ĐBQH chất vấn nóng: Mở cửa cho tư nhân vào dự án hạ tầng, Bộ Tài chính có kế sách gì để thu hút đầu tư?

Sẽ rút ngắn thủ tục PPP, mở rộng chỉ định thầu

Sáng 19/6, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã đăng đàn trả lời chất vấn nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực tài chính.

Là đại biểu đầu tiên tham gia chất vấn Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, đại biểu Đào Chí Nghĩa (Đoàn ĐBQH Cần Thơ), nêu rõ: Hiện nay Đảng và Nhà nước đang có nhiều chủ trương tạo điều kiện thúc đẩy và phát triển kinh tế tư nhân, đặc biệt là khuyến khích các thành phần kinh tế mạnh mẽ tham gia vào các dự án lớn của đất nước.

Xin hỏi Bộ trưởng Bộ Tài chính sẽ có những giải pháp cụ thể nào để tham mưu Chính phủ khuyến khích kinh tế tư nhân tham gia vào các dự án phát triển hạ tầng và dịch vụ công trong thời gian tới?

Trả lời ý kiến của đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho hay, về các giải pháp thúc đẩy và thu hút doanh nghiệp tư nhân tham gia xây dựng, phát triển hạ tầng và cung cấp dịch vụ công, Bộ Tài chính đã tham mưu Chính phủ tiếp tục trình Quốc hội sửa đổi các quy định của Luật Đầu tư theo mô hình đối tác công tư (PPP).

Trong một luật sửa 7 luật vừa qua, Bộ Tài chính đã tham mưu để trình, trong đó có những điểm đáng lưu ý:

Thứ nhất, rút ngắn tối đa thời gian lập, thẩm định dự án PPP, đồng thời giảm bớt các thủ tục về chủ trương đầu tư đối với một số nhóm dự án.

Thứ hai, trao quyền chủ động cho cơ quan có thẩm quyền. Các cơ quan này sẽ có quyền quyết định việc thành lập hoặc không thành lập Hội đồng thẩm định, góp phần giảm đáng kể thời gian trong quy trình triển khai các dự án PPP.

Thứ ba, mở rộng các trường hợp chỉ định thầu và lựa chọn đặc biệt: Điều này nhằm đáp ứng linh hoạt các yêu cầu đặc thù và mới phát sinh, đặc biệt quan trọng khi triển khai các dự án trọng điểm và cấp bách.

Vừa qua, có nhiều dự án đã được Quốc hội phê duyệt nhưng vẫn phải quay lại với thủ tục đấu thầu, gây ra sự chậm trễ đáng kể, đôi khi kéo dài hàng năm, ngay cả khi nhà đầu tư đã được xác định. Để khắc phục tình trạng này, các quy định mới sẽ cho phép chỉ định thầu trong những trường hợp như vậy.

"Đồng thời, chúng tôi sẽ giản lược các yêu cầu và tiêu chí đánh giá đối với nhà đầu tư, nhằm tạo điều kiện cho họ tham gia đa dạng hơn vào các lĩnh vực và hình thức hợp tác đầu tư công. Mục tiêu là để các doanh nghiệp có nhiều lựa chọn, phát huy hiệu quả các mô hình như đầu tư tư sử dụng công, đầu tư công quản lý tư, hay lãnh đạo công quản trị tư, từ đó đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, chúng ta đang ưu tiên bố trí ngân sách nhà nước để chuẩn bị đầu tư và giải phóng mặt bằng, đồng thời chia sẻ rủi ro và cân đối nguồn lực khi tham gia vào các dự án PPP trọng điểm. Minh chứng rõ nét là các dự án như cao tốc Bắc Nam hay sân bay Long Thành, nơi cách làm của chúng ta đã có nhiều đổi mới đáng kể.

"Khác với trước đây khi doanh nghiệp phải tự bỏ 100% vốn cho dự án PPP, hiện nay Nhà nước đã tham gia, thậm chí tới 50-60% vốn trong nhiều dự án, qua đó nâng cao đáng kể khả năng tham gia của các doanh nghiệp vào lĩnh vực PPP", Bộ trưởng nói.

