Tại sao có tới gần 150 trận động đất xảy ra ở Nhật Bản trong chưa đầy một ngày?

Nhật Bản là quốc gia nằm ở một trong những nơi xảy ra những trận động đất mạnh nhất trên thế giới, khiến cả nước có nguy cơ bị ảnh hưởng nặng nề. Dưới đây là cái nhìn toàn cảnh về trận động đất mới nhất và ảnh hưởng của nó.

Chuyện gì đã xảy ra?

Một trận động đất mạnh 7,6 độ đã xảy ra ngoài khơi bán đảo Noto trên bờ biển thuộc tỉnh Ishikawa, Nhật Bản vào giữa buổi chiều ngày 1/1 (giờ địa phương). Theo các quan chức Nhật Bản, trận động đất khiến ít nhất 48 người thiệt mạng và nhiều người khác bị thương.

Cơ quan Khí tượng Nhật Bản (JMA) cũng đưa ra cảnh báo về sóng thần cao tới 5m cùng ngày, nhưng sau đó đã dỡ bỏ tất cả cảnh báo vào lúc 10 giờ sáng ngày 2/1 sau khi ghi nhận một con sóng cao khoảng 1,2m.

Đây là một trong những trận động đất lớn nhất ở Nhật Bản kể từ năm 2018 và gây thiệt hại cho ít nhất 200 công trình, khiến hàng nghìn người mất điện và nước sinh hoạt, đồng thời gây đình trệ giao thông đường sắt và đường bộ quanh khu vực.

Các trường hợp trước đây cho thấy nguy cơ một trận động đất khác cùng quy mô có thể xảy ra là 20%, như JMA cung cấp trong một cuộc họp báo. Người dân trong khu vực sẽ tiếp tục phải thường xuyên hứng chịu các dư chấn, khiến các công trình kiến trúc trong khu vực gặp nhiều rủi ro hơn.

Họ lưu ý người dân ở những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất nên cảnh giác trong tuần tới về khả năng xảy ra động đất lớn và sóng thần.

Tại sao các trận động đất lại xảy ra theo đợt?

Theo Cơ quan Nghiên cứu Động đất Nhật Bản, có một số hiện tượng đứt gãy vẫn đang xảy ra ngoài khơi bán đảo Noto, với lực nén đẩy các mảng đá ngầm lại với nhau và khiến mảng này chồng lên mảng kia. Đây được gọi là cơ chế lỗi đảo ngược (reverse-type fault) hay đứt gãy nghịch.

Do đó các trận động đất ngày càng gia tăng trong khu vực kể từ năm 2018, với hoạt động địa chấn dần cao hơn trong 3 năm qua.

Một báo cáo của các chuyên gia tại các trường đại học Nhật Bản đã chỉ ra có hơn 14.000 trận động đất nhỏ diễn ra ngoài khơi bán đảo Noto trong các đợt địa chấn từ tháng 11/2020 đến tháng 2/2023 với cường độ từ 1 độ richter trở lên.

Theo một báo cáo do hội đồng nghiên cứu động đất của Chính phủ công bố, khi xem xét những thay đổi ở các vùng biến dạng vỏ trái đất trong khu vực, có khả năng các chuyển động của dòng chảy chất lưu có liên quan đến những trận động đất trước đó.

Trận động đất lớn nhất ở bán đảo Noto trong thế kỷ qua là trận động đất Noto-Hanto xảy ra ngày 25/3/2007 với cường độ 6,9 độ richter. Nguồn: Bloomberg

Mức độ nguy hiểm của động đất

Tại Nhật Bản, hàng nghìn người đã thiệt mạng do động đất trong vài thập kỷ gần đây, trong đó phần lớn khu vực phía Bắc cần phải xây dựng lại sau trận động đất lớn ở phía Đông Nhật Bản năm 2011.

Năm đó chứng kiến số người thiệt mạng lên đến 20.000 người và khoảng 2.500 người mất tích. Hàng nghìn tòa nhà bị hư hại, hơn 120.000 tòa bị sập hoàn toàn và dẫn đến thảm họa hạt nhân tồi tệ nhất ở Nhật Bản tại nhà máy Fukushima của Tokyo Electric, buộc chính phủ phải cứu trợ công ty này.

Theo thống kê chính thức, số người chết vì trận động đất xảy ra ở Kobe năm 1995 được cho là hơn 6.000 người. Còn trong những năm gần đây, động đất ở Kumamoto năm 2016 đã cướp đi hơn 200 sinh mạng.

Hệ thống cảnh báo của Nhật Bản

Được biết JMA có hệ thống cảnh báo sớm động đất (EEW) được triển khai từ năm 2007. Các nhà chức trách đã cải tiến kỹ thuật đo lường kể từ các sự kiện năm 2011 và 2016 nhằm đánh giá quy mô của nhiều trận động đất xảy ra cùng lúc một cách chính xác hơn. Nhưng hệ thống EEW vẫn gây lo ngại do từng gửi cảnh báo sai, kể cả trong năm 2018 và 2020.

Tuy vậy, người dân Nhật Bản sở hữu smartphone vẫn nhận được cảnh báo trên điện thoại của họ trong trường hợp có động đất lớn, hướng dẫn họ thực hiện các biện pháp phòng ngừa an toàn.

Cư dân nước này đã quen với động đất và một trong những điều đầu tiên họ làm khi cảm thấy có sự rung chuyển là bật đài truyền hình quốc gia NHK với độ phủ sóng lớn. Các đài truyền hình khác cũng hiển thị cảnh báo động đất trên màn hình của họ.

Ngoài ra, mọi người cũng bắt đầu dựa vào Internet để tìm kiếm thông tin nhanh chóng, dù đôi lúc chúng còn chứa thông tin không chính xác hoặc sai lệch.

Thủ tướng Fumio Kishida kêu gọi nên thận trọng trước việc lan truyền thông tin sai lệch để tránh gây nhầm lẫn về vấn đề này. Và, mặc dù các dịch vụ di động ngày càng trở nên quan trọng, các nhà mạng viễn thông lớn vẫn thường xuyên báo cáo lỗi kết nối sau động đất.

>> Động đất 7,5 độ richter, cảnh báo sóng thần ở Nhật Bản: Đường nứt toác, hơn 30.000 ngôi nhà mất điện