Ông Trump ra điều kiện sốc cho Ukraine: Không lấy lại Crimea, đừng bao giờ gia nhập NATO!
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đối mặt với áp lực cực lớn trước thềm chuyến thăm Nhà Trắng vào ngày 18/8.
Trong bài đăng trên mạng xã hội Truth Social sáng nay (18/8), Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bất ngờ nói rằng Tổng thống Zelensky của Ukraine có thể chấm dứt xung đột với Nga "gần như ngay lập tức nếu ông ấy muốn, hoặc có thể tiếp tục chiến đấu".
Hai điều kiện mà Tổng thống Mỹ nêu ra là Ukraine từ bỏ bán đảo Crimea và không bao giờ gia nhập NATO.
"Không lấy lại Crimea mà ông Obama cho đi (12 năm trước, không một phát súng) và không vào NATO. Một số điều sẽ không bao giờ thay đổi", ông Trump viết.
.jpg)
Trước đó, ông Trump cũng đã nói với Tổng thống Zelensky rằng Tổng thống Putin muốn khu vực Donbas ở miền Đông Ukraine để đổi lấy một lệnh ngừng bắn.
Lập trường mới của ông Trump tạo ra một sự chia rẽ với Ukraine và các đồng minh châu Âu. Trước đó, Tổng thống Zelensky và các đối tác châu Âu, bao gồm Anh, Pháp và Đức, đã vận động Nhà Trắng gây áp lực buộc Moscow phải ngừng bắn trước khi bước vào đàm phán. Tuy nhiên, ông Zelensky đã kiên quyết bác bỏ yêu cầu nhượng lại lãnh thổ của Nga.
Những người ủng hộ Kiev tại châu Âu cảnh báo rằng việc đàm phán trong khi bị tấn công là không thể, và họ lo ngại một thỏa thuận vội vã có thể định hình lại cục diện an ninh của toàn bộ châu lục.
Theo bốn nguồn tin thân cận với cuộc thảo luận, sau hội nghị thượng đỉnh với ông Putin, ông Trump đã nói với ông Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu khác qua điện thoại rằng, ngoài việc Nga chiếm giữ đất đai trong chiến tranh, ông Putin còn muốn Ukraine nhượng lại toàn bộ Donbas để đổi lấy lời hứa đóng băng các mặt trận khác. Các nguồn tin này đều yêu cầu giấu tên vì tính nhạy cảm của vấn đề.
Mặc dù đã qua nhiều năm giao tranh, Nga vẫn chưa thể chiếm được toàn bộ khu vực Donbass, bao gồm 2 tỉnh Luhansk và Donetsk. Lực lượng Nga kiểm soát gần như toàn bộ tỉnh Luhansk nhưng vẫn chưa giành được một phần của tỉnh Donetsk, nơi có phòng tuyến kiên cố và giao tranh dữ dội gần đây.
Hai nguồn tin cho biết, ông Trump đã chuyển hướng khỏi việc yêu cầu ngừng bắn, thay vào đó thúc đẩy một thỏa thuận hòa bình nhanh chóng, lấy các điều kiện của Nga làm cơ sở đàm phán. Theo hai nhà ngoại giao châu Âu, ông Trump cũng bày tỏ sẵn sàng cung cấp đảm bảo an ninh cho Ukraine trong một thỏa thuận như vậy, dù chi tiết vẫn chưa được làm rõ. Các nhà lãnh đạo châu Âu đã được mời đến Nhà Trắng cùng với Tổng thống Zelensky và ông Trump vào thứ Hai (18/8).
Các nhà ngoại giao châu Âu cho biết bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải bảo vệ Ukraine khỏi các cuộc tấn công tiếp theo của Nga. Họ hoan nghênh bình luận của ông Trump về việc Mỹ có thể ủng hộ các đảm bảo an ninh, một mức độ can dự mà họ đã mong đợi từ lâu.
Trước thượng đỉnh ở Alaska, các quan chức châu Âu từng thận trọng lạc quan rằng Mỹ sẽ ủng hộ yêu cầu ngừng bắn của họ. Tuy nhiên, sau cuộc điện đàm hôm thứ Bảy, ông Trump đã công khai từ bỏ yêu cầu này. Trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump viết: “Tất cả đều quyết định rằng cách tốt nhất để chấm dứt cuộc chiến khủng khiếp giữa Nga và Ukraine là tiến thẳng đến một Hiệp định hòa bình, nhằm chấm dứt chiến tranh, thay vì chỉ là một Hiệp định ngừng bắn đơn thuần, vốn thường không có hiệu lực.”
Trong khi đó, Tổng thống Putin, người nhiều lần bác bỏ lời kêu gọi ngừng bắn, lại nhấn mạnh vào các cuộc đàm phán toàn diện hơn cho một thỏa thuận hòa bình. Ông Putin phát biểu tại một cuộc họp với các quan chức cấp cao của Nga hôm 16/8 rằng hội nghị thượng đỉnh với ông Trump "rất hữu ích" và "theo tôi, nó đưa chúng ta đến gần hơn với những quyết định đúng đắn." Ông cho biết đã nói với ông Trump rằng việc giải quyết "nguyên nhân gốc rễ" , yêu cầu phi quân sự hóa Ukraine và cấm nước này gia nhập NATO "phải là trọng tâm của bất kỳ thỏa thuận nào có thể có."
