Sở hữu lợi thế hiếm quốc gia nào có được, Việt Nam đứng trước cơ hội vàng tạo ‘kỳ tích biển’ như Singapore và Hàn Quốc
Theo các chuyên gia, Việt Nam có một “tài nguyên không gian” mà ít quốc gia nào sở hữu.
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy hướng ra biển tạo nên những kỳ tích phát triển. Trong khi đó, Việt Nam được xem đang sở hữu điều kiện lý tưởng để xây dựng siêu đô thị biển ESG theo chuẩn quốc tế.
Chia sẻ tại hội thảo “Tiến biển bằng siêu đô thị ESG++: Chiến lược đầu tư bền vững” tại Hà Nội diễn ra hôm nay (28/11), ông Phạm Nguyễn Toan, Phó chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, đánh giá Việt Nam có tiềm năng kinh tế lớn bởi có một tài nguyên không gian mà ít quốc gia nào sở hữu.
Dù đã có nhiều đóng góp cho tăng trưởng của gần bốn thập kỷ đổi mới, nhưng đến nay, mô hình cũ đã tiệm cận giới hạn. Nhiều đô thị lớn như Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh đang phải đối mặt với áp lực hạ tầng nặng nề, từ ùn tắc đến ngập úng, thiếu không gian xanh, ô nhiễm môi trường và đặc biệt là sự suy giảm khả năng mở rộng không gian đô thị…
Sự cạn kiệt quỹ đất thuận lợi, chi phí hạ tầng gia tăng, áp lực dân số và các tác động ngày một nghiêm trọng của biến đổi khí hậu đặt ra bài toán mới. Nếu tiếp tục phát triển theo tư duy cũ, Việt Nam sẽ không thể tạo ra những động lực tăng trưởng thế hệ mới vốn là yêu cầu bắt buộc trong giai đoạn 2025-2045.
Theo ông Toan, trong bối cảnh đó, biển nổi lên như một không gian chiến lược. Với hơn 3.260 km đường bờ biển, với vô số đảo, bán đảo, cửa sông, vịnh nước sâu và hệ sinh thái đặc hữu, Việt Nam có một “tài nguyên không gian” mà ít quốc gia nào sở hữu.
Tuy nhiên, thời gian qua, tiềm năng của không gian biển từ kinh tế hàng hải, cảng biển, logistics, du lịch, dịch vụ đến kinh tế đô thị chưa được khai mở đúng tầm.
Thế giới đã chứng minh rất rõ khi các quốc gia tạo nên kỳ tích, từ Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc đến UAE, đều có điểm chung là hướng mạnh ra biển, khai thác không gian ven biển như những “cực tăng trưởng chiến lược”.
“Nhưng tiến biển theo cách nào?", ông Toan đặt câu hỏi.
Theo ông, việc chỉ 'lấy cát từ biển', chỉ lấn biển để xây dựng nhà cửa, chỉ mở đô thị bằng cách bê tông hóa… thì sẽ phải trả giá bằng hệ sinh thái, bằng môi trường, bằng việc mất khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu, thậm chí trả giá bằng sự phát triển thiếu bền vững của nhiều thế hệ sau.
Chính vì vậy, xu thế tiến biển của Việt Nam phải đi cùng với những triết lý phát triển hoàn toàn mới, phát triển mô hình siêu đô thị biển ESG++.
Theo TS. Lê Xuân Sang - Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới các quốc gia tiên tiến đều đang siết dần tiêu chuẩn xanh trong quy hoạch, sử dụng đất, xây dựng, môi trường. Hệ quả tất yếu là những đô thị đi trước, đáp ứng chuẩn ESG, ESG+, ESG++ không chỉ là mô hình phát triển mà còn là mô hình chính sách, phù hợp định hướng pháp luật hiện đại.
Thực tế, ESG++ là phiên bản được nâng cấp để thích ứng với yêu cầu của thế kỷ XXI, nhằm đảm bảo việc phát triển nhưng vẫn bền vững, gìn giữ được hệ sinh thái nơi đây. Ở đó, ngoài bộ tiêu chí môi trường - xã hội - quản trị theo chuẩn quốc tế, ESG++ bổ sung trụ cột “Đổi mới sáng tạo”, nhấn mạnh vai trò của R&D về công nghệ biển, năng lượng mới, vật liệu mới; của cảng biển thông minh, logistics 4.0 và giao thông tự hành; và của các sandbox thể chế nhằm thử nghiệm mô hình fintech - tài chính biển.
TS Lê Xuân Sang cũng cho hay, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore đều khai thác vịnh và vùng ven biển như nơi đặt trung tâm tài chính - thương mại - R&D - startup - đô thị sáng tạo. Việt Nam có những khu vực phù hợp để phát triển siêu đô thị tiến biển đóng góp vào tăng trưởng GDP, giúp phát triển dịch vụ cao cấp, logistics, công nghệ…
Trong bối cảnh Việt Nam đang hình thành Trung tâm Tài chính quốc tế tại TP. Hồ Chí Minh, vì thế tiến biển bằng ESG++ còn giúp Việt Nam đón dòng vốn quốc tế đang dịch chuyển vào tài sản xanh - đô thị xanh - hạ tầng xanh.
Ở góc độ khác, PGS. TS. Nguyễn Quang Tuyến, Phó Chủ tịch Hội đồng trường, Trưởng khoa Pháp luật Kinh tế, Trưởng Đại học Luật Hà Nội cho rằng, tiến biển bằng siêu đô thị tạo ra không gian pháp lý - quy hoạch - đất đai hoàn toàn mới. Luật Đất đai 2024 mở đường cho mô hình đô thị biển - đảo. Đặc biệt, phát triển siêu đô thị ESG++ là phù hợp với chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, Net Zero 2050, kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững vùng ven biển.
Theo TS Nguyễn Sĩ Dũng, để lộ trình hình thành siêu đô thị biển trở thành hiện thực, Việt Nam phải tạo ra bốn đột phá mang tính nền tảng.
Thứ nhất là đột phá thể chế, với yêu cầu xây dựng khung pháp lý vượt trội, đủ khả năng tháo bỏ những rào cản của hệ thống pháp luật hiện hành vốn được thiết kế cho mô hình đô thị truyền thống. Thứ hai là đột phá hạ tầng, bởi siêu đô thị biển chỉ có thể vận hành khi có hệ thống kết nối liên vùng đồng bộ. Thứ ba là tài chính và cuối cùng là đột phá về công nghệ.
Trong kỷ nguyên đô thị hóa thần tốc, khi các thành phố lớn phải đối mặt cùng lúc với biến đổi khí hậu, khan hiếm tài nguyên và áp lực dân số, thế giới buộc phải tìm kiếm một mô hình phát triển mới, nơi con người và thiên nhiên không đứng ở hai đầu đối nghịch. Từ đó, ESG, viết tắt của Environmental (Môi trường) - Social (Xã hội) - Governance (Quản trị), đã trở thành bộ tiêu chuẩn toàn cầu để kiến tạo những đô thị thế hệ mới.
