Quốc gia châu Á muốn xây đập thủy điện khổng lồ đối phó ‘bom nước’ hơn 4,4 triệu tỷ đồng của Trung Quốc

Siêu đập cao 280m, có hồ chứa tương đương 4 triệu bể bơi Olympic gây tranh cãi lớn

Trên một sân bóng đá được bao quanh bởi những dãy núi mờ sương, không khí vang lên tiếng hô hào sôi sục khi người dân bộ tộc biểu tình phản đối dự án siêu đập. Đây được coi là câu trả lời của Ấn Độ trong cuộc cạnh tranh với Trung Quốc về nguồn nước Himalaya.

Ấn Độ cho biết công trình mới đề xuất này có thể đối trọng với việc Trung Quốc xây dựng một con đập có khả năng phá kỷ lục ở thượng nguồn Tây Tạng bằng cách tích trữ nước và phòng ngừa việc xả lũ mang tính “vũ khí hóa”.

Nhưng với những người dân tại một trong các địa điểm dự kiến xây dựng nơi sẽ là đập lớn nhất của Ấn Độ, dự án này mang đến nhiều lo ngại.

Vùng đất tổ tiên của Jamoh thuộc về người Adi, ở vùng Đông Bắc xa xôi của Ấn Độ, được ngăn cách với Tây Tạng và Myanmar bởi những đỉnh núi tuyết cao chót vót.

Bản thiết kế sơ bộ cho thấy Ấn Độ - quốc gia đông dân nhất thế giới đang xem xét xây dựng một hồ chứa khổng lồ ở Arunachal Pradesh, tương đương 4 triệu bể bơi Olympic, phía sau một con đập cao 280m (918 foot).

Dự án này được đưa ra khi Trung Quốc đang thúc đẩy xây dựng dự án Yaxia (Nhã Hạ) trị giá 167 tỷ USD (hơn 4,4 triệu tỷ đồng) ở thượng nguồn Riew trên con sông được gọi ở Ấn Độ là Siang và ở Tây Tạng là Yarlung Tsangpo.

Kế hoạch của Trung Quốc bao gồm 5 nhà máy thủy điện có thể sản xuất lượng điện gấp 3 lần đập Tam Hiệp khổng lồ – trạm phát điện lớn nhất thế giới mặc dù các thông tin chi tiết khác vẫn còn ít ỏi.

Video cuộc chiến giành các dòng sông châu Á: Trung Quốc và Ấn Độ gấp rút xây siêu đập - Nguồn clip: France 24 English

Chính quyền Bắc Kinh – nơi tuyên bố chủ quyền Arunachal Pradesh (bị Ấn Độ kịch liệt bác bỏ) cho biết con đập sẽ không gây “ảnh hưởng tiêu cực” cho hạ lưu.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc thông báo: “Trung Quốc chưa bao giờ và sẽ không bao giờ có ý định sử dụng các dự án thủy điện xuyên biên giới để gây hại lợi ích của các quốc gia hạ lưu hoặc ép buộc họ”.

Truyền thông Trung Quốc gợi ý dự án này có thể phức tạp hơn một con đập khổng lồ duy nhất và có thể bao gồm việc chuyển hướng nước qua các đường hầm.

Khu vực xung quanh làng Riew là một trong những địa điểm được lựa chọn để xây dựng đập thủy điện lớn của Ấn Độ, một dự án mà những người như ông Jamoh cảm thấy là mối đe dọa trực tiếp nhất đối với họ.

Mối lo ngại “quả bom nước” khổng lồ

Bất chấp sự “tan băng” trong quan hệ New Delhi – Bắc Kinh, hai quốc gia đông dân nhất nhì thế giới vẫn có nhiều khu vực biên giới tranh chấp với hàng chục nghìn binh lính đóng quân và Ấn Độ không hề giấu giếm mối lo ngại với Trung Quốc.

Con sông Siang là phụ lưu của sông Brahmaputra hùng vĩ và các quan chức Ấn Độ lo Trung Quốc có thể dùng đập như một “vòi khóa” – tạo ra hạn hán chết người hoặc xả một “quả bom nước” khổng lồ xuống hạ lưu.

Phía Trung Quốc bác bỏ điều đó khi nói rằng “tin đồn về dự án thủy điện Yaxia như một “quả bom nước” là vô căn cứ và ác ý”.

Nhưng Thủ hiến bang Arunachal Pradesh, Pema Khandu nói rằng hành động bảo vệ trước con đập của Trung Quốc là một “nhu cầu an ninh quốc gia” và coi siêu đập của Ấn Độ như một “van an toàn” để kiểm soát dòng nước.

Maharaj K. Pandit, chuyên gia về sinh thái học Himalaya tại Đại học Quốc gia Singapore, cho biết: “Chính sách phát triển tài nguyên nước quyết liệt của Trung Quốc khiến các quốc gia ven sông ở hạ lưu khó có thể bỏ qua”.

Được biết, siêu đập của Ấn Độ có thể sản xuất 11.200–11.600 MW thủy điện, trở thành con đập mạnh nhất nước này, đồng thời giúp giảm phát thải từ lưới điện vốn phụ thuộc nhiều vào than.

Nhưng một kỹ sư cao cấp của Tập đoàn Thủy điện Quốc gia (NHPC) – cơ quan liên bang Ấn Độ được giao phát triển con đập khổng lồ thừa nhận sản xuất điện không phải là ưu tiên hàng đầu của quốc gia Nam Á.

“Đập này nhằm đảm bảo an ninh nguồn nước và giảm thiểu lũ lụt – trong trường hợp Trung Quốc “vũ khí hóa” con đập của họ và sử dụng nó như một “quả bom nước”, kỹ sư này nói với điều kiện giấu tên vì ông không được phép nói chuyện với các phóng viên báo chí.

“Trong mùa khô, hồ chứa sẽ được tích đầy để có thể bù lại nếu nước bị chuyển hướng ở thượng nguồn. Đó là sự tính toán”, ông nói.

Vào mùa mưa, nước chỉ ngập tới 2/3 thành đập, do đó đập này có khả năng hấp thụ nước nếu Trung Quốc xả nước đột ngột.

Cựu đại sứ Ấn Độ tại Bắc Kinh, Ashok K. Kantha gọi dự án đập của Trung Quốc là “liều lĩnh” và cho rằng đập của Ấn Độ, ngoài việc phát điện, sẽ là một “biện pháp phòng thủ” trước những nỗ lực tiềm tàng “nhằm điều chỉnh dòng chảy của nước”.

Anamika Barua, chuyên gia quản trị nguồn nước xuyên biên giới tại Viện Công nghệ Ấn Độ Guwahati cho rằng cách tiếp cận “đập đối đập” của Ấn Độ với Trung Quốc có thể phản tác dụng.

“Đàm phán ngoại giao, các thỏa thuận chia sẻ nước minh bạch và đầu tư vào quản lý lưu vực sông trên tinh thần hợp tác sẽ mang lại kết quả bền vững và công bằng hơn so với việc xây dựng hạ tầng theo kiểu phản ứng”, bà nói.

Xây siêu đập ở vùng Arunachal Pradesh nhiều động đất cũng đầy rủi ro, chuyên gia Barua nói thêm. Nhưng phong trào xây đập lớn của Ấn Độ cho thấy nền kinh tế lớn thứ 2 châu Á sẽ không lùi bước với dự án này. Hai con đập lớn khác đã vượt qua sự phản kháng địa phương.

Theo Bangkok Post