100.000 người thiệt mạng: Thiểm Tây và thảm họa kinh hoàng nhất từng được ghi nhận trong lịch sử

Tại tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc, một trận động đất đã xảy ra vào khoảng 3 giờ sáng, khi hầu hết người dân đang say giấc. Tâm chấn nằm tại huyện Hoa (nay là khu Hoa Châu, thành phố Vị Nam, tỉnh Thiểm Tây), nhưng sức tàn phá của nó lan rộng khắp các tỉnh lân cận như Sơn Tây, Hà Nam, Cam Túc và Hà Bắc, để lại hậu quả nặng nề.

Chỉ trong vòng vài giây, hàng loạt công trình sụp đổ, mặt đất nứt toác, và những khe nứt sâu đến 20m xuất hiện. Nhiều khu vực trải qua lở đất và lũ lụt, khiến tình hình càng thêm nghiêm trọng. Tại Hoa Tiên, mọi tòa nhà và ngôi nhà đều bị đổ vỡ, giết chết hơn một nửa cư dân của thành phố, con số ước tính lên tới hàng chục nghìn người. Những thành phố khác cũng chịu cảnh tương tự.

Động đất tại Thiểm Tây gây thiệt hại nặng nề. Ảnh: NWD.

Khu vực bị ảnh hưởng lớn nhất nằm trên cao nguyên Hoàng Thổ, nơi người dân thường sinh sống trong các hang động nhân tạo gọi là "yaodong". Những ngôi nhà trên sườn đồi này được đục vào lòng đất để tạo thành các hang động, đã sụp đổ thành cát bụi khi những ngọn núi rung chuyển trong trận động đất, xóa sổ toàn bộ số cư dân tại đây.

Ngoài ra, việc xây dựng nhà cửa bằng vật liệu kém chất lượng và thiếu hiểu biết về phòng chống động đất đã khiến người dân không thể tránh khỏi thương vong.

Dư chấn của trận động đất tiếp tục kéo dài đến sáng hôm sau. Sau đó, cuộc điều tra của các nhà khoa học cho thấy cường độ của trận động đất là khoảng 8,0 đến 8,3, thấp hơn so với trận động đất mạnh nhất từng được ghi nhận. Tuy nhiên, trận động đất xảy ra giữa một khu vực đông dân cư với các tòa nhà và nhà cửa được xây dựng kém, dẫn đến số lượng người chết khủng khiếp.

Dư chấn trận động đất lan dài ra nhiều thành phố. Ảnh: Wikipedia.

>> Chấn động: 'Tổ Tiên Ma' xuất hiện từ bộ hài cốt 7.100 năm ở Trung Quốc, làm đảo lộn lý thuyết tiến hóa châu Á

Trong ghi chép lịch sử Trung Quốc, trận động đất này xảy ra dưới thời trị vì của Hoàng đế Gia Tĩnh của nhà Minh, do đó, nó thường được gọi là "Đại động đất Gia Tĩnh", ám chỉ đến vị hoàng đế cùng tên, người đã cai trị vào thời điểm đó.

Theo ước tính của Cục Quản lý Động đất Trung Quốc, số người chết trực tiếp do trận động đất là khoảng 100.000 người. 730.000 người đã di cư đi nơi khác hoặc chết vì nạn đói và bệnh dịch.

Những hang động "yaodong" được giữ gìn tới thời điểm hiện nay. Ảnh: History Daily.

Trận động đất không chỉ gây thiệt hại về người mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế và xã hội. Nhiều vùng đất canh tác bị hủy hoại, hệ thống thủy lợi bị phá hủy, dẫn đến nạn đói và dịch bệnh lan rộng. Sự kiện này cũng làm suy yếu triều đại nhà Minh, vốn đã đối mặt với nhiều khó khăn nội bộ.

Đáng nói, tu sĩ người Bồ Đào Nha Gaspar da Cruz, người đã đến thăm Quảng Châu vào cuối năm 1556, đã nghe về trận động đất tại Thiểm Tây và tường thuật về nó trong chương cuối cùng của cuốn sách A Treatise of China (Luận thuyết về Trung Quốc) của ông. Ông coi trận động đất là một hình phạt có thể xảy ra đối với tội lỗi của con người và hiện tượng sao chổi lớn năm 1556 có thể là dấu hiệu của tai họa này.

Chân dung Hoàng đế Gia Tĩnh, người trị vì nhà Minh. Ảnh: Bảo tàng Cố cung.

Đã từng có nhiều trận động đất khác xảy ra tại châu Á để lại thiệt hại nặng nề. Điển hình là tại Lombok của Indonesia, một trận động đất mạnh 6,9 độ richter đã làm rung chuyển vùng phía bắc của đảo Lombok của Indonesia, giết chết ít nhất 319 người, di dời hơn 160.000 người, phá hủy hàng chục nghìn ngôi nhà và chôn vùi dân làng dưới đống đổ nát của các nhà thờ Hồi giáo và các công trình khác.

Trận động đất Thiểm Tây năm 1556 là lời nhắc nhở về sức mạnh hủy diệt của thiên nhiên và tầm quan trọng của việc chuẩn bị đối phó với thảm họa. Dù đã trải qua hơn 400 năm, sự kiện này vẫn được ghi nhớ như một trong những thảm họa kinh hoàng nhất trong lịch sử loài người.

Theo: History, Britannica, Time.

>> Bí mật rúng động trong lăng mộ Tần Thủy Hoàng: Khi 'thuốc trường sinh' trở thành án tử, khiến vị vua tài ba qua đời khi mới 49 tuổi