Thanh tra Chính phủ chỉ ra nhiều vi phạm trong quản lý, sử dụng đất đai, tài chính khi thực hiện việc sắp xếp, cổ phần hóa các tổng công ty nhà nước thuộc Bộ Xây dựng.
Phó Tổng Thanh tra Chính phủ (TTCP) Bùi Ngọc Lam vừa ký ban hành kết luận thanh tra việc thực hiện sắp xếp lại, cổ phần hoá, thoái vốn các doanh nghiệp nhà nước thuộc Bộ Xây dựng.
Xác định giá trị doanh nghiệp chưa chính xác cả nghìn tỷ
Kết luận thanh tra đã chỉ ra nhiều tồn tại, khuyết điểm vi phạm trong cổ phần hoá tại các tổng công ty. Qua thanh tra về xử lý tài chính, xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hoá tại 10 công ty mẹ - tổng công ty cho thấy, vi phạm về tài chính phải tiếp tục xử lý với số tiền (tạm tính) đến thời điểm thanh tra (31/12/2019) là hơn 5.690 tỷ đồng.
Thanh tra việc xác định giá trị một số tài sản, nhà cửa vật kiến trúc trong giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa cho thấy, một số tài sản được xác định giá trị chưa chính xác, thấp hơn quy định, làm giảm giá trị doanh nghiệp.
TTCP cũng chỉ ra rằng, khi xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hoá tại Tổng công ty Xi măng Việt Nam (Vicem), Tổng công ty Licogi (Licogi), Tổng công ty Đầu tư nước và môi trường Việt Nam (Viwaseen) đã tính toán giá trị lợi thế thương mại, chi phí cơ hội chưa đầy đủ, chính xác, với tổng số tiền hơn 1.879 tỷ đồng.
Cụ thể, tại Vicem, không tính giá trị lợi thế thương mại đối với quyền được khai thác khoáng sản đối với các mỏ đá vôi, đất sét tại 3 đơn vị là Vicem Hoàng Thạch, Vicem Hải Phòng, Vicem Tam Điệp với tổng số tiền tạm tính là 1.507 tỷ đồng.
Licogi tính thiếu hơn 348 tỷ đồng tại dự án khu đô thị mới Thịnh Liệt; Viwaseen tính thiếu 23,8 tỷ đồng khi chuyển nhượng dự án khu đô thị An Thịnh 6.
Cũng theo TTCP, quá trình xử lý tài chính để cổ phần hóa Vicem, Vicem Hải Phòng, Vicem chưa xử lý, thu nộp khoản chênh lệch 3.011 tỷ đồng giữa vốn chủ sở hữu và vốn điều lệ là chưa đúng quy định.
Một số tổng công ty dù thực hiện thoái vốn nhà nước nhưng vẫn còn các khoản đầu tư ngoài ngành, không thuộc lĩnh vực kinh doanh chính, có nhiều rủi ro thua lỗ với số tiền khoảng 147 tỷ đồng.
"10/16 tổng công ty thuộc Bộ Xây dựng đang quản lý, sử dụng khoảng 1.348.172m2 đất nhưng trong quá trình cổ phần hóa, một số tổng công ty chưa hoàn thành việc rà soát, sắp xếp tài sản nhà đất; chưa hoàn thành phương án sử dụng đất sau cổ phần hóa để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt. Đáng chú ý, một số trường hợp xây dựng phương án sử dụng đất không đúng quy hoạch sử dụng đất địa phương" - kết luận thanh tra nêu.
Bên cạnh đó, nhiều tổng công ty không cung cấp đầy đủ thông tin, hồ sơ, tài liệu đất đai theo đề nghị của địa phương.
Một số địa phương nhận được văn bản đề nghị của Bộ Xây dựng và các tổng công ty nhưng chưa có văn bản tham gia ý kiến về phương án sử dụng đất, chưa phê duyệt giá đất để xác định giá trị tài sản đất đai phục vụ định giá doanh nghiệp.
Ngoài ra, theo kết luận thanh tra, việc thoái vốn nhà nước tại các tổng công ty có nhiều công ty con, công ty liên doanh, liên kết hoạt động không hiệu quả, thường xuyên thua lỗ kéo dài nhưng các tổng công ty không có phương án xử lý triệt để, ảnh hưởng tới hiệu quả sử dụng vốn nhà nước.
Chuyển cơ quan điều tra nếu vi phạm có dấu hiệu hình sự
Với những vi phạm được phát hiện trong quá trình thanh tra cổ phần hóa các tổng công ty thuộc Bộ Xây dựng, TTCP chỉ ra trách nhiệm của Bộ Xây dựng giai đoạn 2011 - 2018; chủ tịch HĐTV, chủ tịch HĐQT, tổng giám đốc, ban tổng giám đốc, các đơn vị có liên quan thuộc các tổng công ty; các đơn vị tư vấn trong việc xác định giá trị doanh nghiệp, cổ phần hoá cùng một số UBND tỉnh, thành phố có trách nhiệm trong việc chưa có ý kiến về phương án sử dụng đất, chưa phê duyệt giá đất trong quá trình cổ phần hoá của một số doanh nghiệp thuộc Bộ Xây dựng.
Từ đó, TTCP kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Xây dựng tổ chức kiểm điểm trách nhiệm của Bộ và các đơn vị, cá nhân có liên quan giai đoạn trên, xử lý theo quy định, báo cáo Thủ tướng.
Trong quá trình chỉ đạo thực hiện nếu phát hiện có vi phạm pháp luật phải kịp thời chuyển cơ quan công an để điều tra, xử lý theo quy định.
Đối với các tổng công ty, khẩn trương chấn chỉnh, khắc phục những tồn tại, vi phạm thuộc trách nhiệm của đơn vị. Trong đó, tập trung rà soát, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án sử dụng đất, xác định giá đất, kiểm tra, rà soát đối với tài sản đất đai có giá trị, lợi thế thương mại, quyền phát triển dự án, quyền khai thác khoáng sản tại các mỏ… vào giá trị doanh nghiệp.
Việc thoái vốn đầu tư ngoài ngành, thoái vốn tại các công ty con, công ty liên kết phải đảm bảo đúng quy định pháp luật, không để thất thoát tài sản, vốn nhà nước.
"Trong quá trình thực hiện nếu phát hiện vi phạm có dấu hiệu hình sự phải kịp thời báo cáo, chuyển cơ quan điều tra xử lý" - TTCP kiến nghị.
TTCP cũng kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo các tổng công ty tập trung rà soát, xử lý theo quy định đối với vi phạm về tài chính đã nêu trong kết luận thanh tra với tổng số tiền hơn 5.690 tỷ đồng.
Đồng thời, yêu cầu 9 tổng công ty đã hoàn thành cổ phần hóa xử lý số tiền vi phạm hơn 1.160 tỷ đồng. Trong đó thu nộp ngân sách 753 tỷ đồng, ghi tăng giá trị vốn nhà nước tại doanh nghiệp 34 tỷ đồng.
Đối với khoản tiền 4.529 tỷ đồng tại Vicem, TTCP yêu cầu Bộ Xây dựng báo cáo Thủ tướng chỉ đạo thu nộp ngân sách khoảng 2.910 tỷ đồng và xử lý đối với khoản chênh lệch giữa vốn điều lệ và vốn chủ sở hữu tại Công ty Vicem Hải Phòng, đảm bảo theo đúng quy định.
