện sự tôn trọng đối với văn hóa truyền thống.
Chính vì vậy, ngoài kiểm soát chặt chẽ chất lượng, Hồng Lam luôn chú trọng đến chất lượng bao bì, để mỗi sản phẩm không chỉ là món quà mà còn là một phần của những giá trị văn hóa trong dịp lễ Tết. Như câu nói trong dân gian Việt Nam ta: "Y phục xứng kỳ đức", sản phẩm của chúng tôi cũng phải xứng đáng với giá trị văn hóa và tâm huyết mà chúng tôi muốn gửi gắm.
.png)
Với Hồng Lam, sản phẩm không chỉ là những món quà, mà còn phải thể hiện được cái "y phục" xứng tầm với giá trị văn hóa. Chúng tôi luôn chú trọng đến việc thiết kế bao bì sao cho vừa đẹp mắt, vừa phù hợp với tinh hoa ẩm thực Việt. Mỗi năm, Hồng Lam đều sáng tạo những bao bì mới, luôn biến hóa nhưng vẫn giữ vững nét văn hóa truyền thống, tạo ra sự tươi mới nhưng cũng đậm đà bản sắc.
Chúng tôi muốn sản phẩm của mình không chỉ đơn thuần là món quà, mà còn là một phần của những giá trị văn hóa truyền thống. Vì vậy, rất nhiều bạn bè của tôi đã chọn ô mai Hồng Lam để đặt lên bàn thờ tổ tiên, hay dùng trong những dịp lễ Tết, như một cách kết nối với quá khứ và thể hiện lòng tôn kính đối với tổ tiên. Chính điều này thể hiện rõ nhất tinh thần "văn hóa soi đường" mà Hồng Lam đang theo đuổi.
Một sản phẩm mới của Hồng Lam là "Hà Nội 12 mùa hoa", sản phẩm rất phù hợp để bạn bè, người thân trao tặng nhau. Người Việt Nam luôn coi trọng tình cảm trong việc tặng quà, và với sản phẩm này, chúng tôi muốn mang lại sự tinh tế, dễ dàng chia sẻ giữa các vùng miền. Với bao bì tiện lợi và độc đáo "12 mùa hoa” như một cánh thiệp để trao gửi những điều tốt đẹp tới người nhận.
Ngoài ra, Hồng Lam còn phát triển các bao bì đa dạng, từ loại nhỏ, đơn giản đến các loại cao cấp, phù hợp với từng đối tượng khách hàng. Ví dụ, bao bì lấy cảm hứng từ hình ảnh gói xôi truyền thống của người bán xôi ven đường, tuy đơn giản nhưng vẫn trang trọng và mang đậm dấu ấn đời sống văn hóa Việt. Đối với những khách hàng yêu cầu sản phẩm cao cấp, chúng tôi cũng tạo ra những hộp đựng chắc chắn, đẹp mắt, phù hợp với nhu cầu của từng người.
Vừa qua, Hồng Lam đã giới thiệu bộ sản phẩm mới mang tên “Hương vị Thủ đô” vào dịp 70 năm ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2024), kết hợp giữa câu chuyện bao bì và sản phẩm đặc trưng. Ví dụ như dòng sản phẩm mơ núi đá – vốn là những quả mơ thông thường – nhưng khi được chúng tôi phối vị và sáng tạo thêm, đã trở thành một sản phẩm hoàn toàn mới rất được đón nhận. Điểm nhấn của bộ sản phẩm là hình ảnh cột cờ Hà Nội – biểu tượng vừa mang tính địa danh, vừa đại diện cho tinh thần dân tộc Việt Nam.
Chính nhờ sự đổi mới này, dòng sản phẩm tưởng chừng quen thuộc nay lại mang trong mình sức sống mới, phù hợp với thị hiếu hiện đại nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hóa truyền thống.
