Chủ tịch VBA Phan Đức Trung: 'Chỉ có dại mới rửa tiền trên blockchain'

Sáng ngày 2/10/2025, Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam đã phối hợp cùng Bộ Tài chính tổ chức tọa đàm “Thị trường tài sản số - từ xu hướng đến bứt phá”. Sự kiện thu hút sự quan tâm đặc biệt từ cộng đồng công nghệ, tài chính và các cơ quan quản lý, trong bối cảnh Việt Nam vừa triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa qua Nghị quyết 05/2025/NQ-CP của Chính phủ.

Tại tọa đàm, ông Phan Đức Trung - Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) kiêm Chủ tịch Công ty 1Matrix đã có những chia sẻ đáng chú ý xoay quanh chính sách, mô hình triển khai và tiềm năng của tài sản số tại Việt Nam.

Ông Trung đánh giá cao Nghị quyết 05/2025/NQ-CP của Chính phủ về triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa, cho rằng đây là bước đi "nhanh và kịp thời", thể hiện sự chủ động của Nhà nước trong việc tiếp cận công nghệ mới. Trong đó, việc xác định Real World Assets (RWA) - tài sản thực được token hóa - là trọng tâm phát triển là một quyết định chiến lược, phù hợp với xu thế toàn cầu.

Theo báo cáo năm 2023 của Boston Consulting Group và Ripple, thị trường RWA toàn cầu có thể đạt quy mô gần 19 nghìn tỷ USD vào năm 2033, tương đương 10% GDP toàn cầu. "Việt Nam đã chọn đúng hướng khi đưa RWA vào giai đoạn thí điểm", ông Trung khẳng định.

Mô hình này không chỉ giúp tăng thanh khoản cho các tài sản hiện hữu như bất động sản, hạ tầng hay hàng hóa, mà còn tạo điều kiện để doanh nghiệp trong nước tiếp cận trực tiếp với nhà đầu tư quốc tế, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào các kênh truyền thống như chứng khoán.

Tại buổi tọa đàm, ông Trung cũng trình bày sự khác biệt căn bản giữa 2 mô hình lưu ký tài sản: lưu ký on-chain truyền thống và lưu ký tài sản thực (RWA) theo Nghị định 05/2024 tại Việt Nam.

Ở mô hình on-chain truyền thống, người dùng nắm giữ tài sản như Bitcoin, Ethereum thông qua khoá ví cá nhân. Tuy nhiên, mô hình này thiếu cơ chế bảo đảm từ bên ngoài chuỗi (off-chain). Nếu mất khóa, người dùng mất vĩnh viễn quyền truy cập tài sản – một rủi ro rất lớn.

Ngược lại, mô hình lưu ký RWA tại Việt Nam yêu cầu đơn vị lưu ký phải nắm giữ cả khóa ví lẫn hồ sơ pháp lý gốc và bản số hóa như sổ đỏ, hợp đồng, bảo hiểm...

Một điểm khác biệt là quyền sở hữu tài sản. Mô hình truyền thống không đảm bảo quyền sở hữu ngoài blockchain, trong khi RWA yêu cầu tài sản phải đăng ký hợp pháp, đảm bảo quyền lợi được thực thi theo luật Việt Nam. Đây là yếu tố quan trọng để tạo niềm tin với nhà đầu tư, nhất là các tổ chức tài chính lớn, vốn luôn yêu cầu sự rõ ràng về pháp lý và tính tuân thủ cao.

Về khả năng giao dịch, mô hình truyền thống cho phép chuyển nhượng tự do, không kiểm soát. Trong khi đó, RWA tại Việt Nam chỉ cho phép giao dịch khi nhà đầu tư đã được định danh (KYC) và sở hữu tài khoản tại ngân hàng thương mại Việt Nam. Ông Trung cho biết, hiện có tới 95 - 98% giao dịch được thực hiện thông qua ngân hàng, do đó việc chuyển sang token hóa là một bước đi hợp lý và có thể kiểm soát.

Trong trường hợp xảy ra sự cố như mất khóa ví, mô hình truyền thống không có cơ chế khôi phục, còn RWA có hệ thống phục hồi thông qua bên thứ ba, được giám sát bởi Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước.

Chia sẻ thêm, ông Phan Đức Trung khẳng định: “Chỉ có dại mới rửa tiền trên blockchain. Không có vấn đề gì trên blockchain mà không truy vết được".

Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Minh Thơ, Phó Cục trưởng, Cục Phòng chống rửa tiền (NHNN) cho biết tài sản mã hóa có tính ẩn danh, phi tập trung, phi biên giới, nên ẩn chứa rủi ro về rửa tiền, tài trợ khủng bố.

Với Việt Nam, việc chưa ban hành văn bản pháp lý để quản lý đang đặt loại hình tài sản này vào "vùng xám".

“Khi xem xét cơ chế rửa tiền, tài trợ khủng bố, các quốc gia trên thế giới đã đặt ra cho Việt Nam nhiều hành động. Vì họ xếp Việt Nam vào danh sách "xám" về rửa tiền, nên chúng ta phải xây dựng khung pháp lý và chứng minh khung pháp lý về tài sản số vận hành hiệu quả”, bà Thơ nói và kỳ vọng Luật Công nghiệp, công nghệ số sẽ tạo ra bước tiến mới.