Chuyên gia giáo dục Bùi Khánh Nguyên nói về con số 10.000 thí sinh bỏ làm thủ tục thi tốt nghiệp THPT năm 2025

Kỳ thi tốt nghiệp THPT diễn ra vào ngày 26 - 27/6 với hơn 1,16 triệu thí sinh, tăng gần 100.000 so với năm ngoái. Chiều 25/6, các thí sinh đến điểm thi để làm thủ tục dự thi. Tuy nhiên, theo số liệu từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, tổng số thí sinh đến làm thủ tục đạt hơn 1,16 triệu, chiếm khoảng 99,16% tổng số đăng ký. Trong đó, có khoảng 9.800 thí sinh không đến làm thủ tục, thấp hơn so với con số khoảng 11.000 thí sinh bỏ thi năm ngoái. Nguyên nhân có thể đến từ tình huống đột xuất như ốm đau, tai nạn hoặc lý do cá nhân.

Dù vậy, thực tế cho thấy có không ít trường hợp thí sinh bỏ thi không rõ lý do cụ thể. Điều này đặt ra câu hỏi lớn: phải chăng ngày càng nhiều học sinh đang cân nhắc những con đường khác ngoài đại học?

Có lẽ, ở thời đại hiện nay, ngày càng có nhiều học sinh băn khoăn về câu hỏi này, liệu rằng học đại học có phải là con đường duy nhất hay có những lối đi khác ngoài con đường truyền thống. Chuyên gia giáo dục Bùi Khánh Nguyên bày tỏ: “Tôi nghĩ có thể có những nguyên nhân về bối cảnh xã hội tác động đến nhận thức và lựa chọn của học sinh trung học phổ thông. Tuy nhiên, con số này có thể không bất thường so với khoảng 11.000 thí sinh bỏ thi năm 2024. Một số nguyên nhân thông thường là thí sinh không tự tin mình vượt qua được kỳ thi, hoặc chuyển hướng sang những hướng đi khác như du học, học nghề, bước chân vào thị trường lao động, đi xuất khẩu lao động...”.

Giữa thời đại công nghệ phát triển nhanh chóng, mạng xã hội bùng nổ và thông tin trở nên dễ dàng tiếp cận, không ít người trẻ đã tự học và thành công mà không qua cánh cổng đại học. Ngoài ra, cũng có không ít sinh viên sau khi ra trường vẫn thất nghiệp hoặc phải làm những công việc lao động tay chân, trái ngành để mưu sinh ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý chung. Chính vì thế, chuyên gia giáo dục Bùi Khánh Nguyên nhấn mạnh vai trò của hướng nghiệp đối với học sinh trung học:

"Với học sinh trung học, các em thường có hai lựa chọn rõ ràng. Một là học đại học và nghiên cứu chuyên sâu vào một ngành khoa học nào đó, hai là học nghề để thực hành các nghề nghiệp cụ thể. Cả hai hướng đi đều cần thiết cho xã hội và đều hứa hẹn những triển vọng thành công.

Tư chất, hoàn cảnh, nguyện vọng của mỗi em sẽ quyết định hướng lựa chọn nào là phù hợp và khôn ngoan. Không phải tất cả các em đều cần học đại học, cũng không phải tất cả các em đều nên học nghề. Lựa chọn học đại học có thể là bệ phóng thành công với em này nhưng lại là một sai lầm với một em khác. Đó là lý do vai trò của hướng nghiệp, rất quan trọng trong bậc học trung học", ông nói.

Việc lựa chọn học đại học hay không cũng chịu sự tác động của nhiều yếu tố khác nhau. Trước hết là định hướng nghề nghiệp, học sinh cần xác định rõ bản thân muốn theo đuổi con đường học thuật, nghiên cứu chuyên sâu hay muốn thực hành nghề nghiệp cụ thể và sớm gia nhập thị trường lao động.

Tiếp đó, học lực cá nhân cũng là yếu tố quan trọng. Không phải ai cũng có khả năng đáp ứng yêu cầu học tập tại đại học. Việc cố gắng theo học trong khi năng lực không phù hợp dễ dẫn đến thất bại, chán nản và lãng phí thời gian.

Hoàn cảnh kinh tế gia đình cũng là nỗi lo với không ít học sinh. Học phí đại học, đặc biệt là khi học xa nhà, có thể là gánh nặng tài chính lớn đối với nhiều gia đình. Trong khi đó, học nghề hoặc học ở trường cao đẳng gần nhà có thể là lựa chọn hợp lý và tiết kiệm hơn.

Ngoài ra, nhiều học sinh chứng kiến thực tế rằng không ít người có bằng đại học vẫn thất nghiệp suốt nhiều năm. Nguyên nhân có thể đến từ việc chọn sai ngành, học ở trường không đáp ứng nhu cầu thị trường lao động, hoặc thiếu kỹ năng mềm, khả năng thích nghi với môi trường làm việc.

Trước thực trạng đó, ông Bùi Khánh Nguyên cho rằng việc cải thiện công tác hướng nghiệp trong trường học là điều cấp thiết. Hướng nghiệp không đơn thuần là chọn một nghề, mà trước hết là giúp học sinh hiểu rõ về bản thân, điểm mạnh, điểm yếu, tố chất, sở thích và tiềm năng của chính mình. Khi đã hiểu mình phù hợp với loại hình công việc nào, học sinh mới nên lựa chọn ngành học phù hợp, và sau cùng là chọn trường đào tạo tương ứng.

Hiện nay, một sai lầm phổ biến trong lựa chọn của học sinh là đảo ngược trình tự này: chọn trường trước rồi mới chọn ngành, trong khi chưa từng tìm hiểu kỹ xem bản thân phù hợp với nghề nghiệp nào.

"Một hoạt động quan trọng cần được chú trọng là tư vấn hướng nghiệp cho học sinh trung học. Hướng nghiệp không phải chỉ là chọn nghề, mà trước hết là giúp người học hiểu được chính bản thân mình, điểm mạnh, điểm yếu, tiềm năng, tố chất của con người mình để từ đó biết mình thích hợp nhất với loại hình công việc gì. Khi đã xác định được những điều căn bản đó rồi mới tính đến chọn ngành, rồi sau cùng là chọn trường.

Sự rối loạn chúng ta thấy hiện nay, cũng như tình trạng những người cầm bằng đại học mà không thể làm việc hoặc có cơ hội làm việc chính là do chúng ta đảo lộn các thứ tự của trình tự nói trên. Tức là sai lầm phổ biến là lao vào chọn trường trước khi chọn ngành, chọn ngành trước khi biết được mình thích hợp với loại hình công việc hay nghề nghiệp nào, cũng như chọn nghề nghiệp trước khi hiểu đúng và đủ về chính bản thân mình", ông nhấn mạnh.

>>Tác giả 'Những vùng trời khác nhau' trong đề Ngữ văn thi tốt nghiệp THPT năm 2025: Từng học trường sĩ quan lục quân, được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh