Lý giải hiện tượng hiếm có khi hai cơn bão tạo thành 'vòng tròn âm dương'

Không ít người vẫn thắc mắc rằng, giữa đại dương rộng lớn, nếu hai cơn bão xuất hiện gần như cùng lúc thì điều gì sẽ xảy ra?

Các nhà khoa học đã chứng minh rằng, khi hai cơn bão di chuyển quá gần nhau, chúng sẽ ảnh hưởng đến sức mạnh và đường đi của nhau, tạo nên một hiện tượng hiếm có gọi là hiệu ứng Fujiwhara.

Kịch bản hiếm gặp sắp xảy ra ở Mỹ?

Hiện tượng này có khả năng xuất hiện ngoài khơi bờ biển Đông Nam nước Mỹ vào đầu tháng 10.

Theo đó, bão Humberto đang di chuyển quanh vùng trung tâm Đại Tây Dương và sẽ tiếp tục mạnh lên, dịch dần về phía Tây Bắc trong cuối tuần vừa qua.

Cơn bão thứ hai là Imelda đang hướng về Bahamas, có khả năng mạnh lên thành áp thấp nhiệt đới và sau đó là bão nhiệt đới.

Dự kiến, hai cơn bão sẽ tiến gần nhau vào đầu tháng 10, với tâm bão chỉ cách nhau khoảng 300 km - một khoảng cách rất gần đối với những cơn bão có quy mô lớn. Khi đó, hiệu ứng Fujiwhara có thể xảy ra.

Hiệu ứng Fujiwhara là gì?

Năm 1921, nhà khí tượng học người Nhật Sakuhei Fujiwhara đã công bố một bài báo đưa ra giả thuyết rằng hai cơn bão gần nhau có thể quay cùng nhau quanh một điểm trung tâm chung như “vòng tròn âm dương”. Điều này đã được chứng minh là đúng.

Ví dụ dễ hiểu hơn là trò chơi chiếc ghế cuối cùng, có hai người di chuyển vòng tròn quanh cùng một chiếc ghế cho đến khi nhạc dừng lại. Hiệu ứng Fujiwhara về cơ bản mô tả điệu nhảy đó nhưng quy mô lớn hơn nhiều.

Khoảng cách chính xác cần thiết để kích hoạt hiệu ứng Fujiwhara phụ thuộc vào kích thước của mỗi cơn bão. Theo Cục Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA), Fujiwhara thường bắt đầu khi hai cơn bão lớn (đường kính hàng trăm km) - cách nhau ít nhất 1.300km), khoảng cách này giảm xuống còn khoảng 560km đối với những cơn bão nhỏ hơn.

Sự tương tác giữa hai cơn bão có thể diễn ra theo nhiều cách, tùy thuộc vào cường độ của mỗi cơn bão. Cụ thể, nếu hai cơn bão có sức mạnh tương đương, chúng sẽ quay quanh nhau một thời gian, rồi tách ra theo những hướng riêng biệt.

Nếu một cơn bão mạnh hơn nhiều, nó có thể hấp thụ năng lượng của cơn bão yếu hơn, khiến cơn yếu hơn bị suy yếu hoặc tan rã hoàn toàn.

Năm 2017, hai cơn bão Hilary và Irwin ở Đông Thái Bình Dương đã trải qua kịch bản hiệu ứng Fujiwhara này. Hilary mạnh hơn Irwin một chút, nhưng nhìn chung chúng khá tương đồng ngay từ đầu. Cả hai tương tác trong một thời gian dài, cuối cùng tan biến vào cùng thời điểm.

Nhưng nếu một cơn bão mạnh hơn nhiều so với cơn bão kia, nó có thể hấp thụ năng lượng của cơn bão yếu hơn khi chúng quay tròn và cuối cùng tiêu thụ hết năng lượng đó. Kịch bản chính xác này đã diễn ra ở Tây Thái Bình Dương vào năm 2022. Siêu bão Hinnamnor ở Tây Thái Bình Dương đã gặp một vùng áp thấp nhiệt đới trên đường di chuyển. Cả hai xoay tròn quanh nhau và Hinnamnor cuối cùng đã nuốt chửng áp thấp nhiệt đới đó. Kết quả, Hinnamnor trở nên mạnh hơn và đổi hướng gần 90 độ so với ban đầu.

Trong những trường hợp đặc biệt hiếm, hai cơn bão nhỏ có thể hợp nhất, tạo thành một cơn bão lớn hơn.

Mối đe dọa kép từ Imelda và Humberto

Theo CNN đưa tin ngày 30/9, bão Imelda đang mạnh lên và dự kiến sẽ trở thành bão cuồng phong vào thứ Ba (ngày 30/9, giờ địa phương), khi di chuyển ra khỏi bờ biển Đông Nam nước Mỹ. Cơn bão gây ra sóng lớn, dòng chảy xa bờ, lũ lụt ven biển và xói mòn bãi biển từ Florida đến vùng Carolinas.

Cùng thời điểm, bão Humberto đã mạnh lên thành bão cấp 5, với sức gió lên đến 257 km/h. Cơn bão này nằm cách Imelda vài trăm km về phía Đông và cũng gây ra sóng lớn và dòng chảy nguy hiểm dọc bờ biển Mỹ trong những ngày đầu tháng 10.

Tâm bão Imelda dự kiến sẽ nằm khá xa đất liền, nhưng sức gió mạnh trên diện rộng vẫn gây mưa và gió giật ở nhiều nơi. Lũ quét có thể xảy ra tại vùng ven biển Carolinas đến hết ngày thứ Ba, nhưng lượng mưa dự kiến sẽ giảm ở hầu hết các khu vực. Lũ lụt ven biển cũng có thể xảy ra từ bờ biển Florida đến Outer Banks (Bắc Carolina).

Theo Trung tâm Bão Quốc gia (NHC), tính đến tối thứ Hai (ngày 29/9), Imelda duy trì sức gió 100 km/h, với tâm bão cách Mũi Canaveral, Florida khoảng 230 km về phía Đông. Dự kiến, cơn bão sẽ mạnh lên thành bão cuồng phong vào sáng sớm thứ Ba, di chuyển song song với bờ biển Florida trước khi đột ngột chuyển hướng ra biển.

Sự thay đổi hướng đi của Imelda là do ảnh hưởng từ bão Humberto khiến Imelda di chuyển chậm hơn, đổi hướng và ít khả năng đổ bộ đất liền. Nhờ vậy, nguy cơ gió mạnh và mưa lớn tại Mỹ giảm đáng kể.

Sau khi Humberto di chuyển xa, Imelda có thể sẽ tiến gần Bermuda hơn, với khả năng đổ bộ trực tiếp từ thứ Tư đến thứ Năm (ngày 1 - 2/10).

Cơ quan Khí tượng Bermuda đã phát cảnh báo bão cho toàn bộ quần đảo vào chiều thứ Hai, khi Imelda bắt đầu tiến gần. Hai cơn bão liên tiếp trong cùng một tuần có thể gây thiệt hại nghiêm trọng, ngay cả với các vùng từng quen với bão.

Mùa bão năm nay, tất cả các cơn bão đều đạt đến sức mạnh kinh hoàng, một điều chưa từng thấy kể từ năm 1935. Các cơn bão lớn là bão cấp 3, 4 và 5. Cường độ mạnh lên nhanh chóng bởi hành tinh nóng lên do ô nhiễm.

Nguồn: CNN