Đề xuất 6 loại sàn giao dịch hàng hoá trong trung tâm tài chính quốc tế

Theo đó, dự thảo Nghị định xác định Trung tâm Tài chính quốc tế (TTTC) tại Việt Nam sẽ là nơi tập trung nhiều loại hình sàn giao dịch và nền tảng giao dịch, với mục tiêu bao phủ cả thị trường hàng hóa truyền thống lẫn các sản phẩm tài chính - thương mại mới nổi. Cụ thể:

Sàn giao dịch hàng hóa và phái sinh hàng hóa: Đây là hạt nhân của hệ thống, tổ chức thị trường mua bán hàng hóa vật chất (kim loại, năng lượng, nông sản…) và các hợp đồng phái sinh dựa trên giá trị hàng hóa cơ sở. Thành viên phải ký quỹ trước khi giao dịch, chấp hành cơ chế quản lý vị thế, bổ sung ký quỹ khi giá biến động. Sản phẩm mới niêm yết phải qua quy trình thẩm định, phê duyệt và tuân thủ tiêu chuẩn minh bạch của Cơ quan điều hành TTTC quốc tế.

Hai là: Sàn giao dịch tín chỉ các-bon: Phục vụ giao dịch tín chỉ giảm phát thải theo chuẩn quốc tế. Yêu cầu cơ chế đo lường – báo cáo – thẩm tra (MRV) minh bạch; có chứng nhận hợp lệ từ cơ quan có thẩm quyền; tuân thủ quy định về lưu trữ, công bố thông tin và phòng chống gian lận trong thương mại carbon.

Ba là: Sàn giao dịch sản phẩm văn hóa, nghệ thuật: Tại đây sẽ niêm yết sản phẩm có hồ sơ pháp lý chứng minh nguồn gốc; phải kiểm tra, đối chiếu với cơ sở dữ liệu quản lý văn hóa trong nước và quốc tế; ngăn ngừa giao dịch tài sản tranh chấp hoặc bị truy nã. Giao dịch xuyên biên giới phải khai báo, lưu hồ sơ và tuân thủ luật di sản văn hóa, xuất nhập khẩu.

Bốn là: Sàn giao dịch kim loại quý hiếm: Áp dụng quy trình xác minh nguồn gốc, xuất xứ; giao dịch giá trị lớn phải đăng ký với cơ quan chuyên ngành. Sàn phải thiết lập biện pháp chống rửa tiền, buôn lậu, gian lận; lưu ký, thanh toán qua tổ chức tài chính – ngân hàng đạt chuẩn an toàn.

Năm là: Sàn giao dịch sản phẩm tài chính xanh: Chỉ giao dịch sản phẩm đáp ứng tiêu chí môi trường do Bộ Tài chính và Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành; phải công khai báo cáo kiểm toán độc lập về “tính xanh” và quy trình sử dụng vốn. Sản phẩm không đạt tiêu chí sẽ bị tạm dừng giao dịch, hủy niêm yết.

Cuối cùng: Sàn giao dịch chuyên biệt và nền tảng giao dịch số mới: Đây là không gian thử nghiệm các mô hình giao dịch sáng tạo (ví dụ token hóa hàng hóa, nền tảng giao dịch phi tập trung). Mọi sàn phải trải qua giai đoạn thử nghiệm sandbox, đạt yêu cầu về bảo mật dữ liệu, an toàn hệ thống trước khi vận hành chính thức. Hồ sơ vận hành phải công khai tiêu chí bảo mật, quy trình xử lý sự cố, và cam kết trách nhiệm pháp lý.

Các sàn này áp dụng nguyên tắc quản lý của Tổ chức quốc tế các Ủy ban Chứng khoán (IOSCO), đảm bảo minh bạch, phòng chống thao túng, bảo vệ nhà đầu tư và cho phép liên thông với sở giao dịch hàng hóa ở nước ngoài.

Đáng chú ý, dự thảo đề xuất chế độ hải quan đặc biệt về hàng hoá xuất nhập khẩu trong TTTC quốc tế. Theo đó, thời gian thông quan tối đa 8 giờ, ưu tiên AI và blockchain trong khai báo, miễn kiểm tra chuyên ngành trừ các trường hợp đặc biệt.

Hoạt động xuất nhập khẩu tại chỗ giữa các doanh nghiệp trong và ngoài TTTC quốc tế được đơn giản hóa thủ tục. Trong phân phối, doanh nghiệp được quyền bán buôn, bán lẻ, đại lý, nhượng quyền không hạn chế ngành nghề, tỷ lệ vốn nước ngoài, không phải làm hồ sơ thẩm tra nhu cầu kinh tế. Dịch vụ hỗ trợ phân phối (logistics, thanh toán điện tử, tư vấn pháp lý…) được ưu đãi thuế, phí.

Ngoài ra, trong TTTC quốc tế, hàng hóa chỉ bị kiểm tra thực tế khi có dấu hiệu vi phạm hoặc cảnh báo rủi ro; đồng thời miễn kiểm tra chuyên ngành, trừ các trường hợp liên quan an toàn, môi trường, sức khỏe cộng đồng và an ninh quốc gia. Các kho ngoại quan, kho gom hàng lẻ (CFS) được phép hoạt động với quy định linh hoạt về lưu giữ, chủng loại hàng hóa, phục vụ tái chế, phân loại và trung chuyển quốc tế.