Bác sĩ bệnh viện Bạch Mai cảnh báo loại ung thư đang trở thành ‘cơn ác mộng’ tại Việt Nam vì gia tăng chóng mặt, ngày càng trẻ hóa
Loại ung thư này đang xếp thứ 4 trong các loại ung thư phổ biến tại Việt Nam, với hơn 16.800 ca mắc mới mỗi năm.
Ung thư đại trực tràng đang có xu hướng trẻ hóa tại Việt Nam
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trong năm 2022, ung thư đại trực tràng là loại ung thư phổ biến thứ ba trên toàn cầu với hơn 1,9 triệu ca mắc mới - tức trung bình cứ 16 giây lại có một người được chẩn đoán. Căn bệnh nguy hiểm này cũng là nguyên nhân gây tử vong do ung thư đứng thứ hai thế giới, cướp đi sinh mạng của hơn 900.000 người mỗi năm.
Tại Việt Nam, TS.BS Phạm Bình Nguyên - chuyên gia tiêu hóa tại Bệnh viện Bạch Mai - cho biết ung thư đại trực tràng đang ngày càng gia tăng nhanh chóng, trở thành mối đe dọa nghiêm trọng cả ở trong nước lẫn trên thế giới.
Thống kê mới nhất cho thấy, căn bệnh này hiện xếp thứ 4 trong các loại ung thư phổ biến tại Việt Nam, tăng một bậc so với năm 2020. Mỗi năm, nước ta ghi nhận hơn 16.800 ca mắc mới - trung bình 46 người mỗi ngày, gần 2 người mỗi giờ. Tại Việt Nam, căn bệnh này có xu hướng ngày càng trẻ hóa, với không ít trường hợp được chẩn đoán khi chưa đến 45 tuổi, thậm chí có bệnh nhân chỉ mới 20 tuổi.
Không chỉ phổ biến, ung thư đại trực tràng còn đặc biệt nguy hiểm với khoảng 8.400 ca tử vong mỗi năm - tức cứ hai người mắc thì có một người không qua khỏi.
Chia sẻ với Báo Dân trí, bác sĩ Nguyên cho biết, nguyên nhân khiến tỷ lệ mắc bệnh gia tăng nhanh chóng chủ yếu đến từ hai yếu tố: lối sống và yếu tố di truyền. Trong đó, thói quen sinh hoạt mang đậm màu sắc “Tây hóa” đang góp phần thúc đẩy sự bùng phát bệnh ở người trẻ. Việc tiêu thụ quá nhiều thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn, ăn ít rau và chất xơ, kết hợp với thói quen hút thuốc, uống rượu và ít vận động là những nguyên nhân điển hình khiến nguy cơ ung thư đại trực tràng tăng cao.
Cũng đồng tình với quan điểm này, TS.BS Phạm Văn Bình, Phó Giám đốc Bệnh viện K, nhận định rằng ung thư đại trực tràng đang gia tăng nhanh chóng ở Việt Nam, cũng như ở nhiều quốc gia đang phát triển, và điều này có mối liên hệ chặt chẽ với lối sống và chế độ ăn uống.
85% trường hợp ung thư đại trực tràng có thể truy nguyên
Theo bác sĩ Nguyên, khoảng 85% ca ung thư đại trực tràng bắt nguồn từ polyp tuyến - những khối u nhỏ, lành tính hình thành trong ruột. Nếu không được phát hiện và xử lý sớm, polyp có thể âm thầm tiến triển thành ung thư.
Thông thường, quá trình biến đổi từ polyp sang ung thư kéo dài từ 10-15 năm, quãng thời gian đủ dài để tầm soát và can thiệp nếu được phát hiện kịp thời.
Bác sĩ Nguyên cảnh báo rằng trong xã hội hiện đại, ung thư đại trực tràng đang âm thầm trở thành một “sát thủ thầm lặng”, và điều đáng lo ngại là chính con người đang vô tình tiếp tay cho căn bệnh này thông qua lối sống thiếu lành mạnh.
Chế độ ăn uống là yếu tố đóng vai trò then chốt:
- Thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên rán tuy hấp dẫn nhưng lại là những “chất xúc tác” đáng ngại cho ung thư.
- Thiếu rau xanh, thiếu chất xơ khiến đại tràng - như một nhà máy xử lý rác - không hoạt động hiệu quả, tạo điều kiện cho độc tố tích tụ lâu ngày.
- Thiếu vận động khiến nhu động ruột chậm lại, dễ hình thành khối u. Ngồi suốt 8 tiếng mỗi ngày, lười đi bộ... đều là những yếu tố nguy cơ rõ rệt.
Bác sĩ Nguyên nhấn mạnh thêm rằng sự kết hợp giữa việc hút thuốc, sử dụng rượu bia và lười vận động đã tạo nên điều kiện lý tưởng để ung thư đại trực tràng phát triển một cách âm thầm.
Tuổi tác và di truyền cũng là yếu tố nguy cơ
Tuổi càng cao, nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng càng tăng - đặc biệt sau mốc 50 tuổi. Tuy nhiên, hiện nay bệnh đang có xu hướng trẻ hóa. Nhiều người trẻ, do chủ quan với sức khỏe và lối sống kém lành mạnh, thường cho rằng “còn trẻ thì chưa cần lo”, từ đó bỏ qua việc tầm soát định kỳ.
Ngoài ra, yếu tố di truyền cũng không thể xem nhẹ. Những người có người thân từng mắc ung thư đại trực tràng sẽ có nguy cơ cao hơn hẳn so với nhóm còn lại.
Tin vui là theo TS.BS Phạm Bình Nguyên, nếu duy trì được 3 thói quen dưới đây, hoàn toàn có thể phòng ngừa đến 90% nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng:
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt; hạn chế thịt đỏ, thực phẩm nướng cháy, chiên rán, chế biến sẵn.
- Vận động đều đặn: Dành ít nhất 30 phút mỗi ngày để rèn luyện thể chất. Tránh rượu bia, bỏ thuốc lá càng sớm càng tốt.
- Tầm soát định kỳ: Bắt đầu kiểm tra từ tuổi 45, và sớm hơn nếu có tiền sử gia đình mắc bệnh. Tầm soát là cách hiệu quả nhất để phát hiện bệnh khi còn ở giai đoạn tiền ung thư.
