Đề xuất miễn thuế 3 năm cho hộ kinh doanh 'vươn mình' thành doanh nghiệp

Trong bối cảnh nền kinh tế thế giới nhiều biến động, Việt Nam đang có những bước đi quyết liệt để thúc đẩy tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh và đổi mới sáng tạo. Những chính sách lớn như Nghị quyết 57, Nghị quyết 193, Nghị quyết về kinh tế tư nhân (chuẩn bị ra đời) đang định hình lại cách tiếp cận phát triển kinh tế, tập trung vào khoa học công nghệ và doanh nghiệp tư nhân, theo đánh giá của ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI).

“Nghị quyết 25 của Chính phủ giao nhiệm vụ cho các địa phương về tăng trưởng kinh tế, đặt ra áp lực lớn. Việt Nam không chỉ hướng tới mức tăng trưởng 8% mà còn đặt mục tiêu hai con số trong những năm tới. Đây là áp lực lớn nhưng cũng cơ hội để đất nước bứt phá mạnh mẽ hơn” – ông Đậu Anh Tuấn nói.

Ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI.

Cũng theo ông Đậu Anh Tuấn, kim ngạch xuất nhập khẩu hiện đã gần 800 tỷ USD và có thể vượt mốc 1.000 tỷ USD, cho thấy sự phụ thuộc lớn của nền kinh tế vào thương mại toàn cầu.

Tuy nhiên, với một nền kinh tế mở như Việt Nam, những biến động trên thị trường thế giới có thể gây bất lợi đáng kể. Do đó, việc nâng cao năng lực thích ứng và quản trị rủi ro là rất quan trọng.

“Năm vừa qua, dòng vốn FDI vào Việt Nam rất tích cực, nhưng chỉ một thay đổi quan trọng trên thị trường quốc tế cũng có thể tác động mạnh đến nền kinh tế trong nước. Doanh nghiệp cần chủ động hơn trong việc đối phó với rủi ro và tận dụng cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do” – ông Đậu Anh Tuấn nói.

Tuy nhiên, Phó Tổng Thư ký đánh giá, Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới với nhiều cải cách mạnh mẽ, từ chính sách kinh tế, khoa học công nghệ đến quản trị doanh nghiệp.

Những nghị quyết quan trọng như Nghị quyết 57, 193 và các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân sẽ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Những chính sách lớn này có thể tạo ra những thay đổi bước ngoặt, tạo ra áp lực những cũng là cơ hội lớn cho doanh nghiệp, đặc biệt khi kinh tế tư nhân được đặt vào vị trí trung tâm thậm chí có thể là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế.

Về khoa học công nghệ, trước đây, khoa học và công nghệ chỉ được xem là công cụ hỗ trợ phát triển kinh tế, nhưng Nghị quyết 57 (Nghị quyết của Bộ Chính trị về khoa học và công nghệ) đã nâng tầm thành động lực then chốt. Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030, khoa học công nghệ sẽ đóng góp quan trọng vào GDP và đến năm 2045, nước ta sẽ nằm trong nhóm 30 quốc gia dẫn đầu về đổi mới sáng tạo trên thế giới.

Theo ông Đậu Anh Tuấn có bốn thay đổi quan trọng nhất của Nghị quyết 57 đó là: Chuyển từ đầu tư công sang cơ chế thị trường, khuyến khích doanh nghiệp dẫn dắt đổi mới sáng tạo.

Thứ hai, tăng cường đầu tư tư nhân vào R&D, thu hút vốn từ quỹ đầu tư mạo hiểm và hợp tác công – tư.

Thứ ba, ưu tiên công nghệ cao, công nghệ lõi như trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, giúp Việt Nam tự chủ trong các lĩnh vực quan trọng.

Thứ tư, phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, tạo điều kiện thuận lợi về thể chế, tài chính và thị trường.

Trong đó, ông Đậu Anh Tuấn đánh giá: “Việc chuyển từ mô hình quản lý khoa học công nghệ mang nặng tính hành chính sang định hướng thị trường là một thay đổi mang tính đột phá, giúp Việt Nam đẩy nhanh quá trình đổi mới sáng tạo và tăng cường năng lực cạnh tranh quốc gia”.