Cách làm của Hồng Lam kể từ khi ra đời đã được gắn liền với từ ‘đổi mới’. Những ngày đầu khởi nghiệp, tôi làm ngay tại nhà ở phố Trần Phú (nay là phố Tôn Thất Thiệp). Năm 1996, tôi mua một mảnh đất hơn 600m2 ở làng Cót (Cầu Giấy) để thành lập cơ sở sản xuất theo mô hình hộ gia đình với chỉ 5 nhân công. Với phương châm giữ nguyên giá trị cổ truyền nhưng áp dụng công nghệ mới, chúng tôi tự học hỏi và mày mò để phát triển sản phẩm.
Ví dụ với sản phẩm ô mai sấu bao tử, chúng tôi làm thí nghiệm với nhiều loại sấu và công thức khác nhau. Chúng tôi đã thất bại nhiều lần, đổ đi hàng tấn sản phẩm. Bất ngờ, một công thức ngẫu nhiên cho ra sản phẩm sấu giòn, giữ được màu sắc đẹp. Khi mang về nhà, vợ tôi góp ý nên sử dụng quả sấu non hơn và không có hạt. Và từ đó tôi nhận thấy tiềm năng lớn để phát triển loại ô mai này thành dòng sản phẩm hoàn toàn mới.
Sự đổi mới liên tục, kết hợp công nghệ hiện đại như cô chân không và thiết bị sấy đã giúp Hồng Lam tạo ra những sản phẩm giữ được chất lượng cao dù sản xuất quy mô lớn. Từ mô hình nghệ nhân cá nhân, chúng tôi chuyển sang mô hình đào tạo ra những “nghệ nhân công nghiệp thời đại mới”, tức là người tham gia sản xuất vẫn giữ sự tỉ mỉ trong từng công đoạn nhưng áp dụng quy trình hiện đại để đảm bảo số lượng và chất lượng đồng nhất.
Trong thời đại số hóa, với nhà máy rộng 2,2 ha và 200 người lao động, Hồng Lam tiếp tục chuyển mình với mô hình sản xuất thông minh. Chúng tôi xây dựng hệ thống quản lý số hóa, áp dụng giải pháp sáng tạo tập thể cùng đội ngũ kỹ sư trẻ. Sản phẩm Tinh hoa quà Việt giờ đây không chỉ là thành quả của cá nhân mà là sự đóng góp của cả một cộng đồng.
Khi thương hiệu trở thành một phần giá trị xã hội, không chỉ mang ý nghĩa vật chất mà còn thể hiện tinh thần văn hóa Việt, đó mới là thành công bền vững của chúng tôi.
.png)
Hồng Lam luôn coi trọng việc tạo ra giá trị xã hội bên cạnh phát triển kinh doanh. Tôi thường xuyên tham gia các diễn đàn như tổ chức kết nối doanh nhân toàn cầu, giao lưu với sinh viên các trường như Ngoại thương, Kinh tế Quốc dân… để chia sẻ kinh nghiệm. Điều quan trọng là không chỉ tạo ra giá trị vật chất mà còn mang lại những bài học hữu ích cho thế hệ doanh nhân trẻ.
Chúng tôi cũng tích cực tham gia các chương trình thúc đẩy phát triển bền vững như "Doanh nghiệp tạo tác động xã hội" (SIB) hay "Kinh doanh bao trùm" (IB). Những chương trình này giúp Hồng Lam nhìn ra các góc nhìn mới, tác động từ nền tảng chuỗi cung ứng, không chỉ đơn thuần phát triển kinh doanh mà còn hướng tới giá trị xã hội bền vững.
Một ví dụ rõ nét là việc Hồng Lam hỗ trợ giải quyết bài toán tiêu thụ nông sản cho bà con vùng cao. Nhiều lần nông dân gặp tình trạng ‘được mùa rớt giá’, nhưng chúng tôi thu mua hoa quả như mơ, mận, quất ngay từ nguồn, giúp ổn định đầu ra và cải thiện đời sống cho bà con.
Chúng tôi cũng triển khai mô hình ‘ly nông nhưng không ly hương’, giúp người dân có thể làm công nhân trong nhà máy nhưng vẫn chăm sóc vườn tược, con cái ngay tại quê nhà. Điều này không chỉ nâng cao thu nhập mà còn cải thiện chất lượng sống.
