Tại nền kinh tế thứ 2 thế giới: Các công ty đồng loạt cắt giảm nhân sự chỉ tuyển lao động thời vụ, người lao động phải xếp hàng đợi việc

Khi đại dịch bùng phát, Mike Chai - giám đốc điều hành của công ty sản xuất tủ bếp Cartia Global Manufacturing, đã phải giảm một nửa số nhân viên xuống còn 100 người. Những ca làm việc bị cắt ngắn, trong khi nhân viên được khuyến khích nghỉ không lương. Chai chia sẻ: "Chúng tôi đang trong giai đoạn sinh tồn". Ông nói rằng công ty hiện chỉ hòa vốn. "Tôi đã nói với nhân viên rằng các bạn chắc không muốn nhà máy phá sản đâu. Các bạn đã làm ở đây 10-15 năm rồi, nên hãy cùng nhau vượt qua".

Mặc dù tỷ lệ thất nghiệp ở Trung Quốc duy trì quanh mức 5% trong năm nay, tuy nhiên tình hình ngày càng nghiêm trọng do thuế cao và tình trạng dư thừa sản xuất công nghiệp. Điều này khiến công nhân mất niềm tin vào tương lai và giảm chi tiêu. Niềm tin tiêu dùng tại Trung Quốc hiện đang ở mức gần thấp nhất từ trước đến nay.

Alicia Garcia-Herrero, kinh tế trưởng khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại Natixis, cho biết công nhân Trung Quốc đang gặp khó khăn, dù xuất khẩu và nền kinh tế chung vẫn duy trì tăng trưởng bất chấp thuế quan của Mỹ. "Cạnh tranh gay gắt và giá giảm khiến các nhà máy phải giảm chi phí, đồng nghĩa với việc siết lương. Đây là một vòng xoáy khó thoát", bà nhận xét.

Công nhân Trung Quốc đang gặp khó khăn, dù xuất khẩu và nền kinh tế chung vẫn duy trì tăng trưởng bất chấp thuế quan của Mỹ

Nhu cầu giảm, công ty đối mặt với khó khăn

Ông Chai cho biết ông đã mất hai khách hàng quan trọng tại Australia khi các công ty Trung Quốc khác giảm giá để cạnh tranh. Nhà máy của ông hiện chỉ hoạt động với nửa công suất. "Các công ty rời khỏi thị trường Mỹ đang chuyển hướng sang Australia, và nguồn cung mới đang đe dọa khách hàng của tôi", ông chia sẻ.

Mặc dù xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ giảm 21,7% trong tháng 7, xuất khẩu sang châu Âu lại tăng 9,2%. Hàng hóa xuất sang Đông Nam Á và Australia cũng tăng lần lượt gần 17% và 15%.

Chai cho biết ông muốn giảm giá khoảng 10% để thu hút khách hàng. Tuy nhiên, để làm điều này, ông phải cắt giảm giờ làm thêm từ 28 ngày xuống chỉ còn 10 ngày. Điều này khiến tiền làm thêm giờ, vốn chiếm hơn một phần ba thu nhập của công nhân giảm đi đáng kể. Trung bình, công nhân tại nhà máy của Chai kiếm được 5.000 nhân dân tệ (697 USD) trước khi làm thêm giờ.

Công ty chuyển sang sử dụng lao động thời vụ

Dave Fong, chủ sở hữu ba nhà máy ở miền nam Trung Quốc, đã cho 30 công nhân tại mỗi nhà máy nghỉ việc, sau đó tuyển lại họ theo dạng thời vụ để hoàn thành các đơn hàng bất ngờ. "Chúng tôi thích lao động thời vụ vì không phải đóng bảo hiểm, chỉ trả tiền theo ngày hoặc giờ", Fong giải thích. Ông cho biết nếu không làm như vậy, công ty sẽ không thể trụ vững khi nhu cầu tiêu thụ đang giảm.

Lao động thời vụ hiện rất phổ biến ở Trung Quốc. Chen Chuyan, một nhân viên tuyển dụng tại Vũ Hán, cho biết lương của lao động thời vụ đã giảm từ 16 nhân dân tệ mỗi giờ xuống 14 nhân dân tệ (hơn 50 nghìn đồng). "Mỗi ngày đều có hàng dài người xếp hàng chờ phỏng vấn xin việc, nhưng các nhà máy không có nhu cầu nhiều như thế", Chen chia sẻ.

Lao động thời vụ hiện rất phổ biến ở Trung Quốc

Alan Zhang, một người từng làm lao động thời vụ ở nhà máy may tại Quảng Châu, cho biết thu nhập của anh giảm đáng kể trong thời gian gần đây. "Nếu chỉ được trả vài trăm tệ, tôi không làm đâu", Zhang nói.

Tình trạng thất nghiệp trở thành thách thức lớn cho nền kinh tế Trung Quốc

Tình trạng thất nghiệp, đặc biệt trong nhóm lao động trẻ từ 16 đến 24 tuổi, đang trở thành một trong những thách thức lớn nhất đối với nền kinh tế Trung Quốc. Tỷ lệ thất nghiệp trong nhóm này có thời điểm vượt 21% và hiện vẫn ở mức trên 20%, một mức rất đáng lo ngại.

Richard Yarrow, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Mossavar-Rahmani thuộc Trường Harvard Kennedy, cảnh báo rằng khi lương sản xuất bị siết chặt, nền kinh tế sẽ phải đối mặt với áp lực giảm phát. "Đây là vấn đề lớn đối với các ngành sản xuất lao động tay nghề thấp ở Trung Quốc như dệt may, đồ nội thất và đồ điện tử đơn giản", ông nói.

Tại chợ việc làm Long Hoa ở Thâm Quyến, các công nhân đang tìm kiếm việc làm trong ngành điện tử, nhưng mức lương chỉ từ 17-28 nhân dân tệ mỗi giờ. Một số lao động trẻ, như Mo (26 tuổi), sau khi tham gia các cuộc phỏng vấn đã từ chối vì điều kiện thực tế không như quảng cáo.

Câu chuyện thất nghiệp ở Trung Quốc phản ánh một thực tế là nền kinh tế nước này đang chuyển từ mô hình tăng trưởng dựa vào sản xuất sang mô hình tiêu dùng và dịch vụ. Bài toán đặt ra là không chỉ tạo thêm việc làm, mà còn phải tạo ra công việc phù hợp với kỹ năng và kỳ vọng của thế hệ lao động trẻ. Nếu không giải quyết được vấn đề này, tình trạng thất nghiệp sẽ tiếp tục đe dọa tăng trưởng kinh tế và ổn định xã hội.