Đại biểu tranh luận vấn đề có nên để viên chức 'chân trong, chân ngoài'?

Tiếp tục chương trình làm việc, sáng nay (13/11), Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Viên chức (sửa đổi).

Quy định viên chức không được góp vốn, thành lập doanh nghiệp trong lĩnh vực mình không hoạt động là không hợp lý

Liên quan tới quyền của viên chức về ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp và hoạt động kinh doanh, điểm b khoản 1 Điều 13 cho phép viên chức được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu khoa học ngoài công lập, trừ trường hợp pháp luật về phòng, chống tham nhũng hoặc pháp luật chuyên ngành có quy định khác

Về nội dung này, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng) cho rằng, đây là quy định mở đối với viên chức, tạo cơ hội cho viên chức khai thác và phát huy năng lực, khuyến khích sử dụng năng lực của mỗi cá nhân để đóng góp cho xã hội, tận dụng chất xám và trình độ chuyên môn của đội ngũ viên chức trong khu vực tư nhân.

Tuy nhiên, song song với việc mở rộng quyền này cần siết chặt các quy định về cơ chế kiểm soát, phòng chống tham nhũng.

Bởi quy định này có thể tiềm ẩn một số nguy cơ như sự xung đột lợi ích giữa vị trí công tác trong khu vực công và khu vực tư.

Đặc biệt là khi viên chức là người giữ chức vụ quản lý của cả 2 đơn vị trong và ngoài công lập hoạt động cùng một lĩnh vực dẫn tới sự lợi dụng chức vụ trong khu vực công để trục lợi cho đơn vị mình quản lý ở khu vực tư.

Cũng quan tâm tới quyền của viên chức về ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp và hoạt động kinh doanh tại điều 13, Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, Đoàn Đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh đề nghị ban soạn thảo bổ sung nghĩa vụ kê khai, báo cáo và được phê duyệt bằng văn bản của người đứng đầu trước khi ký kết, đồng thời quy định thời hạn “làm nguội” ít nhất 24 tháng sau khi thôi chức vụ quản lý mới được tham gia điều hành tổ chức tư nhân cùng lĩnh vực. “Việc này sẽ giúp bảo đảm minh bạch, tránh chuyển hóa lợi ích từ khu vực công sang khu vực tư”, đại biểu nhấn mạnh.

Cũng theo đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, quy định "về những việc viên chức không được làm" (tại Điều 10), hiện dự thảo luật chưa làm rõ phạm vi cấm tham gia hoạt động kinh doanh. Do đó cần làm rõ việc viên chức không được đầu tư, góp vốn, điều hành hoặc bảo lãnh cho doanh nghiệp, tổ chức có cùng lĩnh vực chuyên môn với đơn vị mình.

“Việc mở rộng phạm vi cấm như vậy nhằm phòng ngừa tình trạng chân trong chân ngoài, tránh xung đột lợi ích, nhất là trong lĩnh vực y tế, giáo dục, nghiên cứu khoa học - nơi ranh giới giữa công vụ và lợi ích tư nhân dễ bị lẫn lộn”, đại biểu nói.

Tranh luận, đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Ninh) cho rằng, quy định viên chức không được góp vốn, thành lập doanh nghiệp trong lĩnh vực mình không hoạt động vì sợ mâu thuẫn lợi ích là không hợp lý.

"Viên chức đang hoạt động giỏi trong lĩnh vực đó mà cấm họ không được phát huy ra bên ngoài là không hợp lý. Nếu cho phép viên chức chỉ được thành lập, góp vốn doanh nghiệp trong lĩnh vực mình không phụ trách thì cho phép cũng như không cho phép, là biểu hiện của tư duy không quản được thì cấm. Chúng ta cần phải xác lập được cơ chế quản lý để viên chức không lợi dụng được thay vì không quản được thì cấm", đại biểu Trần Văn Lâm đề nghị.

Nhiều viên chức rơi vào tình trạng “dôi dư cơ học”

Đối với vấn đề viên chức thôi việc do sắp xếp tổ chức, đại biểu Quốc hội Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Đoàn TPHCM) cho biết, trong thực tế sáp nhập tổ chức, nhiều viên chức dù hoàn thành tốt nhiệm vụ nhưng bị rơi vào tình trạng “dôi dư cơ học”, không phải do yếu kém, mà do tổ chức không còn vị trí tương ứng.

Đại biểu kiến nghị trường hợp viên chức bị dôi dư do sắp xếp lại đơn vị hành chính (ĐVHC) hoặc tổ chức lại đơn vị sự nghiệp công lập, cơ quan quản lý có trách nhiệm bố trí, biệt phái hoặc giới thiệu viên chức sang đơn vị phù hợp với chuyên môn, năng lực. Không chấm dứt hợp đồng nếu viên chức vẫn đáp ứng yêu cầu vị trí việc làm khác.

Điều này không chỉ nhân văn mà còn tránh lãng phí nguồn lực, bởi viên chức ngoài chuyên môn được đào tạo họ còn được đào tạo, bồi dưỡng rất nhiều các kỹ năng khác từ nguồn tài chính công giờ ở độ tuổi 35-50 là giai đoạn chín muồi về kinh nghiệm và bản lĩnh, họ cần được tiếp tục cống hiến thay vì trở thành người thất nghiệp ngoài ý muốn.

Đại biểu cũng đề nghị bổ sung viên chức thôi việc do sắp xếp tổ chức, sáp nhập ĐVHC được hưởng trợ cấp một lần tối thiểu bằng 12 tháng lương, đồng thời được ưu tiên giới thiệu công việc trong hệ thống công lập hoặc khu vực chuyển tiếp.

"Đây là chính sách cần thiết để đảm bảo ổn định xã hội, giảm áp lực thất nghiệp, đặc biệt với viên chức trung niên đang phải lo cho gia đình, con cái học hành", nữ đại biểu nêu ý kiến.

Về Điều 25 quy định xếp loại chất lượng và sử dụng kết quả đánh giá, đại biểu đề nghị bổ sung quy định trong năm đầu tiên sau khi sắp xếp, tổ chức lại đơn vị, kết quả đánh giá viên chức cần xem xét yếu tố thay đổi môi trường công tác, không xếp loại "không hoàn thành nhiệm vụ" nếu nguyên nhân khách quan do tổ chức.