Trong khi đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky xác nhận ông đã có cuộc trò chuyện “dài và có ý nghĩa” với ông Trump, kéo dài khoảng một giờ, trước khi cùng tham gia cuộc gọi với các nhà lãnh đạo châu Âu.
Ông Zelensky khẳng định sẽ gặp ông Trump “để thảo luận mọi chi tiết liên quan đến việc chấm dứt giết chóc và chiến tranh” và bày tỏ "sẵn sàng nỗ lực tối đa để đạt được hòa bình". Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc châu Âu và Mỹ “tham gia vào mọi giai đoạn để đảm bảo an ninh đáng tin cậy” cho Ukraine, đồng thời cho biết đã nhận được “những tín hiệu tích cực” từ Washington. Ông cũng nhắc lại sự ủng hộ đối với đề xuất hội nghị thượng đỉnh ba bên của ông Trump, bao gồm cả ông và ông Putin.
Tuy nhiên, trợ lý cấp cao của Tổng thống Putin, Yuri Ushakov, cho biết vấn đề này không được đề cập tại Alaska.
Sau cuộc điện đàm, các nhà lãnh đạo Pháp, Anh, Đức, Ý, Ba Lan, Phần Lan và Liên minh châu Âu tuyên bố trong một tuyên bố chung rằng họ “sẵn sàng làm việc” cho hội nghị thượng đỉnh ba bên "với sự hỗ trợ của châu Âu". Họ nhấn mạnh: "Chúng tôi khẳng định rõ ràng rằng Ukraine phải có những đảm bảo an ninh vững chắc."
Các nhà lãnh đạo châu Âu cam kết tiếp tục ủng hộ Kiev và gây sức ép với Moscow, đồng thời khẳng định sẽ không có bất kỳ hạn chế nào đối với quân đội Ukraine. Họ nhấn mạnh không có “quyền phủ quyết của Nga” đối với tham vọng gia nhập EU hoặc NATO của Ukraine và “Ukraine vẫn có quyền tự quyết định về lãnh thổ của mình”. Tuy nhiên, họ đã không đề cập đến việc kiên quyết ngừng bắn trước khi đàm phán.
Sự thay đổi chính sách đối ngoại của ông Trump tiếp tục gây khó khăn cho các đồng minh châu Âu, những người từng ca ngợi nỗ lực đàm phán hòa bình của ông. Vài tuần trước, ông Trump còn đe dọa áp đặt lệnh trừng phạt mới lên Moscow nếu không ngừng bắn. Tuy nhiên, Thủ tướng Đức Friedrich Merz vẫn cố gắng đưa ra những hy vọng nhất định.
“Theo Tổng thống Mỹ, có thể còn nhiều điều nữa sẽ đến — cụ thể là một thỏa thuận hòa bình toàn diện,” ông Merz phát biểu trên đài truyền hình Đức ZDF. Ông gọi việc Mỹ sẵn sàng tham gia bảo đảm an ninh cho Ukraine là “tin tốt,” nhưng nói thêm rằng “về phần mình, người châu Âu phải đóng góp vào việc đảm bảo an ninh lâu dài cho Ukraine.” Thủ tướng Ý Giorgia Meloni cũng cho biết các cuộc thảo luận bao gồm những đảm bảo an ninh “đáng tin cậy và mạnh mẽ” cho Ukraine.
Ông Trump cảnh báo rằng việc này không thể thực hiện được thông qua NATO. Trong khi đó, các kế hoạch riêng của châu Âu về đảm bảo an ninh vẫn còn mơ hồ. Tham vọng hàng đầu của Ukraine là gia nhập NATO sẽ khó thành hiện thực nếu không có sự đồng thuận. Kế hoạch thành lập một lực lượng nhỏ của châu Âu tại Ukraine vẫn đang bị trì hoãn.
Cuộc thượng đỉnh kết thúc mà không có thỏa thuận nào, nhưng được coi là thành công về mặt hình ảnh đối với ông Putin. Ông Putin đã được ông Trump tiếp đón sau nhiều năm bị phương Tây cô lập kể từ khi Nga xâm lược Ukraine vào năm 2022. Ông Trump nói với Fox News sau hội nghị rằng ông và ông Putin “đã đồng ý về nhiều điểm” nhưng vẫn còn “một hoặc hai điểm khá quan trọng”.
"Tổng thống Zelensky thực sự phải làm được điều đó", ông Trump nói. "Tôi cũng muốn nói rằng các quốc gia châu Âu cũng cần phải tham gia một chút."
Việc đổ lỗi cho ông Zelensky đẩy nhà lãnh đạo Ukraine vào thế khó xử khi tất cả các bên đều muốn tránh bị coi là cản trở nỗ lực hòa bình. Mặc dù các cuộc thăm dò cho thấy người dân Ukraine ngày càng mệt mỏi với chiến tranh và ủng hộ một giải pháp, nhưng việc Kyiv nhượng lại lãnh thổ, nơi các lực lượng đã xây dựng phòng tuyến trong nhiều năm, để đổi lấy một lệnh ngừng bắn không xác định là điều khó xảy ra.
Một trong những người nắm rõ các cuộc đàm phán cho biết Ukraine sẽ không từ bỏ Donetsk vì điều đó không khác nào dâng toàn bộ đất nước Ukraine cho Nga. "Nếu [ông Putin] tiếp quản Donbas, ông ấy sẽ có một con đường thông thoáng đến tận Odessa (tỉnh nằm ở cực nam của Ukraine)”.
Tham khảo The Washington Post, Reuters