Riêng trong lĩnh vực khoa học công nghệ, Bộ Tài chính đang khẩn trương xây dựng nghị định về PPP trong khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Dự kiến, nghị định này sẽ được trình Chính phủ ban hành trong tháng 6 này. Đây sẽ là một khung pháp lý mới cho PPP trong lĩnh vực khoa học công nghệ, với nhiều điểm mới và điều kiện cởi mở, nhằm thu hút mạnh mẽ các doanh nghiệp tham gia.

Cuối cùng, chúng ta đang tích cực tháo gỡ những khó khăn cho các dự án PPP theo hợp đồng giữa Nhà nước và doanh nghiệp. Đây là một vấn đề mà dư luận và doanh nghiệp đặc biệt quan tâm, và việc giải quyết sẽ củng cố niềm tin cho doanh nghiệp.

Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Quốc hội đã nhiều lần chỉ đạo, và gần đây Chính phủ đã trình dự thảo Luật PPP nhằm tháo gỡ khó khăn cho các dự án PPP bị ảnh hưởng bởi những yếu tố khách quan, dẫn đến doanh thu không đạt kỳ vọng và hoạt động kém hiệu quả.

Bộ trưởng Tài chính trả lời chất vấn. Ảnh: Quốc hội.

>>> Chất vấn Bộ trưởng Tài chính: Làm gì để hộ kinh doanh hứng khởi nộp thuế?

'Kỷ luật tài khóa là nền tảng vững chắc để phát triển'

Cũng tại phiên chất vấn, Đại biểu Trần Hoàng Ngân nêu vấn đề, trước khi sáp nhập, Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch Đầu tư do mục tiêu khác nhau nên thường có quan điểm khác nhau. Bộ Kế hoạch và Đầu tư lúc nào cũng muốn ưu tiên tăng trưởng cao, triển khai nhiều dự án, tổng mức đầu tư lớn. Bộ Tài chính lại muốn ưu tiên kiểm soát nợ công, đảm bảo cân đối vốn, kiểm soát chi thận trọng.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư thích chính sách ưu đãi thuế thu hút đầu tư, giảm thuế, kích cầu. Còn Bộ Tài chính tập trung chống thất thu thuế, tăng thu ngân sách, giảm chi ngân sách.

"Với tư cách là Bộ trưởng sau sáp nhập, Bộ trưởng có giải pháp gì để đất nước tăng trưởng cao nhưng vẫn ổn định kinh tế vĩ mô", ông Ngân chất vấn.

"Tôi nghĩ rằng khi Đảng, Nhà nước, cơ quan có thẩm quyền quyết định thành lập Bộ Kế hoạch Đầu tư và Bộ Tài chính là xuất phát từ nhu cầu thực tiễn", ông Thắng bắt đầu phần trả lời đại biểu Trần Hoàng Ngân.

Do có ưu tiên khác nhau nên quá trình tìm tòi nhiệm vụ, giải pháp để đạt mục tiêu tăng trưởng là tất yếu, cần phải có sự trao đổi để tìm ra cách làm hiệu quả nhất, nhanh nhất, chính xác nhất nhằm giải bài toán phát triển quốc gia. Tất cả nhằm thực hiện thành công mục tiêu, định hướng, quan điểm phát triển mà Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã đề ra giúp đất nước phát triển nhanh, bền vững, giữ ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo tăng trưởng.

Theo ông Thắng, thực tế đã chỉ ra vấn đề đó. Vậy nên dù ở bất cứ giai đoạn nào, thì đảm bảo tăng trưởng và ổn định kinh tế vĩ mô cũng là mục tiêu xuyên suốt của cả 2 Bộ trước đây và hiện nay sau khi sáp nhập.

Minh chứng là các chỉ tiêu về an toàn nợ công Việt Nam được kiểm soát chặt chẽ, đến cuối 2024, nợ công Việt Nam chỉ còn 34,7% GDP, thấp hơn mức trần cho phép của Quốc hội.

