Lật tẩy thủ đoạn trốn thuế qua vụ Hoàng Hường, TikToker Cún Bông

Lập "ma trận" hộ kinh doanh để trốn thuế

Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã khởi tố bị can đối với Hoàng Thị Hường (tên thường gọi là Hoàng Hường) và 5 bị can về tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng. 18 công ty, 25 hộ kinh doanh và 44 cá nhân đứng tên kinh doanh nằm trong hệ sinh thái do Hoàng Hường lập ra để kinh doanh bán các sản phẩm thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khoẻ cùng một số sản phẩm khác.

Để thực hiện trốn thuế, Hường đã chỉ đạo nhân viên áp doanh thu vào các hộ kinh doanh và cá nhân đăng ký kinh doanh. Kết quả điều tra ban đầu xác định, từ tháng 1/2021 đến tháng 6/2025, Hoàng Hường đã để ngoài sổ sách kế toán doanh thu gần 1.800 tỷ đồng, kê sai quy định thuế giá trị gia tăng doanh thu gần 2.100 tỷ đồng.

Mới đây, trong vụ án liên quan đến Vũ Nam Phương, tên thường gọi là Vũ Hồng Phúc “Cún Bông” - là KOLs (người nổi tiếng, có ảnh hưởng trên mạng xã hội - PV), các đối tượng cũng sử dụng 2 hệ thống sổ sách kế toán để che giấu doanh thu trăm tỷ. Qua điều tra, cơ quan chức năng cáo buộc chồng của Phương thành lập Công ty Cổ phần dược Hoa Kỳ từ năm 2017.

Từ năm 2023 đến nay, vợ chồng Phương chỉ đạo kế toán kê khai doanh thu với cơ quan chức năng ở mức hơn 5 tỷ đồng, trong khi doanh thu thực tế được cơ quan điều tra ghi nhận ban đầu là hơn 120 tỷ đồng, gây thiệt hại cho Nhà nước hơn 10 tỷ đồng thuế.

Chi cục trưởng Chi cục Thuế khu vực I Vũ Mạnh Cường cho biết, các đối tượng còn lập trụ sở doanh nghiệp cùng với trụ sở hộ kinh doanh. Nếu người dân, khách hàng muốn lấy hóa đơn thì sẽ xuất qua công ty; nếu không lấy hóa đơn sẽ xuất bằng hình thức hộ kinh doanh.

Hai vụ án trên với doanh thu hàng trăm, hàng nghìn tỷ đồng bị giấu để trốn thuế đều có chung “kịch bản”, một phần doanh thu được đẩy sang ghi nhận ở hộ kinh doanh, thay cho doanh nghiệp. Nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp và hộ kinh doanh lĩnh vực thương mại khác nhau.

Cụ thể, doanh nghiệp đóng 20% thuế thu nhập doanh nghiệp trên lợi nhuận, 10% thuế giá trị gia tăng trên giá bán chưa bao gồm thuế. Trong khi đó, hộ kinh doanh đóng 0,5% thuế thu nhập cá nhân và 1% thuế giá trị gia tăng trên doanh thu.

Xóa thuế khoán, dùng hoá đơn: Hết thời né thuế?

Ông Lê Văn Tuấn - Giám đốc Công ty TNHH Kế toán Thuế Keytas - nhận định, ngành nghề kinh doanh bán các sản phẩm thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe có biên lợi nhuận cao. Do đó, nếu phải thực hiện nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp, số thuế phải đóng sẽ cao hơn so với hộ kinh doanh.

“Từ đây, dẫn đến một nhu cầu của chủ doanh nghiệp là muốn thành lập các hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh để giảm nghĩa vụ thuế. Giai đoạn trước đây, hộ kinh doanh khai báo doanh thu khoán thấp hơn doanh thu thực tế rất nhiều lần. Điều này dẫn đến việc thực hiện thiếu nghĩa vụ thuế ngay chính hộ kinh doanh”, ông Tuấn phân tích.

Theo ông Tuấn, đây là hành vi trốn thuế có chủ đích, bởi chi phí ghi nhận tại công ty, nhưng phần lớn doanh thu lại đưa sang hộ kinh doanh. Từ đó, doanh nghiệp thường báo lỗ hoặc lãi thấp, dẫn đến "né" được thuế giá trị gia tăng 5-10%, thuế thu nhập doanh nghiệp 20% và thuế thu nhập cá nhân (nếu có).

Ông Tuấn cảnh báo, cơ quan thuế có đầy đủ công cụ và dữ liệu trên hệ thống để phát hiện ra các dấu hiệu bất thường, trước hết thông qua hệ số lợi nhuận bất thường khi so sánh với bình quân ngành. Nếu doanh nghiệp báo lãi ít hoặc lỗ, trong khi ngành nghề có biên lợi nhuận cao, tỷ suất lợi nhuận/doanh thu sẽ lệch chuẩn và hiện rõ trên hệ thống quản lý rủi ro thuế.

Ngoài ra, dòng tiền chảy vào tài khoản cá nhân chủ hộ kinh doanh vượt xa mức doanh thu khai báo cũng là dấu hiệu rõ ràng. Dữ liệu này được ngân hàng cung cấp, giúp cơ quan thuế dễ dàng đối chiếu, yêu cầu sao kê để phát hiện khoản thu nhập chưa kê khai, chưa nộp thuế đầy đủ...

Tại dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi, từ ngày 1/1/2026, thuế khoán sẽ bị xóa bỏ. Hộ và cá nhân kinh doanh sẽ chuyển sang hình thức tự kê khai, tự nộp thuế, đồng thời phải thực hiện chế độ kế toán, hóa đơn và tuân thủ hậu kiểm của cơ quan thuế. Bước đi này liệu có ngăn được những vi phạm, cố tình che giấu doanh thu qua hộ kinh doanh như vừa qua?

Theo ông Tuấn, với ngành có biên lợi nhuận cao, vi phạm có thể xảy ra do chính sách thuế đối với hộ kinh doanh ưu đãi hơn doanh nghiệp, trừ khi áp mức 17% lợi nhuận (đề xuất tại dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi). Tuy nhiên, với mức này, những hộ, cá nhân khởi nghiệp lại gặp khó khăn.

"Việc sử dụng đồng thời cả mô hình doanh nghiệp và hộ kinh doanh tạo ra rủi ro cho chính chủ doanh nghiệp và chủ hộ kinh doanh, bởi nhiều vấn đề về giao dịch liên kết, gây sự chú ý với cơ quan thuế. Cơ quan thuế có thể nghi ngờ đây là dấu hiệu của việc trốn thuế", ông Tuấn cảnh báo và nhấn mạnh, trung thực và minh bạch là con đường tốt nhất.

Từ những vụ việc vi phạm thời gian qua, Thuế TP. Hà Nội cảnh báo: “Đây là những hồi chuông cảnh tỉnh cho cộng đồng kinh doanh thương mại điện tử, trong đó có KOLs”.

Năm 2024, hộ kinh doanh đóng góp vào ngân sách nhà nước khoảng hơn 25.950 tỷ đồng. Tuy nhiên, cơ quan thuế cho rằng, phương pháp thuế khoán không phản ánh đúng quy mô và năng lực thực tế của các hộ kinh doanh, dẫn tới thất thu ngân sách.