Sau Nghị quyết 57, Nghị quyết 193 (thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia) của Quốc hội tạo ra bước tiến quan trọng khi chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học và công nghệ.

Trước đây, các dự án nghiên cứu thường bị ràng buộc bởi nguyên tắc bảo toàn vốn, nhưng nay có cơ chế chấp nhận thua lỗ ở giai đoạn đầu, giống như cách các quỹ đầu tư mạo hiểm hoạt động. Một thay đổi quan trọng khác là việc thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu.

Trước đây, nghiên cứu do nhà nước tài trợ chỉ được giữ trong khuôn khổ cơ quan nhà nước, đó là điểm mở, nhưng có lẽ vẫn chưa đủ.

“Như tôi vừa trao đổi với giáo sư Nguyễn Quân có các nhà khoa học có thể mở doanh nghiệp để đưa sản phẩm ra thị trường, giúp rút ngắn thời gian chuyển giao công nghệ. Đồng thời, cơ chế ưu đãi thuế giúp doanh nghiệp tính các khoản tài trợ nghiên cứu vào chi phí hợp pháp, tạo động lực đầu tư mạnh mẽ hơn vào R&D” – ông Đậu Anh Tuấn chia sẻ.

Khuyến khích bằng cách miễn giảm thuế

Chia sẻ quan điểm, bà Lý Kim Chi, Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP. HCM, đồng tình ý tưởng hỗ trợ thuế để khuyến khích hộ kinh doanh chuyển thành doanh nghiệp. Bà ví dụ TP HCM có khoảng 400.000 hộ kinh doanh. Trong số này, thực tế đang hoạt động khoảng 230.000-270.000. Đặc biệt, hơn 20.000 hộ đã hoạt động rất hiệu quả và phát triển bền vững hàng chục năm qua.

"Nếu các hộ này được hỗ trợ, dẫn dắt và tạo điều kiện để chuyển lên thành doanh nghiệp bằng cách miễn giảm thuế và cơ chế kế toán tối giản nhất, địa phương sẽ có ngay lực lượng doanh nghiệp mới rất hùng hậu", bà Chi nói.

Khuyến khích bằng cách miễn giảm thuế.

Cả nước hiện có khoảng 5,2 triệu hộ kinh doanh, góp hơn 24% vào GDP và được các chuyên gia đánh giá là "xương sống" trong nhiều ngành, lĩnh vực, từ công - nông nghiệp đến thương mại - dịch vụ, nhưng đồng thời đang "manh mún". Trong số này, chỉ khoảng 2,1 triệu hộ đăng ký kinh doanh, nộp thuế đầy đủ.

Hơn 3 triệu hộ còn lại chưa đăng ký và chủ yếu nộp thuế khoán. Theo ông Lực, cơ chế thuế khoán nhanh và gọn, nhưng không minh bạch, dễ dẫn đến thất thu ngân sách và tạo ra cơ chế "xin – cho". Do đó, cần khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp.

Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thị Lệ, Chủ tịch HĐND TP HCM cho biết khu vực tư nhân chiếm tới 77% cơ cấu kinh tế địa phương. Năm 2024, hơn 67% trong hơn 395.000 tỷ đồng tổng vốn đầu tư toàn xã hội trên địa bàn đến từ khu vực tư nhân.

Bà Lệ nói đầu tàu kinh tế cam kết thực hiện định hướng hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường đầy đủ, giảm thiểu sự can thiệp hành chính, loại bỏ cơ chế "xin - cho", thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh và đặc biệt là "xóa bỏ mọi rào cản, không phân biệt đối xử giữa các thành phần kinh tế".

"Thành phố cũng đang xây dựng các thiết chế hỗ trợ doanh nghiệp như Trung tâm Đổi mới sáng tạo, Trung tâm Chuyển đổi số, Trung tâm Công nghiệp 4.0 nhằm đồng hành và tiếp sức cho doanh nghiệp nâng cao năng suất, năng lực cạnh tranh, thực hiện chuyển đổi xanh, chuyển đổi số", bà Lệ nói.

>>Tăng trưởng tín dụng rộng cửa, ngành ngân hàng chinh phục kỷ lục lợi nhuận mới