Những ‘bộ não hạt nhân’ của Iran bất ngờ ‘biến mất’ sau loạt ám sát kinh hoàng
Theo tiết lộ của The Telegraph, chính quyền Iran đã di dời hầu hết các nhà khoa học hạt nhân còn sống sót tới các địa điểm bí mật ở thủ đô Tehran hoặc các thành phố ven biển phía Bắc, sau khi Israel tiến hành chiến dịch ám sát khiến hơn 30 nhà nghiên cứu thiệt mạng.
Một quan chức cấp cao Iran cho biết những người này không còn sống tại nhà riêng hay giảng dạy ở đại học. Thay vào đó, họ cùng gia đình được bố trí sống trong các biệt thự an ninh cao, và các giảng viên đại học có liên quan tới chương trình hạt nhân đã được thay thế bằng những người “không dính dáng” tới lĩnh vực này.
Danh sách được The Telegraph tiếp cận gồm hơn 15 nhà khoa học còn sống, nằm trong khoảng 100 người mà phía Israel xác định là mục tiêu. Họ đang đứng trước lựa chọn: tiếp tục nghiên cứu và đối mặt nguy cơ bị ám sát, hoặc rời bỏ ngành.
Quan chức Iran nói: “Những giảng viên đại học liên quan chương trình hạt nhân đều đã được thay thế bằng người không dính dáng tới lĩnh vực này”.
Động thái này diễn ra giữa lúc dư luận lo ngại Israel sẽ tiếp tục ra tay, nhất là sau khi Iran tuần này đã hành quyết Roozbeh Vadi – một nhà khoa học từng làm việc tại cơ sở hạt nhân trọng yếu – với cáo buộc cung cấp thông tin cho Israel trong cuộc chiến 12 ngày hồi tháng 6, dẫn tới cái chết của đồng nghiệp.
“Những người còn lại cũng là mục tiêu chiến lược”
Giới phân tích Israel nhận định thế hệ nhà khoa học mới của Iran đã sẵn sàng tiếp quản công việc, dù được bảo vệ nghiêm ngặt hơn. Iran đã tổ chức nghiên cứu theo mô hình dự phòng: mỗi nhân vật chủ chốt đều có ít nhất một trợ lý, làm việc theo nhóm 2-3 người, để duy trì hoạt động nếu bị mất người.
Các nguồn tin Israel lo ngại nhiều nhà khoa học sống sót đã thay thế vị trí của những người bị sát hại trong Chương trình Vũ khí Hạt nhân của Tổ chức Đổi mới và Nghiên cứu Quốc phòng (SPND), gồm các chuyên gia về chất nổ, vật lý neutron và thiết kế đầu đạn.
Chuyên gia Ronen Solomon cho biết những người này từng tham gia cải tiến tên lửa Shahab-3 để mang đầu đạn hạt nhân, nên cũng trở thành mục tiêu hàng đầu, tương tự các nhà thiết kế đầu đạn đã bị loại bỏ.
Theo tình báo Israel, kiến thức phục vụ chương trình hạt nhân Iran ăn sâu trong hệ thống đại học, khiến các trường Đại học Shahid Beheshti và Imam Hossein ở Tehran – vốn gắn với chương trình hạt nhân và quân sự – trở thành mục tiêu tấn công tháng trước.
Iran tiếp tục khẳng định chương trình hạt nhân chỉ phục vụ mục đích dân sự, tương tự cách Israel từng phát triển năng lực hạt nhân dựa trên mạng lưới nghiên cứu học thuật.
Áp lực thay đổi học thuyết hạt nhân
Sau chiến tranh tháng 6 với Israel – khi Mỹ dùng bom xuyên phá tấn công cơ sở hạt nhân Iran và Tehran đáp trả bằng tên lửa – chính quyền Iran đã cải tổ lực lượng bảo vệ các nhà khoa học. Thay vì chỉ một đơn vị Vệ binh Cách mạng phụ trách, nay nhiều cơ quan phối hợp để giảm rủi ro “mất niềm tin” vào đội cận vệ. Một số nhà khoa học thậm chí yêu cầu thay toàn bộ vệ sĩ.
Các vụ ám sát khiến nhiều người tại Iran kêu gọi đảo ngược chính sách “không chế tạo bom hạt nhân” và rút khỏi Hiệp ước Không phổ biến Vũ khí Hạt nhân (NPT).
Tại tang lễ của nhà khoa học Mohammad Reza Sadighi Saber – thiệt mạng cùng gia đình trong vụ không kích của Israel – em trai ông tuyên bố: “Nếu Iran muốn chế tạo bom hạt nhân, chúng ta đã làm được từ lâu. Nhưng vì đi theo con đường hòa bình, kẻ thù mới liên tiếp ám sát để chặn bước tiến”.
Các cuộc tấn công ngày 13/6 đã giết chết nhiều chuyên gia đầu ngành, bao gồm Amir Hossein Faghi – nhà phát triển dược chất phóng xạ hàng đầu phục vụ điều trị ung thư. Faghi từng dẫn đầu nghiên cứu ứng dụng năng lượng hạt nhân trong y học và được so sánh với Majid Shahriari – nhà khoa học bị ám sát năm 2010.
Theo giới quan sát, chiến dịch của Israel đã giáng đòn mạnh vào hạ tầng khoa học của Iran, làm suy giảm nguồn nhân lực tích lũy hàng chục năm trong vật lý hạt nhân, dược hạt nhân và các lĩnh vực liên quan.
Theo Telegraph
