3 năm sau cú vạ miệng tai hại của tỷ phú Jack Ma, Alibaba mất những gì?

Tỷ phú Jack Ma, người đồng sáp lập Tập đoàn Alibaba.

Ngày 24/10/2020, tỷ phú Jack Ma có phát ngôn gây sốc tại Hội nghị Thượng đỉnh Bến Thượng Hải khi ông lên tiếng chỉ trích hệ thống ngân hàng Trung Quốc là "tiệm cầm đồ", đồng thời kêu gọi những tổ chức tài chính mới cấp tín dụng cho những người nghèo có tài sản thế chấp.

Không dừng lại ở đó, ông còn cho rằng chính quyền đang kìm hãm nỗ lực đổi mới, "dùng cách quản lý ga tàu để vận hành sân bay" trong thời buổi thế giới bước vào nền tài chính điện tử.

Cú "vạ miệng" khiến Alibaba gặp hạn

Theo giới chuyên gia, phát ngôn này đã khiến Jack Ma tự ném mình vào "tâm bão" sau khi thẳng thừng chỉ trích các cơ quan quản lý địa phương.

Bản thân Jack Ma sau đó bị triệu tập đến một cuộc họp kín với Ngân hàng Trung ương Trung Quốc.

Cả hai công ty do ông sáng lập - tập đoàn Alibaba và startup công nghệ tài chính Ant Group - ngay lập tức rơi vào “tầm ngắm“ của nhà chức trách và liên tục gặp phải những rắc rối pháp lý.

Thương vụ niêm yết cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO), vốn có thể huy động được 315 tỷ USD đã lên kế hoạch của Ant bất ngờ bị đình chỉ sát ngày.

Kể từ đó, gã khổng lồ công nghệ tài chính đã phải đối mặt với các rào cản pháp lý bổ sung và buộc phải hành xử giống một ngân hàng truyền thống hơn.

Lợi nhuận của Ant Group sụt giảm.

Thu nhập ròng của tập đoàn từ chỗ tăng trưởng 2 con số vào đầu năm 2021 thành suy giảm 4 quý liên tiếp trong năm 2022. Vào đầu năm 2023, Jack Ma tuyên bố từ bỏ quyền kiểm soát Ant Group mặc dù vẫn giữ lại 6,2% quyền bỏ phiếu, theo Bloomberg.

Tình trạng tương tự cũng xảy đến với Alibaba, khiến danh tiếng của công ty có giá trị nhất châu Á lụi bại dần. Alibaba năm ngoái cũng lĩnh án phạt kỷ lục 2,8 tỷ USD vì tội kinh doanh độc quyền.

Tencent, ByteDance, JD.com… - những tập đoàn internet khổng lồ tại quốc gia tỷ dân sau đó đã phải “tự kiểm điểm toàn diện” và hợp tác cùng các cơ quan chống độc quyền - một hệ quả đau buồn do có liên quan đến Alibaba, khởi đầu một cuộc chấn chỉnh lại ngành công nghệ trong nước của chính quyền Trung Quốc.

Alibaba giờ ra sao?

Đã gần 3 năm kể từ sự cố "vạ miệng", các công ty của vị tỷ phú lừng danh gồm Alibaba và Ant Group đã phải trả giá rất đắt với thiệt hại lên tới 850 tỷ USD.

Ngày 7/7 vừa qua, giới chức Trung Quốc tuyên bố sẽ khép lại vụ điều tra nhằm vào Ant Group với mức án phạt cuối cùng gần 1 tỷ USD.

Cái giá phải trả lớn hơn nhiều so với mức tiền phạt mới được công bố. Ant Group đã phải cải tổ lại mô hình kinh doanh, rút khỏi các lĩnh vực nhạy cảm và giảm bớt sự cạnh tranh với các ngân hàng được nhà nước hậu thuẫn.

Giờ đây, nếu fintech này lên kế hoạch niêm yết cổ phiếu, thì cũng chỉ được định giá chưa tới 80 tỷ USD, gần như bằng 1/4 so với mức định giá khoảng 315 tỷ USD trước IPO.

Ant cuối tuần trước cũng đã đề xuất mua lại tới 7,6% cổ phần trong nỗ lực tạo cơ hội cắt giảm cổ phần cho các nhà đầu tư bị mắc kẹt sau vụ IPO bị hủy.

Nếu như "cánh tay tài chính" Ant Group bị khóa chặt, thì Alibaba cũng không khá hơn chút nào. Tập đoàn thương mại điện tử hàng đầu Trung Quốc vào đầu năm nay đã phải phân chia thành 6 doanh nghiệp nhỏ hơn.

Giá trị thị trường của Alibaba là 234 tỷ USD ngay cả sau khi cổ phiếu niêm yết tại Mỹ tăng 8% vào cuối tuần trước. Con số này thấp hơn khoảng 620 tỷ USD so với mức đỉnh vào năm 2020.

Như vậy, sau 3 năm "dính đòn", Alibaba và Ant Group đã mất khoảng 850 tỷ USD giá trị thị trường. Đây là dấu hiệu cho thấy tạo dựng lại niềm tin với các nhà đầu tư quốc tế sẽ khó khăn như thế nào. Không chỉ lợi nhuận doanh nghiệp chịu áp lực khi tăng trưởng kinh tế chậm lại, mà các ưu tiên quốc gia cũng đã thay đổi theo những cách cơ bản.