Láng giềng Mỹ bơm tiền cho loạt dự án lớn nhằm bù đắp thiệt hại từ thuế quan

Hôm thứ Năm, Thủ tướng Canada Mark Carney thông báo một loạt dự án trọng điểm với mục tiêu giảm sự phụ thuộc của Canada vào xuất khẩu để duy trì tăng trưởng kinh tế, như một phần trong chiến lược ứng phó với những gián đoạn do thuế quan của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump gây ra.

Trong số các dự án đầu tiên, nhiều kế hoạch tập trung vào việc gia tăng sản lượng nhiên liệu hóa thạch và khai thác khoáng sản. Điều này được dự báo sẽ vấp phải sự chỉ trích mạnh mẽ từ các nhà bảo vệ môi trường, đồng thời có thể đặt chính phủ vào thế đối đầu với các cộng đồng người bản địa có quyền sở hữu đất đai và quyền săn bắn trên những khu vực dự kiến triển khai hạ tầng.

Danh mục khởi đầu bao gồm: mở rộng gấp đôi công suất một nhà máy khí tự nhiên hóa lỏng (LNG), phát triển hai mỏ đồng, xây dựng một lò phản ứng hạt nhân và một cảng container.

Thách thức từ thuế quan và thương mại

“Chúng tôi sẽ tạo ra cơ hội kinh tế để người dân Canada không chỉ vượt qua giai đoạn khủng hoảng này mà còn vươn lên từ chính khủng hoảng đó”, ông Carney phát biểu tại Edmonton, Alberta, khi đề cập đến hệ quả từ các biện pháp thuế quan của ông Trump. “Mục tiêu của chúng tôi là biến thách thức thành thịnh vượng”.

Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo rằng quá trình thích ứng với thuế quan vẫn đặt ra những thách thức lớn đối với Canada - đối tác thương mại hàng đầu của Hoa Kỳ.

“Những gì đang diễn ra trong nền kinh tế toàn cầu hiện nay không chỉ là một sự chuyển dịch, mà là một sự đứt gãy”, ông Carney nhấn mạnh. “Hoa Kỳ đang tái cấu trúc căn bản và nhanh chóng toàn bộ quan hệ thương mại của mình. Và những tác động từ đó vừa tức thời, vừa sâu rộng”.

Khi lãnh đạo Đảng Tự do giành chiến thắng vang dội trong cuộc bầu cử mùa xuân, ông Carney đã nhiều lần cam kết sẽ giảm bớt sự phụ thuộc vào thị trường Hoa Kỳ.

Trong tháng đầu tiên nắm quyền, ông đã thúc đẩy việc thông qua đạo luật cho phép chính phủ đẩy nhanh quá trình phê duyệt các dự án cơ sở hạ tầng lớn được coi là “vì lợi ích quốc gia”. Ông cũng tìm cách hợp tác với các tỉnh bang để loại bỏ những rào cản nội địa đối với thương mại trong nước.

Tranh cãi về môi trường và quyền bản địa

Đáng chú ý, trong danh mục cơ sở hạ tầng ban đầu lại không có bất kỳ dự án năng lượng tái tạo nào, bất chấp bề dày kinh nghiệm của ông Carney trong vai trò đặc phái viên Liên Hợp Quốc về hành động khí hậu và tài chính.

Kể từ sau khi đắc cử, các tổ chức môi trường đã nhiều lần chỉ trích định hướng tập trung khai thác nguồn tài nguyên thiên nhiên khổng lồ của Canada, cho rằng điều này sẽ làm suy yếu hệ thống pháp luật bảo vệ môi trường và phá vỡ cam kết quốc tế về biến đổi khí hậu.

Các cộng đồng người bản địa cũng bày tỏ lo ngại. Tuần trước, Chủ tịch Quốc gia Cindy Woodhouse Nepinak thuộc Hội đồng Các Quốc gia Đầu tiên cho biết nhiều lãnh đạo bản địa quan ngại rằng mối quan hệ giữa chính phủ liên bang và người bản địa đang “thụt lùi trong kỷ nguyên mới của chủ nghĩa thực dân Hoa Kỳ”.

Các nhóm bản địa đã khởi kiện nhằm phản đối quy trình phê duyệt nhanh đối với các dự án hạ tầng quy mô lớn.

Ông Carney nhiều lần khẳng định việc triển khai các dự án này sẽ bảo đảm tôn trọng quyền sử dụng đất của cộng đồng bản địa và vẫn duy trì định hướng quốc gia trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu.

Hôm thứ Tư, ông công bố việc thành lập một hội đồng người bản địa để tư vấn cho văn phòng mới được lập, có chức năng làm “điểm kết nối” cho công tác phê duyệt và huy động vốn cho các dự án cơ sở hạ tầng lớn.

Văn phòng này sẽ đặt tại Calgary, Alberta - trung tâm của ngành công nghiệp dầu khí Canada. Người đứng đầu, bà Dawn Farrell, là cựu Tổng giám đốc của một doanh nghiệp đường ống dẫn dầu thuộc sở hữu liên bang.

Các dự án mới cùng công nghệ gây tranh cãi

Các dự án được công bố hôm thứ Năm đều đã được khởi động, song một số vẫn đang trong giai đoạn phê duyệt cuối hoặc còn tồn tại vướng mắc về tài chính.

Ông Carney nhấn mạnh rằng nhiều dự án trong số năm dự án đầu tiên có lợi ích môi trường đáng kể. Ông dẫn chứng: nhà máy LNG mở rộng ở British Columbia sẽ phát thải lượng carbon thấp hơn 60% so với mức trung bình toàn cầu của các cơ sở tương tự. Tuy nhiên, do mê-tan (thành phần chính của khí tự nhiên) là loại khí nhà kính có sức nóng đặc biệt mạnh, nhiều tổ chức môi trường vẫn phản đối bất kỳ sự gia tăng nào trong sản lượng LNG.

Dự án mở rộng này cũng ngay lập tức bị một liên minh người bản địa chỉ trích. “Thay vì được hợp tác, chúng tôi lại nhận tối hậu thư: chấp nhận mở rộng nhiên liệu hóa thạch hoặc bị gạt sang bên lề”, Đại Tù trưởng Stewart Phillip, Chủ tịch Liên minh Tù trưởng Da đỏ British Columbia, tuyên bố. “Chúng tôi phản đối mọi quy trình xâm phạm quyền sở hữu và quyền lợi vốn được hiến pháp bảo vệ, đồng thời bỏ qua nguyên tắc đồng thuận tự do, trước và được thông tin đầy đủ”.

Theo ông Carney, mức đóng góp tài chính của chính phủ liên bang cho từng dự án sẽ phụ thuộc chủ yếu vào cam kết đầu tư từ khu vực tư nhân.

Ngoài ra, ông còn công bố năm dự án tiềm năng khác sẽ được đưa vào chương trình trong mùa thu, bao gồm: hệ thống đường sắt chở khách tốc độ cao tại Ontario và Quebec; dự án lắp đặt tua-bin gió quy mô lớn ở Nova Scotia được kỳ vọng sẽ nhận sự ủng hộ từ các tổ chức môi trường.

Tuy nhiên, trong danh sách này cũng có kế hoạch trị giá hàng tỷ đô la nhằm thu gom khí thải carbon từ cát dầu Alberta và vận chuyển qua hệ thống đường ống mới để chôn ngầm. Công nghệ này gây nhiều tranh cãi và bị các tổ chức môi trường coi là công cụ gián tiếp nhằm mở rộng sản xuất dầu mỏ.

Theo The New York Times