Chủ tịch Quốc hội: Miễn học phí là ‘một quyết định lịch sử chưa từng có’

Giám sát, kiểm tra chặt chẽ sách giáo khoa

Sáng 13/8, Ủy ban thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục.

Nêu ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, từ chủ trương của Bộ Chính trị, Tổng Bí thư, Quốc hội đã quyết định từ năm học 2025 - 2026 này sẽ miễn học phí cho mẫu giáo mầm non, bậc phổ thông cấp một, cấp hai, cấp ba.

“Đây là một quyết định lịch sử chưa từng có. Trên thế giới, thống kê chỉ khoảng hơn 30 nước có chính sách này”, Chủ tịch Quốc hội nhìn nhận.

Về sách giáo khoa, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, dù phương án nào, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng phải giám sát, kiểm tra chặt chẽ. Việc xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa là một chính sách mới, có tác động rất lớn trong xã hội, trong đó có nhiều luồng ý kiến khác nhau, nhất là việc đảm bảo quyền lợi cho học sinh, mặt bằng kiến thức, quyền lợi của học sinh phải chuyển trường giữa các địa phương khác nhau.

Vấn đề lãng phí nguồn lực của nhà nước, của phụ huynh và cả xã hội; vấn đề lúng túng, không ổn định trong việc áp dụng các bộ sách giáo khoa ở địa phương... Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát để làm sao cho thống nhất. Đồng thời cần tiếp tục rà soát, đảm bảo đồng bộ với các luật liên quan như Luật Nhà giáo, đặc biệt các luật trình quốc hội thông qua tại kỳ thứ 10 này.

Về sách giáo khoa, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cho biết, cơ quan thẩm tra đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu theo hướng có bộ sách giáo khoa dùng chung, đồng thời có thể có những sách giáo khoa khác làm tài liệu tham khảo. Tuy nhiên, theo bà Hải, những ‘tài liệu tham khảo khác’ không được coi là sách giáo khoa. Do vậy, cần nghiên cứu lại về khái niệm.

“Trước đây, chúng ta có một chương trình và nhiều bộ sách giáo khoa, các đơn vị, các trường có thể lựa chọn bộ sách giáo khoa này, bộ sách giáo khoa kia và thêm 20% phần giáo dục địa phương của mình vào trong bộ sách đó.

Bây giờ, nếu chúng ta soạn thảo nghiên cứu theo hướng có bộ sách giáo khoa dùng chung, ở đây chúng ta lại đồng thời có thể có những sách giáo khoa khác làm tài liệu tham khảo, nên cân nhắc xem câu chữ thế nào cho phù hợp”, bà Hải cho hay.

Công nhân có thể quay lại học đại học

Đề cập đến Hội đồng trường, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, chỉ các trường ngoài công lập mới có Hội đồng trường. Hội đồng trường theo tinh thần tự chủ nhưng phải bảo đảm yêu cầu chuyên môn, nghĩa là phải có tỷ lệ phần trăm nhà giáo dục, nhà quản lý giáo dục. Không phải chỉ người có tiền đứng ra quyết.

“Hội đồng trường không chỉ quyết định kinh tế, tài chính mà quyết định chiến lược đào tạo, chuyên môn, giáo viên, học sinh, uy tín, tương lai phát triển, tầm nhìn của nhà trường. Nên trong Hội đồng trường phải có nhà giáo dục, nhà khoa học”, ông Định nhấn mạnh.

Ngoài ra, ông Định cũng lưu ý đến vấn đề liên thông trong giáo dục, đây là vấn đề rất quan trọng trong dự án luật này. Chúng ta xây dựng một xã hội học tập. Học tập là bậc thang không có lớp cuối cùng, học đến lúc chết. Theo ông Định, thế giới có cụ 70-80 tuổi học sĩ, bác sĩ, thạc sĩ. Người 60 tuổi đi học cấp hai, cấp ba. Nước mình cũng có cụ về hưu rồi đi học đại học.

“Liên thông giữa các cấp học, bậc học, liên thông giữa giáo dục phổ thông với giáo dục nghề nghiệp là cần thiết. Đang học phổ thông, có thể chuyển sang học nghề kiếm tiền, thời gian sau quay lại học. Công nhân sau thời gian có thể quay lại học đại học.

Học đại học cũng có thể không làm đúng nghề, làm kỹ thuật, công nhân. Học không chỉ để lấy bằng cấp mà để lấy kiến thức, làm gương cho con cháu. Học xong không có việc làm cũng bình thường. Người học không cần đi làm”, ông nói.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, liên thông phải hết sức cân nhắc, có lẽ phải vẽ sơ đồ ra: Liên thông ngang, liên thông dọc, từ phổ thông thành nghề, từ nghề thành phổ thông, từ công nhân thành nghề, cao đẳng, đại học, thậm chí công nhân sau này có thể thành nhà khoa học, tiến sĩ, giáo sư. “Con đường không bế tắc nếu có điều kiện, cơ hội, năng lực”, ông Định cho hay.