Cuốn sách hé lộ những góc khuất kinh hoàng của thế giới

Thời gian gần đây, thế giới như đang quay cuồng trong một cơn bão đa tầng: xung đột tại Dải Gaza tiếp tục leo thang, cuộc chiến Nga - Ukraine vẫn chưa có lối thoát, khủng hoảng chính trị ở Nepal, biểu tình bạo lực tại Indonesia. Trong khi đó, nước Mỹ cũng đối mặt nguy cơ “đóng cửa chính phủ” vì những bất đồng ngân sách; sắc lệnh thuế mới của Mỹ cũng biến thương mại thành mặt trận nóng bỏng, nơi mỗi quyết định của Nhà Trắng đều có thể làm rung lắc toàn cầu… Trên thị trường tài chính, đồng USD cũng tăng vọt, vượt ngưỡng 27.000 đồng tại Việt Nam.

Nhìn bề ngoài, đó là những mảnh ghép rời rạc của thời sự và ít người có thể hình dung chúng liên quan tới nhau. Nhưng nếu lật tấm màn che, người đọc sẽ thấy tất cả kết nối với nhau bằng một sợi dây vô hình, đó là dòng chảy hàng hóa - dầu mỏ, kim loại, lương thực - những thứ nuôi sống và vận hành nền kinh tế hiện đại. Vậy ai đang nắm quyền kiểm soát các dòng chảy đó? Ai có thể khiến một quốc gia khủng hoảng chỉ bằng vài cú nhấp chuột?

Câu trả lời được hai nhà báo lý giải trong cuốn sách Bán cả thế giới. Cuốn sách mở ra cánh cửa dẫn độc giả vào một thế giới gần như không được giám sát - nơi những nhà giao dịch hàng hóa tỷ phú mua, tích trữ và bán tài nguyên của Trái đất. Họ là mắt xích then chốt trong thị trường toàn cầu, kết nối các quốc gia giàu dầu mỏ, đồng, lúa mì bất kể tham nhũng hay bị chiến tranh tàn phá với các trung tâm tài chính sầm uất.

Không chỉ là những thương nhân, họ còn là những người chơi quyền lực khéo léo. Blas và Farchy kể lại cách một số thương nhân từng giúp Saddam Hussein bán dầu, tiếp nhiên liệu cho quân nổi dậy Libya trong Mùa xuân Ả Rập, hay luồn lách để tuồn tiền mặt cho Điện Kremlin bất chấp các lệnh trừng phạt khắt khe. Kết quả là một hành trình dữ dội qua những vùng biên giới hoang dã của kinh tế toàn cầu, đồng thời phơi bày cách chủ nghĩa tư bản thực sự vận hành, phía sau ánh đèn của chính trường.

Theo nội dung cuốn sách, những biến động đang diễn ra chỉ là phần nổi của tảng băng. Giá dầu thất thường vì xung đột Trung Đông, nguồn cung ngũ cốc ở Biển Đen bị bóp nghẹt, hay nỗ lực “phi đô la hóa” của nhóm quốc gia BRICS (bao gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi) thách thức vị thế của đồng bạc xanh. Tuy nhiên, USD vẫn giữ vai trò thống trị khi hơn 80% giao dịch dầu mỏ toàn cầu được định giá bằng đồng tiền này.

Trong bối cảnh đó, Bán cả thế giới chỉ ra rằng, quyền lực thật sự không chỉ thuộc về các nguyên thủ hay ngân hàng trung ương. Những thương nhân hàng hóa mới là kẻ nắm vũ khí mềm, họ định giá, điều phối, thậm chí thao túng các mặt hàng thiết yếu, từ dầu mỏ nuôi cỗ máy chiến tranh đến đồng, niken và liti cung cấp năng lượng cho điện thoại và xe điện. Khi Washington ký một sắc lệnh thuế, hay khi đồng USD “lên cơn sốt”, những người này lập tức hành động: mua gom dầu trước lệnh trừng phạt, chuyển kim loại từ các mỏ nằm giữa nội chiến, tích trữ lúa mì để đợi giá tăng. Lợi nhuận khổng lồ chính là phần thưởng, nhưng điều họ nắm giữ còn lớn hơn: Khả năng xoay chuyển vận mệnh quốc gia trong im lặng.

Trong Bán cả thế giới, người đọc sẽ không còn nhìn tin tức dầu mỏ, khủng hoảng lương thực hay biến động tỷ giá như trước. Đằng sau các bản tin ấy là những thương vụ bạc tỷ, những thỏa thuận kín đáo, nơi lợi nhuận và quyền lực đan xen, vẽ nên bức tranh thật về toàn cầu hóa. Bán cả thế giới nêu lên những sự thật trần trụi, được ghi lại bằng hàng trăm giờ phỏng vấn, điều tra độc quyền và những tài liệu chưa từng công bố. Cuốn sách giúp ta nhận ra sau mỗi dòng tin thời sự, luôn tồn tại một bàn cờ khổng lồ, nơi các nhà giao dịch hàng hóa - những nhân vật trong bóng tối - đang đặt cược, xoay chuyển và đôi khi định hình cả tương lai của hành tinh.

Bán cả thế giới là một tác phẩm điều tra gay cấn như tiểu thuyết nhưng cũng là một bức tranh phản ánh trung thực nhất về mặt tối của thương mại toàn cầu. Tạp chí Reuters đã nhận xét về cuốn sách: “Javier Blas và Jack Farchy nên chờ cuộc gọi từ Hollywood. Bán cả thế giới chứa ít nhất nửa tá mạch truyện có thể tạo nên nền tảng của một bộ phim kinh dị hay. Nhưng thành tựu chính của các tác giả là đặt những nhà thương mại hàng hóa lớn nhất, và tác động của họ lên thế giới thực, vào sự giám sát phê phán đúng đắn”.