‘Báu vật’ 9 tấn lớn bậc nhất Việt Nam tại ngôi chùa có 27 nhà sư ‘cởi áo cà sa khoác chiến bào ra trận’
Báu vật này từng bị ngâm dưới nước, tồn tại gần 100 năm nhưng chưa một lần được sử dụng.
Chùa Cổ Lễ (nằm ở huyện Trực Ninh, tỉnh Nam Định) nổi bật với kiến trúc kết hợp giữa văn hóa Đông - Tây.
Công trình mang bố cục “tiền Phật, hậu Thánh”, nhưng lại có hình dáng giống một thánh đường Công giáo với mái vòm, trần và tường được trang trí bằng các bức bích họa hiện đại kết hợp cổ kính. Đặc trưng này được thể hiện qua các hoa văn, họa tiết và phù điêu truyền thống Việt Nam trên nền mái vòm theo phong cách Gothic.

Điểm nhấn của chùa là tháp Cửu phẩm liên hoa, cao 32m, gồm 9 tầng hoa sen tượng trưng cho “cửu trùng” - 9 tầng trời. Theo truyền thuyết, quá trình xây dựng tháp sử dụng các vật liệu nội địa như vôi, gạch, cát, mật và muối, không dùng xi măng hay sắt thép hiện đại.

Ngoài giá trị kiến trúc, chùa Cổ Lễ còn thu hút du khách bởi các hiện vật độc đáo, trong đó nổi bật là Đại Hồng Chung - quả chuông cổ lớn bậc nhất Việt Nam. Chuông cao 4,2m, nặng 9 tấn, đường kính 2,2m, dày 8cm, với miệng chuông khắc họa tiết cánh sen và thân trang trí hoa lá, sông nước cùng chữ Hán. Đây được xem là báu vật thiêng liêng của chùa.

Theo tài liệu, Đại Hồng Chung được đúc vào khoảng năm 1936. Trong quá trình đúc, nhiều tín đồ và Phật tử đã công đức nhẫn, vòng và vàng để đúc chuông.
Tuy nhiên, khi vừa hoàn thành, kháng chiến bùng nổ, nhân dân địa phương lo ngại kẻ địch phá hoại nên đã ngâm chuông dưới hồ nước. Đến năm 1954, chuông được trục vớt và đặt trên bệ đá để du khách tham quan.
Cũng bởi điều này mà trong gần 100 năm tồn tại, quả chuông ở chùa Cổ Lễ chưa từng được đánh một lần nào.

Chùa Cổ Lễ còn nổi tiếng với sự kiện ngày 27/2/1947, khi Hòa thượng Thích Thế Long chủ trì buổi mít tinh phát nguyện cho 27 nhà sư “cởi áo cà sa khoác chiến bào ra trận” bảo vệ Tổ quốc. Các nhà sư này đến từ nhiều địa phương như Nam Định, Nghệ An, Hải Phòng và Ninh Bình. Trong lễ “Cởi áo cà sa”, ni sư Thích Đàm Nhung đã đọc lời phát nguyện:
Cởi áo cà sa khoác chiến bào
Việc quân đâu có quản gian lao
Gậy thiền quét sạch loài xâm lược
Theo gót Trưng Vương tỏ nữ hào

Sau buổi lễ, 27 nhà sư nhập ngũ, tham gia kháng chiến chống thực dân Pháp và lập nhiều chiến tích. Tuy nhiên, 12 người đã hy sinh tại các mặt trận. Những nhà sư còn lại, sau khi hoàn thành nhiệm vụ, có người tiếp tục phục vụ trong quân đội với các vị trí quan trọng, có người trở về tu hành và đảm nhận nhiều vai trò trong Giáo hội Phật giáo Việt Nam.
Sự kiện này được xem là chưa từng có của Phật giáo Việt Nam, đặc biệt là Phật giáo Nam Định và chùa Cổ Lễ. Để tưởng nhớ 12 nhà sư hy sinh, năm 1999, nhà chùa cùng một nhóm ni sư đã xây dựng khu vườn tượng trong khuôn viên chùa.