Doanh nghiệp Việt đưa AI vào phân tích và giám định gạo

Sáng 4/9, tại Cần Thơ, Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam cùng Hiệp hội Thương mại giống cây trồng Việt Nam tổ chức hội thảo “Giải pháp khoa học nhằm nâng cao chất lượng lúa và giống lúa”.

Sự kiện thu hút đông đảo chuyên gia, doanh nghiệp và nhà quản lý trong bối cảnh chất lượng giống ngày càng được coi là chìa khóa cho tương lai ngành hàng tỷ đô.

Ông Trần Xuân Định, Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội Thương mại giống cây trồng Việt Nam nhấn mạnh: “Trước đây, canh nông thường nói "nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống", nhưng nông nghiệp hiện đại phải coi giống là tiền đề".

Hiện nay, hệ thống sản xuất giống chính quy ở miền Bắc đáp ứng khoảng 80% nhu cầu gieo cấy trên 2,4 triệu ha mỗi năm, tương đương 65.000-70.000 tấn giống; phần còn lại nông dân tự để giống. Ở ĐBSCL, tỷ lệ này chỉ đạt 45% (180.000-200.000 tấn/năm), khoảng 25% đến từ các HTX, tổ hợp tác, và phần lớn còn lại do nông dân tự chủ.

Đáng chú ý, giống lúa lai F1 vẫn chưa đáp ứng nhu cầu. Năm 2020, diện tích sản xuất chỉ 2.560 ha, năng suất 2,5 tấn/ha, cho ra 6.500 tấn hạt lai F1, đáp ứng khoảng 35% nhu cầu và có xu hướng giảm dần.

Trong giai đoạn 2015-2019, Việt Nam công nhận 76 giống lúa mới, nhiều giống năng suất cao hơn 10-15%, lại kháng sâu bệnh, chịu hạn mặn. Đây là nền tảng gia tăng giá trị gạo trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

Các giống mới chất lượng cao như RVT, Đài thơm 8, OM5451, ST24 đã chứng minh hiệu quả kinh tế rõ rệt, giúp tăng năng suất 8-15% và nâng thu nhập nông dân thêm 15-16 triệu đồng/ha/năm. Tuy nhiên, nghịch lý là ĐBSCL – vựa lúa lớn nhất cả nước - lại có tỷ lệ sử dụng giống không chính quy cao nhất.

Phó Chủ tịch Hiệp hội Thương mại giống cây trồng Việt Nam Trần Xuân Định phát biểu tại hội thảo - Ảnh: VGP

Theo Hiệp hội Thương mại giống cây trồng Việt Nam, việc dùng giống kém chất lượng khiến năng suất giảm, lẫn tạp, mất hương thơm, thậm chí bị từ chối xuất khẩu, gây thiệt hại kinh tế và ảnh hưởng uy tín thương hiệu gạo Việt.

Chất lượng giống không chỉ quyết định trên đồng ruộng mà còn ở khâu sau thu hoạch. Thu hoạch đúng thời điểm (96% hạt chín vàng), sấy dưới 41°C, sàng lọc bằng công nghệ hiện đại giúp giữ phôi, nâng tỷ lệ nảy mầm và đảm bảo giống thuần khiết.

Tại hội thảo, Công ty EASYRICE đã giới thiệu hệ thống ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong giám định gạo, có khả năng phân tích đặc tính hạt, nhận diện giống và loại bỏ lẫn tạp nhanh chóng, chính xác. Công nghệ này hiện giám định hơn 10 triệu tấn gạo/năm cho hơn 300 doanh nghiệp tại Thái Lan, Ấn Độ và Việt Nam.

Chủ tịch Tập đoàn Thái Bình Seed, ông Trần Mạnh Báo đánh giá cao giải pháp này và khẳng định sẽ hợp tác để nâng cao chất lượng giống lúa Việt Nam, bảo vệ thương hiệu gạo Việt trên thị trường quốc tế.

Các chuyên gia thống nhất, chỉ khi ứng dụng khoa học và công nghệ đồng bộ trong toàn bộ chuỗi sản xuất giống từ chọn tạo, gieo trồng, thu hoạch, chế biến đến giám định, Việt Nam mới đảm bảo chất lượng hạt gạo ổn định, tăng sức cạnh tranh quốc tế.

Đây cũng là nền tảng để thực hiện thành công Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp vùng ĐBSCL đến năm 2030, góp phần xây dựng thương hiệu gạo Việt bền vững.

Việt Nam đang có cơ hội bứt phá nhờ khoa học và công nghệ. Nhưng con đường nâng tầm hạt gạo Việt không cho phép sự chậm trễ: Từ đồng ruộng đến nhà máy, từ bảo quản sau thu hoạch đến ứng dụng AI – tất cả phải đồng bộ, chuyên nghiệp. Chỉ khi hạt giống được chăm chút từ đầu, hạt gạo Việt mới có thể khẳng định vị thế xứng đáng trên bàn ăn thế giới.