Ngoài ra, Hồng Lam luôn tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về môi trường và cộng đồng. Tôi tin rằng doanh nghiệp không thể chỉ chạy theo lợi nhuận mà cần đóng góp tích cực cho xã hội. Khi văn hóa doanh nghiệp gắn liền với giá trị xã hội, đó chính là chiều sâu thực sự của một doanh nghiệp bền vững.
Đồng thời, chúng tôi cũng đang tiếp cận mô hình kinh tế tuần hoàn, thực hành nguyên tắc 3R: giảm thiểu (Reduce), tái chế (Reuse) và tái sử dụng (Recycle).
Ví dụ, trong sản xuất ô mai, chúng tôi thường chỉ sử dụng phần sợi gừng, còn nước gừng thường bị lãng phí. Hiện, Hồng Lam đã nghiên cứu kết hợp nước gừng này với một số thảo dược khác để tạo ra sản phẩm Tâm Túc - ngâm chân giúp thư giãn và chăm sóc sức khỏe. Đây là cách biến phụ phẩm thành thương phẩm tiêu dùng hiệu quả. Tương tự, trong quy trình sản xuất mứt, lượng nước đường từ mơ hay mận được chúng tôi chế biến thành siro để cung cấp cho chuỗi đồ uống. Điều này không chỉ giúp tận dụng nguồn nguyên liệu mà còn mở ra hướng phát triển mới, nâng cao giá trị sản phẩm.
.png)
Tôi xin chia sẻ một số điều. Trước hết, có những giá trị văn hóa cổ truyền và hiện đại không bao giờ cũ. Các bạn trẻ nên học hỏi từ đó để tìm hướng đi cho mình. Cá nhân tôi luôn tâm đắc với hai người thầy vĩ đại của dân tộc – Chủ tịch Hồ Chí Minh và danh nhân Nguyễn Trãi. Những tư tưởng của các vị như “Dĩ bất biến, ứng vạn biến” vẫn luôn là kim chỉ nam. Nếu khởi nghiệp mà biết giữ vững giá trị cốt lõi, đồng thời linh hoạt thích nghi với thời đại, chắc chắn sẽ thành công.
Thứ hai, tôi luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của văn hóa trong kinh doanh. Văn hóa không chỉ là giá trị bền vững mà còn là nguồn cảm hứng giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn. Hồng Lam chọn lá cờ “Tinh hoa quà Việt” làm biểu tượng vì đó không chỉ là một khẩu hiệu mà còn là sự tôn vinh những giá trị văn hóa Việt Nam. Là người Việt, chúng ta cần luôn giữ gìn và phát huy điều này.
Thứ ba, tôi khuyên các bạn trẻ cần luôn tuân thủ pháp luật và đạo đức kinh doanh. Như cha ông ta quan niệm: “Mua ngay, bán thẳng thì không sợ dư luận”. Trong thời đại mạng xã hội phát triển, doanh nghiệp phải đối mặt với áp lực truyền thông rất lớn. Tin đồn thất thiệt hay những luồng dư luận tiêu cực có thể bùng phát chỉ sau vài giờ trên các nền tảng như TikTok, Facebook. Dù chúng có thể lắng xuống nhanh chóng nhưng hậu quả để lại rất nghiêm trọng.
Cần có nền tảng vững chắc, tuân thủ các quy định pháp luật ngay từ đầu để trong mọi tình huống, doanh nghiệp vẫn có thể bảo vệ được mình. Tôi thường nói rằng, kỷ luật không chỉ tạo nên sức mạnh mà chính sức mạnh xuất phát từ kỷ luật.
Cuối cùng, hãy luôn hiểu rõ điều kiện cần và đủ cho sự sống còn của doanh nghiệp. Điều kiện cần là tuân thủ luật pháp, đảm bảo chất lượng sản phẩm; điều kiện đủ là mang lại trải nghiệm tốt đẹp cho khách hàng. Chỉ khi cân bằng được hai yếu tố này, doanh nghiệp mới có thể phát triển bền vững.
