Lấy độc trị độc: Trung Quốc thả 5 triệu con muỗi mỗi tuần để chống dịch Chikungunya

Theo tờ The Economic Times, một phương pháp mới đang được áp dụng tại miền Nam Trung Quốc để chống lại dịch sốt Chikungunya, khi chính quyền quyết định thả hàng triệu con muỗi được xử lý đặc biệt mỗi tuần.

Kể từ tháng 7/2025, hơn 7.000 trường hợp mắc bệnh sốt Chikungunya đã được ghi nhận tại tỉnh Quảng Quốc, Trung Quốc. Tiến sĩ Yanzhong Huang, thành viên cấp cao về sức khỏe toàn cầu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, cho biết: "Đây là một sự bùng phát cực kỳ hiếm gặp và chưa từng có tiền lệ", đồng thời nhấn mạnh đây là đợt bùng phát lớn nhất kể từ khi virus này xuất hiện ở Trung Quốc vào năm 2008.

Sự gia tăng đột biến của các ca bệnh được cho là do nhiều yếu tố kết hợp, bao gồm hoạt động du lịch quốc tế, nhiệt độ cao và lượng mưa bất thường.

Để đối phó với tình hình cấp bách, cơ sở nhân giống muỗi lớn nhất Trung Quốc tại quận Hoàng Phố, Quảng Châu, đang hoạt động hết công suất. Theo truyền thông nhà nước Trung Quốc, cơ sở này đang thả 5 triệu con muỗi đực được xử lý đặc biệt mỗi tuần.

Phương pháp này dựa trên kỹ thuật chuyển gen Wolbachia. Các nhà khoa học đã cấy vi khuẩn Wolbachia phổ biến trong tự nhiên vào muỗi đực. Khi những con muỗi đực này giao phối với muỗi cái hoang dã không mang vi khuẩn, trứng tạo ra sẽ không nở được.

Ông Gong Juntao, nhà nghiên cứu đứng đầu tại công ty Wolbaki, giải thích: "Khi muỗi đực mang vi khuẩn Wolbachia giao phối với muỗi cái hoang dã không mang vi khuẩn, trứng được tạo ra sẽ không thể phát triển bình thường do sự không tương thích về tế bào chất và không thể nở thành ấu trùng muỗi".

Mặc dù được kỳ vọng sẽ giảm thiểu đáng kể số lượng muỗi truyền bệnh, phương pháp này vẫn tồn tại những lỗ hổng kỹ thuật nhất định. Nếu những con muỗi cái bị nhiễm Wolbachia không được tách riêng mà bị thả ra cùng với muỗi đực, chúng có thể tiếp tục sinh sản và làm lây lan dịch bệnh. Điều này đặt ra yêu cầu phải kiểm soát chặt chẽ quy trình sản xuất và thả muỗi để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

Sử dụng thiên địch của loài muỗi gây bệnh

Trước khi áp dụng phương pháp trên, Trung Quốc đã triển khai một loạt các biện pháp sinh học khác để khống chế dịch bệnh. Trong số đó, đáng chú ý là việc sử dụng muỗi voi, loài muỗi được mệnh danh là "sát thủ" chuyên ăn thịt đồng loại.

Loài muỗi voi (tên khoa học: Toxorhynchites) có ấu trùng ăn thịt ấu trùng muỗi Aedes - loài muỗi truyền bệnh chikungunya và sốt xuất huyết. Theo một bài báo trên Tạp chí Y học Nhiệt đới năm 2024, chỉ một ấu trùng muỗi voi có thể tiêu thụ hàng nghìn ấu trùng muỗi Aedes.

Giáo sư Eng Eong Ooi, thuộc Trường Y Duke-NUS tại Singapore, cho biết muỗi voi trưởng thành không hút máu, do đó không thể lây truyền virus sang người. Ông nhận định: "Các cơ quan y tế ở Trung Quốc có thể hy vọng rằng, bằng cách thả muỗi Toxorhynchites, họ sẽ giảm được quần thể muỗi Aedes và kiểm soát sự lây lan của virus chikungunya".

Hiệu quả của phương pháp này phụ thuộc vào tần suất và số lượng muỗi được thả, cũng như loại muỗi voi cụ thể được sử dụng.

Ngoài muỗi voi, các biện pháp thiên địch khác cũng được triển khai, bao gồm việc sử dụng cá ăn ấu trùng muỗi và máy bay không người lái để giám sát.

Trung Quốc không phải là quốc gia đầu tiên áp dụng phương pháp sử dụng muỗi "sát thủ" này. Mỹ, Malaysia và Ấn Độ cũng đã từng triển khai. Kết quả thu được khá khác nhau, tuy nhiên, tại New Orleans, việc sử dụng muỗi voi đã giúp giảm tới 45% số lượng muỗi Aedes, cho thấy tiềm năng của phương pháp này.

Tham khảo The Economic Times, NPR, The Telegraph