Nền kinh tế lớn thứ 4 thế giới lung lay: GDP tăng trưởng âm, người dân ‘thắt lưng buộc bụng’

Theo Văn phòng Nội các Nhật Bản, GDP quý I giảm với tốc độ hàng năm là 0,2% – nhẹ hơn so với mức ước tính ban đầu là -0,7%. Giới phân tích trước đó đều dự báo con số này không thay đổi. Sự cải thiện chủ yếu đến từ số liệu tiêu dùng cá nhân và hàng tồn kho tốt hơn dự kiến.

Hàng tồn kho đóng góp 0,6 điểm phần trăm vào tăng trưởng – gấp đôi mức sơ bộ – trong khi tiêu dùng cá nhân tăng nhẹ 0,1%, thay vì đi ngang như ước tính trước đó. Tuy nhiên, mức tăng hàng tồn kho có thể là dấu hiệu cho thấy nhu cầu yếu khi lượng hàng chưa bán ra vẫn ở mức cao. Chi tiêu doanh nghiệp tăng 1,1%, thấp hơn một chút so với kỳ vọng ban đầu, trong khi xuất khẩu ròng giảm 0,8 điểm phần trăm – yếu tố chính kéo tăng trưởng chung xuống vùng âm.

Số liệu điều chỉnh này cho thấy kinh tế Nhật đã thu hẹp ngay cả trước khi Tổng thống Mỹ Donald Trump gia tăng áp lực thuế quan vào tháng 4 – một diễn biến làm gia tăng bất ổn với các nhà hoạch định chính sách. BOJ trước đó đã hạ dự báo tăng trưởng trong cuộc họp gần nhất và được cho là sẽ giữ nguyên lập trường “án binh bất động” trong phiên họp ngày 17/6 tới.

“Chỉ nhìn vào số liệu GDP, rất khó để BOJ có thể biện minh cho việc tăng lãi suất”, chuyên gia kinh tế Kazutaka Maeda thuộc Viện Nghiên cứu Meiji Yasuda nhận định. “Ngân hàng chưa cần phải hạ lãi suất, nhưng rõ ràng họ cần tiếp tục quan sát diễn biến. Nhìn chung, dữ liệu lần này khiến khả năng tăng lãi suất bị đẩy lùi”.

Thống đốc BOJ, ông Kazuo Ueda, cảnh báo bất định từ chính sách thuế quan của Mỹ đang ở mức “cực kỳ cao” và nhấn mạnh các biện pháp đánh giá tác động cần dựa trên loạt chỉ số kinh tế và giá cả. Phần lớn giới chuyên gia dự báo BOJ sẽ trì hoãn việc thắt chặt chính sách tiền tệ, ít nhất trong vài tháng tới.

Tăng trưởng yếu, nguy cơ suy thoái kỹ thuật cận kề

Chuyên gia nhận định việc điều chỉnh số liệu GDP theo hướng tích cực hơn không làm thay đổi bức tranh tổng thể: nền kinh tế Nhật vẫn đang tăng trưởng mong manh, gây trở ngại cho tiến trình bình thường hóa chính sách tiền tệ của BOJ. “Tăng trưởng yếu phù hợp với quan điểm thận trọng của BOJ, trong bối cảnh rủi ro bên ngoài gia tăng từ thuế quan của Mỹ”, chuyên gia Taro Kimura đánh giá.

Hiện Nhật Bản đang đối mặt với loạt thuế quan từ phía Mỹ, trong đó có mức thuế chung 10% sẽ được nâng lên 24% vào đầu tháng 7 nếu hai bên không đạt được thỏa thuận thương mại. Đặc biệt, thuế suất 25% áp lên ô tô và linh kiện xe đang bào mòn biên lợi nhuận của các doanh nghiệp xuất khẩu.

Xuất khẩu của Nhật đã sụt giảm trong 20 ngày đầu tháng 5, khi các đòn thuế của Mỹ tiếp tục gây gián đoạn thương mại. Trong khi đó, nhu cầu nội địa vẫn yếu, khó có thể tạo lực đỡ cho nền kinh tế.

Tiêu dùng cá nhân – chiếm khoảng 60% GDP Nhật Bản – gần như đi ngang trong quý I, khi lạm phát kéo dài làm suy yếu niềm tin hộ gia đình. Chỉ số giá tiêu dùng cốt lõi đã duy trì ở mức từ 3% trở lên kể từ tháng 12, chủ yếu do giá thực phẩm và năng lượng tăng mạnh.

Khi nền kinh tế thiếu các động lực tăng trưởng rõ ràng, nhiều chuyên gia cảnh báo nguy cơ Nhật Bản rơi vào suy thoái kỹ thuật trong quý II – tức hai quý liên tiếp tăng trưởng âm.

Thách thức chính trị dồn dập với Thủ tướng Ishiba

Tăng trưởng yếu và bất ổn thương mại đang trở thành thách thức lớn với Thủ tướng Shigeru Ishiba, người đang đối mặt với cuộc bầu cử Thượng viện vào tháng tới. Tỷ lệ ủng hộ ông Ishiba hiện đang ở mức thấp nhất kể từ khi ông nhậm chức, theo các cuộc thăm dò tại địa phương.

Để xoa dịu sự bất mãn của công chúng về giá cả tăng cao, chính phủ đã tung ra một số biện pháp hỗ trợ, bao gồm khôi phục trợ cấp điện, gas và đưa kho dự trữ gạo quốc gia ra thị trường nhằm hạ giá lương thực.

“Điều khiến người dân hạn chế chi tiêu là cảm giác giá cả đang quá cao”, ông Maeda nói. “So với các đảng đối lập, chính sách của chính phủ hiện tại chưa đủ sức nặng, khiến người dân có cảm giác họ không làm gì cả”.

Trong khi đó, chính phủ Ishiba đang trong quá trình đàm phán với Washington, khi nhiều mốc thời hạn quan trọng sẽ diễn ra vào tháng 7. Dù Nhật Bản là một trong những quốc gia đầu tiên khởi động đàm phán, hiện nước này có vẻ đang tụt lại phía sau khi Mỹ đã đạt được thỏa thuận với Anh và một “thỏa thuận đình chiến tạm thời” với Trung Quốc.

Trưởng đoàn đàm phán thương mại Nhật Bản, ông Ryosei Akazawa, cho biết hai bên vẫn chưa đạt được đồng thuận sau vòng đàm phán thứ 5. Tổng thống Trump và Thủ tướng Ishiba được kỳ vọng sẽ có cuộc gặp bên lề hội nghị thượng đỉnh G7 sắp tới.

>> Phát hiện 3 lớp vàng hàm lượng ‘khủng’ chỉ trong 1 lỗ khoan gây chấn động ngành khai khoáng