"Điều này cho thấy ngay cả khi hai Bộ hoạt động độc lập thì cũng có sự phối hợp hiệu quả để giữ vững kỷ luật tài khóa, an ninh tài chính quốc gia", ông Thắng nói và cho rằng, khi ổn định, kiểm soát chặt chẽ nợ công, đầu tư có trọng tâm trọng điểm thì mới có thể tiếp tục đẩy mạnh cải thiện đầu tư.

Việc hợp nhất hai bộ được ông Thắng đánh giá là "rất đúng đắn". Trước đây, việc cân bằng giữa đầu tư và an toàn tài khóa là việc phối hợp giữa hai Bộ thì nay được giải quyết trong một thể thống nhất. Sự thống nhất này mang lại hiệu quả tổng hợp. Bộ Tài chính mới có tầm nhìn đồng bộ hơn về chiến lược phát triển kinh tế xã hội, tài chính ngân sách, tham mưu phân bổ nguồn lực đầu tư được thực hiện thống nhất, đồng bộ, giúp quyết sách được đưa ra nhanh gọn, chính xác, không có độ trễ.

Quan trọng hơn, theo ông Thắng là Bộ Tài chính mới có điều kiện tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực tài chính quốc gia. "Vấn đề không phải là chi bao nhiêu mà quan trọng hơn là chi vào đâu để đem lại hiệu quả lớn nhất, hướng dòng vốn đầu tư công một cách tập trung, có trọng tâm, trọng điểm", ông nói.

Việc hợp nhất hai bộ còn giúp Bộ Tài chính chủ động hơn khi huy động nguồn lực phát triển. Đơn cử là việc vay và kế hoạch trả nợ công sẽ được Bộ chủ động, linh hoạt hơn, đáp ứng yêu cầu các dự án và an toàn nợ công trong dài hạn.

Sự thống nhất nêu trên sẽ tạo ra tư duy điều hành mới hiệu quả hơn đó là tăng trưởng nhanh nhưng phải bền vững, đầu tư phải có hiệu quả, kỷ luật tài khóa là nền tảng vững chắc cho sự phát triển thịnh vượng.

Nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp, với các chính sách ưu tiên tiếp cận đất đai, vốn, công nghệ, thị trường, đặc biệt là thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển nguồn lực.

>>> Bộ trưởng Tài chính: Tăng trưởng quý II sẽ cao hơn quý I và bám sát kịch bản đề ra

Hỗ trợ hộ kinh doanh tiến lên doanh nghiệp

Tại hội trường Quốc hội, đại biểu Đặng Bích Ngọc (đoàn Hòa Bình) đặt câu hỏi về giải pháp hiện thực hóa mục tiêu phát triển 2 triệu doanh nghiệp đến năm 2030, trong bối cảnh số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường tăng mạnh, sản xuất kinh doanh gặp nhiều khó khăn và môi trường kinh tế còn nhiều thách thức.

Trả lời, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng khẳng định mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp đã được nêu trong Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị và đang được Quốc hội triển khai bằng các nghị quyết cụ thể.

“Đây là mục tiêu có ý nghĩa rất quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội, thể hiện khát vọng phát triển mạnh mẽ của toàn nền kinh tế. Tuy nhiên, đây cũng là thách thức rất lớn trong bối cảnh sức cầu suy giảm, năng lực cạnh tranh còn hạn chế và môi trường kinh doanh vẫn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là từ các yếu tố bên ngoài”, Bộ trưởng nhận định.

Theo ông Thắng, Bộ Tài chính đang tập trung triển khai 3 nhóm giải pháp để góp phần đạt được mục tiêu này.

Thứ nhất, kiến tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, minh bạch, hiệu quả. Trọng tâm là tháo gỡ rào cản gia nhập thị trường, cải cách điều kiện kinh doanh, cắt giảm thực chất thủ tục hành chính và chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.

Thứ hai, tháo gỡ vướng mắc trong đầu tư, đất đai, xây dựng và quy hoạch, đồng thời đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động. Một điểm nhấn quan trọng là thúc đẩy quá trình chuyển đổi hơn 5 triệu hộ kinh doanh sang doanh nghiệp - lực lượng được xem là tiềm năng lớn nhất để hiện thực hóa mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp.

