Quốc gia Đông Nam Á nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới đột ngột ‘bẻ lái’, thị trường gạo Việt Nam có bị ảnh hưởng?

Sáng 6/8, Văn phòng Tổng thống Philippines bất ngờ thông báo lệnh tạm ngừng nhập khẩu gạo trong 60 ngày, bắt đầu từ 1/9/2025, theo đề xuất của Bộ trưởng Nông nghiệp Francisco Tiu-Laurel Jr.. Mục tiêu là bảo vệ nông dân trong nước, khi vụ thu hoạch đang diễn ra và giá lúa giảm sâu.

Việt Nam hiện là nguồn cung gạo lớn nhất cho Philippines

Đây là diễn biến đáng chú ý bởi đề xuất này mới được đưa ra chỉ 2 ngày trước, và Philippines hiện là quốc gia nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới, nhập hơn 4,8 triệu tấn trong năm 2024 và được dự báo sẽ lên tới 5,1 triệu tấn năm 2025 (theo USDA). Báo chí Philippines cho biết giá lúa trong nước giảm tới 31% so với cùng kỳ, gây thiệt hại lớn cho nông dân.

Bộ Nông nghiệp Philippines trước đó cũng đề xuất tăng thuế nhập khẩu gạo từ mức hiện tại là 15% lên 25% hoặc 35%. Tuy nhiên, theo đại diện Văn phòng Truyền thông Tổng thống, hiện vẫn chưa bàn tới việc tăng thuế.

Thị trường gạo Việt có bị ảnh hưởng?

Việt Nam hiện là nguồn cung gạo lớn nhất cho Philippines, chiếm 80% lượng gạo nhập khẩu của nước này. Ngược lại, Philippines cũng là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm khoảng 45% tổng lượng gạo xuất khẩu.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia và doanh nghiệp, lệnh tạm ngừng này sẽ không tác động nhiều đến thị trường Việt Nam. Bà Phan Mai Hương (SS Rice News) cho rằng từ nay đến 1/9, các nhà nhập khẩu Philippines có thể tăng mua để dự trữ, vì gạo Việt Nam vừa rẻ, vừa chất lượng.

Ông Nguyễn Vĩnh Trọng (Công ty Việt Hưng – Đồng Tháp) phân tích: Vụ hè thu ở Việt Nam gần hoàn tất, lượng gạo còn lại không nhiều nên khó giảm giá. Thời điểm lệnh tạm ngưng có hiệu lực cũng là lúc vụ thu hoạch kết thúc. Khi lệnh hết hiệu lực vào đầu tháng 11, Việt Nam lại bước vào vụ thu đông – mùa cao điểm xuất khẩu, nên tác động chung là không đáng kể.

Gạo Việt Nam sẽ không chịu tác động từ lệnh ngừng nhập khẩu của Philippines

Tương tự, ông Nguyễn Văn Thành (Công ty Phước Thành IV – Vĩnh Long) cho biết thị trường vẫn ổn định, chưa có biến động đáng chú ý. Ông lưu ý thêm rằng những năm gần đây, nhiều nông dân bỏ vụ hè thu vì lợi nhuận thấp, nguồn cung trong nước không dồi dào. Việc Philippines cắt nhập khẩu tạm thời mang tính điều chỉnh chính sách nội bộ, không phải thay đổi dài hạn.

Trong hơn một năm qua, chính sách gạo của Philippines thay đổi liên tục: từ giảm thuế mạnh vào giữa 2024 (từ 35% xuống 15%) để hạ nhiệt giá, đến việc đề xuất tăng thuế trở lại năm 2025. Theo FAO, chính sách thuế nhập khẩu thấp đã giúp giá gạo từ Việt Nam giảm mạnh trong nửa đầu 2025 – gạo 5% tấm còn 393,9 USD/tấn (giảm 32%), gạo thơm còn 489,7 USD/tấn (giảm 25%).

Trong 6 tháng đầu 2025, Philippines vẫn là thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam (chiếm gần 43%), nhưng các thị trường khác đang tăng trưởng mạnh như Ghana (tăng 53,5%) và Bờ Biển Ngà (tăng 97%). Đây là tín hiệu cho thấy doanh nghiệp Việt cần đa dạng hóa thị trường, tránh phụ thuộc quá lớn vào một đầu ra.