Anh hùng duy nhất Việt Nam được công nhận là ‘Vua mìn’, 53 lần được tặng danh hiệu dũng sĩ diệt Mỹ, sau này là Thứ trưởng, Tổng Biên tập
Năm 27 tuổi, ông được được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.
Người được nhắc đến là Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Trịnh Tố Tâm.
Ông sinh năm 1945 tại thôn Mỹ Cầu, xã Đồng Tân, huyện Ứng Hòa, Hà Nội, trong một gia đình có bốn người con. Cha mất sớm, người anh trai cả cũng hy sinh trong những năm đầu kháng chiến chống Pháp.
Lớn lên ở một vùng quê giàu truyền thống cách mạng, năm 1965, khi quân đội Mỹ bắt đầu ném bom miền Bắc, dù vẫn đang là học sinh, ông đã tình nguyện tham gia phong trào "Ba sẵn sàng" (sẵn sàng chiến đấu, sẵn sàng nhập ngũ, sẵn sàng đi bất cứ nơi nào Tổ quốc cần).
Sau đó, ông viết đơn xin nhập ngũ và tình nguyện vào chiến trường miền Nam, được điều động về chiến trường Quảng Trị - Thừa Thiên.
Từ năm 1967-1970, ông tham gia và chỉ huy đơn vị chiến đấu trong 58 trận, tiêu diệt 1.500 tên địch (trong đó có 700 lính Mỹ), phá hủy gần 100 xe quân sự, đánh sập nhiều cầu, cống nhằm cản trở bước tiến của đối phương. Cá nhân ông đã tiêu diệt hơn 270 lính địch, trong đó có 185 lính Mỹ; bắn rơi và phá hủy ba máy bay, cùng nhiều phương tiện quân sự khác.
Một trong những chiến công tiêu biểu là trận đánh tại đèo Hải Vân – tuyến đường huyết mạch của địch. Năm 1968, trong một lần trinh sát, ông phát hiện lính Mỹ thường co cụm tại một điểm cao gần đường vào rạng sáng nên đã chỉ huy tổ đội đặt mìn, tiêu diệt và làm bị thương 60 tên địch.
Đầu năm 1970, khi giữ chức Đại đội phó, ông đã phán đoán chính xác vị trí địch đổ quân và chỉ huy đơn vị đặt mìn, tiêu diệt hai trung đội Mỹ.
Với những chiến công xuất sắc, ông được trao tặng danh hiệu Dũng sĩ diệt Mỹ 53 lần, được đồng đội mệnh danh là "Vua mìn đèo Hải Vân". Trong khi đó, địch cũng treo thưởng hậu hĩnh để bắt được "con hùm xám đèo Hải Vân - Trịnh Tố Tâm".
Năm 1971, khi vừa tròn 27 tuổi, ông được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân và trở thành Đại đội trưởng Đại đội 21 công binh, Đoàn 4, Quân khu Trị Thiên.
Sau ngày đất nước thống nhất, ông đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng trong Đảng và Nhà nước như Bí thư Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, kiêm Tổng Biên tập Báo Lao động và Xã hội trong gần 3 năm... Dù ở cương vị nào, ông luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, là tấm gương truyền cảm hứng về sự tận tụy, năng động cho thế hệ trẻ.
Kể về kỉ niệm với Tổng Biên tập Trịnh Tố Tâm, nhà báo Nguyễn Thu Hằng chia sẻ trên Báo Dân Trí: “Khi mới vào báo làm việc, nghe Tổng Biên tập là Thứ trưởng, lại là Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, phóng viên trẻ tập sự chúng tôi đứa nào cũng cảm thấy rất sợ... Mà chẳng phải riêng chúng tôi, mỗi lần Tổng Biên tập Trịnh Tố Tâm xuất hiện ở báo, ai cũng rón rén, khép nép...
Sau này, khi ông bị bệnh hiểm nghèo nằm điều trị tại Bệnh viện Quân y 108, dù ông ốm đau nhưng tôi vẫn kỳ cạch mang tin bài vào viện để ông đọc duyệt”.
Anh hùng Trịnh Tố Tâm qua đời năm 1996 vì căn bệnh ác tính, hệ quả của việc nhiễm chất độc hóa học trong thời gian chiến đấu.
Sự hy sinh và lòng dũng cảm của ông đã trở thành biểu tượng cho tinh thần kiên cường, bất khuất của quân đội Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ. Tên ông được đặt cho một tuyến đường dài men theo đường sắt Bắc Nam, qua thị trấn Lăng Cô (huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế) và một con phố ở phường Bồ Đề, quận Long Biên, Hà Nội.
- Từ "Vua mìn đèo Hải Vân" đến Tổng biên tập báo: Chuyện đời Anh hùng Trịnh Tố Tâm - Nhà báo Nguyễn Thu Hằng, Phó Tổng Biên tập Báo Dân trí
- Người anh hùng được mệnh danh 'vua mìn đèo Hải Vân' - Thiên Bình (VTC News)
- Người Anh hùng truyền cảm hứng cho giới trẻ - Lưu Trinh (Báo Tiền Phong)
