Phát hiện quần thể sinh vật sống khổng lồ ở nơi sâu nhất thế giới, gây chấn động giới khoa học

Một tàu lặn có người lái của Trung Quốc đã phát hiện hàng nghìn cá thể giun biển và động vật thân mềm ở độ sâu gần 10km dưới mực nước biển tại rãnh Mariana ở phía Tây Thái Bình Dương.

Đây được coi là cộng đồng sinh vật sống ở độ sâu lớn nhất từng được ghi nhận, theo một nghiên cứu công bố hồi cuối tháng 7.

Phát hiện này cho thấy đáy đại dương - phần lớn chưa được khám phá - có thể chứa đựng sự sống phong phú hơn nhiều so với những gì giới khoa học từng nghĩ, nhóm nghiên cứu do Trung Quốc dẫn đầu cho biết.

Phần lớn sự sống trên Trái Đất phụ thuộc vào ánh sáng Mặt Trời. Tuy nhiên, trong điều kiện hoàn toàn không có ánh sáng ở độ sâu cực lớn, những sinh vật này tồn tại nhờ các hợp chất hóa học (như khí methane) rò rỉ từ những khe nứt ở đáy biển, thông qua một quá trình gọi là “hóa tổng hợp” (chemosynthesis). Đây là quá trình sinh vật sản sinh năng lượng từ phản ứng hóa học, không cần ánh sáng.

Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature, tàu lặn "Fendouzhe" của Trung Quốc đã thực hiện 23 chuyến lặn xuống rãnh Mariana trong năm ngoái, cùng với các nhà khoa học từ Viện Khoa học và Kỹ thuật Biển sâu thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc (CAS).

Họ đã tìm thấy các quần thể sinh vật biển bao gồm hàng nghìn con giun ống và động vật thân mềm 2 mảnh vỏ (bivalve) ở độ sâu từ 2.500 - 9.533m.

Video được công bố cho thấy những “cánh đồng” giun ống dài tới 30cm, cùng nhiều cụm sinh vật thân mềm chen chúc bên nhau. Ngoài ra, các sinh vật không xương sống như giáp xác có gai, giun biển trôi nổi tự do, hải sâm, huệ biển và nhiều loài khác cũng được ghi nhận ở độ sâu này.

Nghiên cứu mô tả đây là “cộng đồng sinh vật sống nhờ phản ứng hóa học ở độ sâu lớn nhất và phạm vi phân bố rộng nhất từng được phát hiện trên Trái Đất".

Với việc nhiều rãnh đại dương có cấu trúc tương tự, nhóm tác giả nhận định rằng những cộng đồng sinh vật kiểu này có thể phổ biến và phong phú hơn nhiều so với ước tính trước đây.

Bên cạnh đó, họ tìm thấy bằng chứng thuyết phục cho thấy khí methane không chỉ rò rỉ từ lớp vỏ Trái Đất mà còn được tạo ra bởi vi sinh vật ở tầng trầm tích sâu phân hủy chất hữu cơ.

Gia tăng áp lực đối với môi trường biển sâu

Nghiên cứu mới được công bố giữa lúc các quốc gia tiếp tục tranh cãi về vấn đề khai thác đáy biển. Trung Quốc, Mỹ và một số nước khác đang bày tỏ sự quan tâm tới việc khai thác khoáng sản quý từ lòng đại dương.

Nhưng giới khoa học cảnh báo việc khai thác tại các khu vực đáy biển – vốn là một trong những vùng hoang dã cuối cùng trên hành tinh – có thể phá hủy những hệ sinh thái mong manh mà con người vẫn chưa hiểu rõ.

Dù đã diễn ra nhiều vòng đàm phán, Cơ quan Đáy biển Quốc tế - đơn vị giám sát hoạt động khai thác biển sâu ở vùng biển quốc tế - đến nay vẫn chưa ban hành bộ quy định chính thức cho ngành công nghiệp này.

Hiện chỉ có rất ít người từng tiếp cận đáy rãnh Mariana – một khe nứt hình lưỡi liềm trong lớp vỏ Trái Đất có độ sâu còn lớn hơn cả chiều cao đỉnh Everest.

Hai nhà thám hiểm đầu tiên tới được đây vào năm 1960 trong một chuyến đi ngắn, sau đó phải đến năm 2012, đạo diễn Hollywood James Cameron mới trở thành người đầu tiên thực hiện hành trình đơn độc xuống đáy rãnh - nơi ông mô tả là “hoang vu” và “kỳ lạ như một thế giới khác”.

Được biết áp suất nước ở đáy rãnh lên tới 8 tấn trên mỗi inch vuông – tức hơn 1.000 lần áp suất khí quyển tại mực nước biển.

Theo Phys.org