Bộ Tài chính đang hoàn thiện khung pháp lý để thu hẹp khoảng cách giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp về quản trị, tài chính kế toán. Theo ông Thắng, việc bãi bỏ thuế khoán từ năm 2026 đã được đưa vào Nghị quyết 68, cùng với đó là hàng loạt chính sách hỗ trợ thiết thực như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 3 năm, bỏ thuế môn bài, cung cấp nền tảng số và phần mềm kế toán miễn phí nhằm nâng cao năng lực quản trị cho các doanh nghiệp chuyển đổi.

Thứ ba, nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp, với các chính sách ưu tiên tiếp cận đất đai, vốn, công nghệ, thị trường, đặc biệt là thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển nguồn lực.

“Chúng ta cần khơi thông các điểm nghẽn, tăng khả năng chống chịu của doanh nghiệp để giảm số lượng rút lui khỏi thị trường,” Bộ trưởng nhấn mạnh.

Đại biểu: 'Dân vẫn kêu trời vì có tiền mà không sử dụng được'

Nêu quan điểm, Đại biểu Trần Kim Yến (đoàn TPHCM) cho rằng, các tổ chức quốc tế đều hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu từ 0,5-1%, Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng là 8% trở lên là thách thức rất lớn.

Trong khi đó, một trong các giải pháp mà Bộ Tài chính đưa ra là tập trung khơi thông và sử dụng hiệu quả nguồn lực đầu tư công. Tuy nhiên, thời gian qua, dù Chính phủ đã nỗ lực song tỷ lệ giải ngân đầu tư công vẫn rất thấp, “dân kêu trời vì có tiền mà không sử dụng được”. Đại biểu đặt câu hỏi cho Bộ trưởng về những giải pháp khả thi hơn để góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng 8%.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, với kết quả giải ngân công năm nay so với cùng kỳ năm trước thì không phải là thấp mà còn cao hơn.

“Chính phủ đã nhận diện được những khó khăn và có nhiều công điện chỉ đạo sát sao. Trong 5 tháng đầu năm chúng ta giải ngân xấp xỉ 200.000 tỷ, với tỷ lệ giải ngân đạt 24,1%. So với năm 2024, tỷ lệ này chỉ là xấp xỉ 22%”, ông Thắng thông tin.

Bộ trưởng lưu ý, tất cả các dự án trọng điểm quốc gia đều đạt và vượt tiến độ giải ngân. Ông cho rằng khi cập nhật kết quả giải ngân quý 1 có hơn 10 ngày nghỉ lễ và tâm lý trước và sau nghỉ Tết, đã góp phần khiến số liệu của 3 tháng đầu năm thấp hơn cùng kỳ năm ngoái.

Tuy nhiên, sau 5 tháng thì tỷ lệ giải ngân đã lấy lại tiến độ, gia tăng cả về số tương đối và tuyệt đối. Bộ trưởng Tài chính nêu 3 giải pháp để tiếp tục khơi thông hiệu quả vốn đầu tư công. Một là tập trung tháo gỡ những vướng mắc pháp lý trong triển khai đầu tư công về đất đai, xây dựng, quy hoạch, thủ tục hành chính.

“Chính phủ cũng đã trình Quốc hội sửa đổi Luật đầu tư công để theo hướng phân cấp, phân quyền nhiều hơn. Thủ tướng giao trách nhiệm cụ thể cho từng bộ, cơ quan, địa phương để tháo gỡ các cái khó khăn vướng mắc”, ông nói.

Giải pháp thứ 2, theo Bộ trưởng là việc đưa kết quả giải ngân trở thành căn cứ quan trọng khi đánh giá xếp loại mức độ hoàn thành nhiệm vụ năm 2025 đối với các tập thể cá nhân. Cuối cùng, cần tiếp tục phát huy công tác của các ban chỉ đạo để rà soát tháo gỡ các khó khăn vướng mắc, nhất là các dự án trọng điểm.

>>>Bộ Tài chính: Hộ kinh doanh nhỏ có nguy cơ dừng hoạt động vì quy định thuế mới