5 năm nữa, Việt Nam dự kiến phát triển ít nhất 2 đại học tinh hoa theo mô hình đại học nghiên cứu đẳng cấp quốc tế
Cùng với đó, Việt Nam sẽ lựa chọn, đầu tư phát triển 15–20 đại học công lập uy tín, dẫn đầu về nghiên cứu, đổi mới và đào tạo nhân lực công nghệ.
Chiều 7/8, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức hội thảo khoa học nhằm thúc đẩy việc xây dựng và phát triển các trường đại học trở thành những chủ thể nghiên cứu mạnh, gắn kết chặt chẽ giữa nghiên cứu, ứng dụng và đào tạo.
Phát biểu tại hội thảo, ông Trần Nam Tú, Phó Cục trưởng Cục Công nghệ Thông tin, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, Bộ đang hoàn thiện dự thảo đề án trình Chính phủ phê duyệt, với mục tiêu phát triển các trường đại học công lập thành những trung tâm nghiên cứu hàng đầu, kết hợp chặt chẽ giữa nghiên cứu, ứng dụng và đào tạo đến năm 2035.
Theo đề án, đến năm 2030, Việt Nam sẽ lựa chọn và đầu tư phát triển từ 15 đến 20 trường đại học công lập có năng lực và uy tín hàng đầu trong lĩnh vực nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và đào tạo nguồn nhân lực công nghệ. Trong số này, sẽ có ít nhất 2 trường được đầu tư vượt trội theo cơ chế đặc thù để trở thành các đại học tinh hoa theo mô hình nghiên cứu đẳng cấp quốc tế. Ông Tú giải thích, đại học tinh hoa là một "nấc" cao hơn so với các cơ sở giáo dục đại học nghiên cứu mạnh hiện nay, và các tiêu chí cụ thể sẽ tiếp tục được ban soạn thảo nghiên cứu, hoàn thiện.
Các trường được xác định là chủ thể nghiên cứu mạnh sẽ phải đạt mức tăng trung bình 12% mỗi năm về số lượng công bố khoa học trên các tạp chí quốc tế uy tín, cùng với mức tăng 20-22% hàng năm về số lượng bằng sáng chế được đăng ký và cấp bằng. Đồng thời, ít nhất 50 nhóm nghiên cứu mạnh sẽ được hình thành, trong đó tối thiểu 30 nhóm đạt trình độ quốc tế, tập trung vào các lĩnh vực công nghệ chiến lược, công nghệ cao và các ngành khoa học mũi nhọn. Ngoài ra, mỗi trường đại học sẽ cần thu hút tối thiểu 20 chuyên gia, nhà khoa học giỏi là người Việt Nam ở nước ngoài hoặc người nước ngoài tham gia giảng dạy, nghiên cứu tại Việt Nam.
Giai đoạn đến năm 2035, mục tiêu được nâng cao với việc lựa chọn, đầu tư và phát triển từ 25 đến 30 trường đại học công lập có năng lực nghiên cứu vượt trội. Trong đó, từ 3 đến 5 đại học tinh hoa sẽ được xây dựng theo mô hình đại học nghiên cứu quốc tế. Các cơ sở giáo dục đại học trong nhóm này phải đạt mức tăng bình quân 15% mỗi năm về công bố quốc tế và 23-25% về bằng sáng chế. Sẽ có ít nhất 70 nhóm nghiên cứu mạnh được thành lập, trong đó 50 nhóm đạt chuẩn quốc tế ở các lĩnh vực công nghệ và khoa học tiên tiến. Mỗi trường cũng cần thu hút tối thiểu 30 chuyên gia, nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài hoặc người nước ngoài đến giảng dạy và nghiên cứu.
Dự thảo đề án đề xuất 4 nhóm giải pháp trọng tâm để hiện thực hóa mục tiêu. Thứ nhất là rà soát, nghiên cứu và đề xuất cơ chế, chính sách hỗ trợ các trường phát triển thành chủ thể nghiên cứu mạnh. Thứ hai là nâng cao năng lực nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và thúc đẩy hợp tác giữa các cơ sở giáo dục đại học. Thứ ba là hỗ trợ triển khai các mô hình hợp tác giữa Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp. Cuối cùng là tăng cường hợp tác quốc tế song phương, đa phương, hướng đến hội nhập sâu rộng.
Đề án được xây dựng với định hướng phát triển một số trường đại học theo chuẩn quốc tế về nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và đổi mới sáng tạo, đồng thời gắn liền với công tác đào tạo nhân lực chất lượng cao, phát hiện và bồi dưỡng nhân tài. Nguồn lực thực hiện đến từ ngân sách nhà nước (bao gồm chi thường xuyên và đầu tư), nguồn thu tự chủ của các đơn vị, cùng với các khoản huy động hợp pháp khác. Dự thảo cũng khuyến khích sự tham gia đóng góp từ các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước.
Trước đó, vào tháng 2, Chính phủ đã phê duyệt đề án 347 nhằm phát triển hệ thống trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng thông qua việc đầu tư có trọng tâm cho một số trường đại học có thế mạnh. 13 trường đại học đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo lựa chọn dẫn dắt các trung tâm và mạng lưới đào tạo xuất sắc trong 9 lĩnh vực công nghệ khác nhau. Theo thống kê của Bộ, mỗi năm Việt Nam có khoảng 18.000 công bố quốc tế, trong đó phần lớn đến từ các viện và trường đại học. Năm vừa qua, Đại học Quốc gia TP. HCM dẫn đầu với gần 3.170 bài báo, tiếp theo là Đại học Quốc gia Hà Nội và Trường Đại học Bách khoa Hà Nội với khoảng 1.500 đến 1.600 bài công bố mỗi năm.
