Hồ nước tự nhiên lớn nhất Việt Nam, có từ cách nay hơn 200 triệu năm, được ví như ‘viên ngọc xanh của nhân loại’
Hồ nước này đã từng được công nhận là 1 trong 20 hồ nước ngọt đặc biệt cần bảo vệ của thế giới.
Nằm giữa những dãy núi trùng điệp của tỉnh Bắc Kạn, hồ Ba Bể không chỉ là một thắng cảnh thiên nhiên hùng vĩ mà còn là một di sản địa chất độc đáo, được hình thành hơn 200 triệu năm trước.
Theo Cục Du lịch Quốc gia (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), tại Hội nghị Quốc tế về hồ nước ngọt diễn ra tại Mỹ vào tháng 3/2005, hồ Ba Bể đã được đưa vào danh sách 20 hồ nước ngọt đặc biệt nhất thế giới, là “viên ngọc xanh của nhân loại”. Năm 2011, hồ Ba Bể được công nhận là vùng đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế thứ 1.938 của thế giới và là khu Ramsar thứ 3 của Việt Nam.
Được biết, hồ Ba Bể thuộc Vườn Quốc gia Ba Bể, có diện tích mặt nước khoảng 500ha, được hình thành từ sự hợp lưu của ba con sông Ta Han, Nam Cương và Cho Leng. Chính vì có ba nhánh thông nhau nên hồ được gọi là Ba Bể. Hồ có chiều dài hơn 8km, nơi rộng nhất lên đến 2km, độ sâu trung bình 20m, có điểm sâu tới 35m.
Ba Bể không chỉ là hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất Việt Nam mà còn được coi như chiếc điều hòa khổng lồ, giúp không khí nơi đây luôn trong lành và mát mẻ quanh năm. Chính vì thế, du khách có thể ghé thăm Ba Bể vào bất kỳ thời điểm nào trong năm.
Hồ Ba Bể được hình thành từ quá trình kiến tạo địa chất khi một vùng núi đá vôi sụt xuống do tác động của dòng chảy ngầm. Đây cũng chính là lý do khiến nơi đây sở hữu địa hình karst độc đáo, tạo nên hệ thống núi non, hang động, thác nước và dòng chảy vô cùng ấn tượng.
Được ví như một viên ngọc bích giữa núi rừng Đông Bắc, mặt hồ Ba Bể phản chiếu cảnh sắc thiên nhiên biến đổi theo từng thời điểm trong ngày. Khi thì xanh rêu trầm mặc, lúc lại chuyển sắc lam trong trẻo, đôi khi phảng phất ánh vàng của mặt trời rọi xuống hay sắc trắng bồng bềnh của mây trời lồng lộng.
Với hệ sinh thái nước ngọt phong phú, Ba Bể là nơi sinh sống của nhiều loài thủy sản quý hiếm, trong đó có cá Chép Kình, cá Dầm Xanh, cá Chiên… những loài cá nước ngọt được ghi danh trong Sách đỏ Việt Nam. Bên cạnh đó, nơi đây cũng là môi trường sống của hàng trăm loài chim, bò sát và động thực vật quý hiếm, tạo nên một bức tranh thiên nhiên đầy sức sống.
Để di chuyển tham quan hồ Ba Bể, du khách nên thuê tàu thuyền, giá sẽ dao động từ 200.000 - 800.000 đồng/thuyền tối đa 12 người. Có 2 phương tiện di chuyển trên hồ Ba Bể, một là đi bằng thuyền máy, hai là thuyền độc mộc. Thuyền máy sẽ áp dụng đối với đoàn đông, di chuyển nhanh và tiết kiệm thời gian hơn. Nếu đi ít người, nên trải nghiệm ngồi thong dong trên chiếc thuyền độc mộc, chầm chậm ngắm hồ.
Hồ Ba Bể không chỉ mang vẻ đẹp thiên nhiên mê hoặc mà còn gắn liền với truyền thuyết về người đàn bà góa – câu chuyện kể về tấm lòng nhân hậu của một phụ nữ cứu giúp một ông lão ăn xin chính là hóa thân của thần linh. Sau trận đại hồng thủy, nước dâng ngập tạo thành hồ, còn người phụ nữ và con trai bà thì sống trên hòn đảo nhỏ, nay được gọi là đảo Bà Góa.
Bên cạnh đảo Bà Góa, giữa hồ còn có đảo An Mã – nơi từng là địa điểm diễn ra các nghi lễ tâm linh của người dân bản địa. Đến nay, đây vẫn là một trong những điểm dừng chân được nhiều du khách ghé thăm.
Một trong những nét hấp dẫn khác của Ba Bể chính là văn hóa của người Tày, dân tộc sinh sống lâu đời ở khu vực này. Hàng năm, từ mùng 9 đến 11 tháng Giêng, nơi đây tổ chức lễ hội Lồng Tồng – lễ hội xuống đồng của đồng bào Tày với nhiều nghi thức truyền thống, trò chơi dân gian đặc sắc.
Không chỉ vậy, du khách còn có cơ hội thưởng thức những món đặc sản địa phương như chuối nướng, cơm lam, xiên tôm nướng... Cá và tôm là hai loài thủy sản được người dân đánh bắt tại hồ Ba Bể.
Ba Bể không chỉ là điểm đến lý tưởng dành cho những ai yêu thích thiên nhiên, mà còn là một bảo tàng sinh thái sống động lưu giữ giá trị văn hóa, địa chất và lịch sử của Việt Nam. Với những giá trị về cảnh quan, địa chất và sinh học, hồ Ba Bể đã được công nhận là Di tích cấp Quốc gia năm 1996 và được xếp hạng Di tích Danh thắng Quốc gia đặc biệt vào năm 2012.
