Điều thú vị về nhóm ‘máu vàng’, cả thế giới hiện ghi nhận chưa đến 50 người
Sự tồn tại của “máu vàng” chứng minh cơ thể con người vẫn còn chứa nhiều điều kỳ diệu mà khoa học đang dần khám phá.
Trên thế giới hiện ghi nhận chưa đến 50 người sở hữu nhóm máu Rh-null, hay còn được mệnh danh là “máu vàng” nhờ khả năng truyền cho hầu hết những người mang nhóm máu hiếm thuộc hệ Rh.
Với tỷ lệ xuất hiện chỉ khoảng 1/6 triệu người, Rh-null được xem là nhóm máu hiếm nhất mà y học từng biết đến. Theo Hội Chữ thập đỏ Mỹ, một nhóm máu được xếp vào loại hiếm khi tỷ lệ xuất hiện dưới 1/1.000 người, trong khi Rh-null gần như vượt xa mọi tiêu chuẩn về độ hiếm.
Điểm đặc biệt của Rh-null nằm ở việc nhóm máu này hoàn toàn thiếu vắng 61 kháng nguyên thuộc hệ Rhesus (Rh) - một trong những hệ thống kháng nguyên quan trọng nhất trên bề mặt hồng cầu. Sự thiếu hụt toàn bộ các kháng nguyên này khiến Rh-null trở nên vô giá trong truyền máu, vì có thể truyền an toàn cho bất kỳ người bệnh nào có nhóm máu hiếm trong hệ Rh. Tuy nhiên, những người mang nhóm máu này lại gặp khó khăn lớn khi cần truyền máu, bởi họ chỉ có thể nhận từ người cùng nhóm Rh-null.
Mặc dù mang tên gọi “máu vàng”, loại máu này không hề có màu sắc đặc biệt. Bác sĩ Zaher Otrock, chuyên gia y học truyền máu, cho biết tên gọi này chủ yếu nhằm nhấn mạnh mức độ hiếm có của Rh-null.
“Tên gọi ‘máu vàng’ đôi khi khiến nhiều người nghĩ rằng đây là loại máu tinh khiết hơn hoặc an toàn hơn. Thực tế, nó chỉ dùng để mô tả mức độ quý hiếm, chứ không phải vì nó tốt hơn bất kỳ nhóm máu nào”, ông nói.
Sự xuất hiện của Rh-null bắt nguồn từ một đột biến gene cực kỳ hiếm gặp. Để hiểu vì sao đột biến này tạo ra nhóm máu đặc biệt như vậy, cần nhìn vào hai hệ thống phân loại nhóm máu quan trọng nhất: hệ ABO và hệ Rh.
Trong quá trình xét nghiệm, các phòng lab kiểm tra sự hiện diện của kháng nguyên A và B trên bề mặt hồng cầu. Nếu có kháng nguyên A, người được xác định nhóm máu A; nếu có kháng nguyên B là nhóm B; có cả hai là AB; còn không có cả hai là O. Song song đó, xét nghiệm cũng kiểm tra yếu tố RhD để xác định nhóm máu dương tính hay âm tính.
Tuy nhiên, RhD chỉ là một trong hơn 50 kháng nguyên thuộc hệ Rh. Người có nhóm máu Rh-null không mang bất kỳ kháng nguyên nào trong số này.
“Chúng ta thường xét nghiệm RhD vì nó có khả năng gây phản ứng miễn dịch mạnh nhất. Nhưng trên thực tế, còn rất nhiều kháng nguyên Rh khác đóng vai trò quan trọng”, bác sĩ Otrock giải thích.
Chính vì không có bất kỳ kháng nguyên Rh nào, Rh-null có thể phù hợp để truyền cho nhiều trường hợp hiếm gặp thuộc hệ Rh hơn cả nhóm O-. Song, để tìm nguồn máu Rh-null lại vô cùng khó khăn, khiến việc điều trị cho người mang nhóm máu này trở nên đầy thách thức. Họ gần như chỉ có thể nhận máu từ những người cùng nhóm, khiến việc lưu trữ máu cá nhân trở thành giải pháp an toàn nhất trong các trường hợp cần phẫu thuật hoặc điều trị bệnh lý liên quan đến thiếu máu.
Nguy cơ càng tăng cao khi máu của người Rh-null tiếp xúc với máu chứa bất kỳ kháng nguyên Rh nào. Dù nhóm O- vốn được xem là phù hợp cho nhiều đối tượng vì không chứa kháng nguyên A, B hay RhD, nhưng trong hệ Rh vẫn tồn tại những kháng nguyên khác mà người Rh-null không thể chấp nhận.
Nếu truyền nhầm, hệ miễn dịch của họ có thể lập tức phản ứng, gây ra các triệu chứng như sốt, ớn lạnh, vàng da, đau lưng, xuất hiện máu trong nước tiểu và thậm chí dẫn đến suy thận. Nếu không được cấp cứu kịp thời, phản ứng truyền máu có thể đe dọa tính mạng.
Dù thường xuất hiện như một khái niệm đầy bí ẩn trong y học, Rh-null là một phần thực sự và cực kỳ hiếm của sinh học con người. Phần lớn mọi người có thể sẽ không bao giờ gặp người mang nhóm máu này, nhưng sự tồn tại của “máu vàng” chứng minh cơ thể con người vẫn còn chứa nhiều điều kỳ diệu mà khoa học đang dần khám phá.
Dịch: Cleveland Clinic
