Mỹ ngừng viện trợ Ukraine: Châu Âu có đủ sức gánh vác?

Hôm nay (4/3), Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa ra lệnh tạm ngừng viện trợ quân sự cho Ukraine sau cuộc khẩu chiến nảy lửa với người đứng đầu Ukraine Volodymyr Zelensky ở Nhà Trắng vào tuần trước.

Trước đó, ngày 12/2, ông Trump tuyên bố rằng Mỹ đã viện trợ 350 tỷ USD cho Ukraine, trong khi các nước châu Âu chỉ đóng góp 100 tỷ USD, và phần lớn dưới dạng khoản vay thay vì viện trợ không hoàn lại. Ông Trump cho rằng điều này là cơ sở để Mỹ nên giành quyền kiểm soát khoáng sản quý hiếm trị giá khoảng 500 tỷ USD ở Ukraine như một khoản bù đắp.

Tuy nhiên, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã bác bỏ tuyên bố này vào ngày 18/2, khẳng định rằng: "Về tài chính và quân sự, châu Âu đã đóng góp nhiều hơn bất kỳ ai. Và chúng tôi sẽ tiếp tục tăng cường hỗ trợ”.

Vậy thực sự thì nước nào đang viện trợ nhiều nhất cho Ukraine?

Châu Âu viện trợ nhiều hơn Mỹ

Theo số liệu từ Viện Nghiên cứu Kinh tế Kiel (Đức), tổ chức chuyên theo dõi viện trợ cho Ukraine, công bố ngày 14/2 cho thấy tổng viện trợ toàn cầu cho Ukraine đã đạt 267 tỷ euro (khoảng 280 tỷ USD).

Mặc dù Mỹ là nhà tài trợ lớn nhất xét trên từng quốc gia riêng lẻ, nhưng khi tính gộp tất cả chính phủ châu Âu và các tổ chức EU, tổng viện trợ của châu Âu đã lên tới 132 tỷ euro, cao hơn mức 114 tỷ euro của Mỹ.

Nếu tính cả các cam kết chưa được thực hiện hoặc chưa được xác định cụ thể, khoảng cách này còn lớn hơn nữa.

Tuy nhiên, có một điểm khác biệt đáng kể, gần 90% viện trợ tài chính từ các tổ chức EU là dưới dạng khoản vay (dù với điều kiện rất ưu đãi), trong khi khoảng 60% viện trợ tài chính từ Mỹ là viện trợ không hoàn lại.

Dữ liệu cũng cho thấy viện trợ của châu Âu duy trì ổn định từ 2022, trong khi viện trợ của Mỹ dao động mạnh do những tranh cãi chính trị trong Quốc hội, giảm sút vào năm 2023-2024, sau đó tăng trở lại với gói hỗ trợ bổ sung được thông qua cuối nhiệm kỳ Tổng thống Joe Biden.

Trong số các nước châu Âu, Đức là nhà tài trợ lớn nhất với 17 tỷ euro, bao gồm viện trợ tài chính, nhân đạo và quân sự (không tính khoản hỗ trợ thông qua các tổ chức EU). Anh đứng thứ hai với 15 tỷ euro, tiếp theo là Đan Mạch.

Tuy nhiên, những nền kinh tế lớn nhất của châu Âu vẫn còn nhiều dư địa để làm hơn nữa.

Theo Viện Kiel, mức viện trợ hàng năm của Đức, Anh và Mỹ chỉ tương đương 0,2% GDP của họ, một con số khá nhỏ so với những gì Đức từng chi cho Kuwait năm 1990 hay Mỹ đã chi trong các cuộc chiến tranh Triều Tiên, Việt Nam và Iraq so với những gì nước này đang cam kết cho Ukraine.

Tính theo tỷ lệ GDP, các quốc gia vùng Baltic và Bắc Âu có đóng góp nổi bật nhất. Estonia và Đan Mạch đã viện trợ hơn 2% GDP cho Ukraine. Xu hướng chung là quốc gia càng gần Nga thì viện trợ càng cao. Latvia và Lithuania, có thủ đô cách Moscow chưa đến 1.000 km, đều đóng góp khoảng 2% GDP cho Ukraine.

Đáng chú ý, Nhật Bản dù cách Moscow xa hơn nhiều so với Pháp, Ý và Tây Ban Nha, lại cung cấp viện trợ song phương cho Ukraine nhiều hơn cả ba nước này về giá trị tuyệt đối lẫn theo tỷ lệ GDP.

Theo Economist

>> Ông Trump cảnh báo toàn bộ nông dân Mỹ, tuyên bố đánh thuế nhập khẩu nông sản từ tháng 4