Tỉnh có đường bờ biển dài thứ 3 Việt Nam sắp thành lập 3 khu bảo tồn biển

Theo Quyết định số 389/QĐ-TTg ngày 9/5/2024 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, tỉnh Quảng Ninh sẽ có 3 khu bảo tồn biển cấp quốc gia, gồm: Cô Tô - đảo Trần, vịnh Bái Tử Long và vịnh Hạ Long. Đây là những vùng biển hội tụ giá trị sinh thái, môi trường và cảnh quan độc đáo, vừa đóng vai trò “lá chắn sinh thái” bảo vệ chủ quyền biển đảo, vừa là nền tảng phát triển kinh tế biển gắn với du lịch sinh thái, nghiên cứu khoa học và quốc phòng - an ninh vùng biển, đảo tiền tiêu của Tổ quốc.

Biển Quảng Ninh được đánh giá có mức độ đa dạng sinh học cao, phong phú về nguồn gen và nguồn lợi thủy sản, song cũng đang chịu áp lực lớn từ khai thác, nuôi trồng và du lịch. Trong bối cảnh đó, việc đẩy nhanh tiến độ thành lập và đưa vào hoạt động các khu bảo tồn biển trở nên đặc biệt cấp thiết, nhằm phục hồi hệ sinh thái và đảm bảo phát triển bền vững.

Theo quy hoạch, khu bảo tồn biển Cô Tô - đảo Trần có tổng diện tích hơn 18.400ha, gồm 13.230ha vùng bảo tồn và 5.184ha vùng đệm. Khu vực này sở hữu hệ sinh thái san hô, cỏ biển và nguồn lợi hải sản phong phú, tiêu biểu cho vùng biển đảo xa bờ miền Bắc, song đang có dấu hiệu suy giảm đa dạng sinh học. Việc thành lập khu bảo tồn không chỉ nhằm quản lý, bảo vệ nguồn tài nguyên sinh vật biển, mà còn tạo cơ sở khoa học cho việc khai thác hợp lý và phát triển sinh kế bền vững cho cộng đồng ngư dân.

Hiện UBND tỉnh Quảng Ninh đã phê duyệt quy hoạch chi tiết và thông qua dự án thành lập khu bảo tồn biển Cô Tô - đảo Trần do Sở Nông nghiệp và Môi trường (trước đây là Sở NN&PTNT) làm chủ đầu tư. Dự án chia thành hai giai đoạn (2023–2024 và 2025–2027), gắn với việc triển khai phương án sinh kế thay thế cho các tổ chức, cá nhân đang khai thác, nuôi trồng trong phạm vi dự án.

Quá trình chuẩn bị dự án có sự hỗ trợ kỹ thuật của Trung tâm Bảo tồn sinh vật biển và Phát triển cộng đồng (MCD), phối hợp với Chương trình Oceans5 và Quỹ Rockefeller, tổ chức nhiều hoạt động khảo sát, hội thảo và lấy ý kiến chuyên gia, cộng đồng dân cư, đảm bảo tính khoa học và sự đồng thuận cao.

Song song với Cô Tô - đảo Trần, Ban Quản lý vịnh Bái Tử Long đang xây dựng đề án thành lập khu bảo tồn biển vịnh Bái Tử Long cấp quốc gia với tổng diện tích hơn 15.700ha, trong đó có 9.600ha mặt biển. Mục tiêu của dự án là mở rộng vùng bảo tồn, bổ sung hợp phần biển vào hệ thống quản lý Vườn Quốc gia Bái Tử Long, từ đó thống nhất công tác nghiên cứu, giám sát, bảo vệ và phát triển tài nguyên sinh học.

Từ nay đến năm 2027, ngành chức năng sẽ tập trung điều tra, đánh giá hiện trạng đa dạng sinh học, môi trường và nghề cá, đồng thời lấy ý kiến các cơ quan, tổ chức và cộng đồng địa phương để hoàn thiện hồ sơ trình phê duyệt.

Trong khi đó, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long đã tổ chức hội thảo tham vấn vào ngày 12/8 vừa qua để triển khai đề án thành lập khu bảo tồn biển vịnh Hạ Long. Hội thảo quy tụ nhiều nhà khoa học, chuyên gia và cơ quan chuyên môn, thảo luận về cơ sở pháp lý, mô hình quản lý và các phương án khả thi nhằm đảm bảo việc bảo tồn đi đôi với phát triển. Việc hình thành khu bảo tồn biển vịnh Hạ Long được xem là giải pháp chiến lược nhằm bảo vệ tính toàn vẹn của Di sản Thiên nhiên Thế giới, đồng thời phát huy giá trị nổi bật toàn cầu của vịnh Hạ Long trong phát triển kinh tế biển xanh.

Với định hướng “ba trụ cột” gồm nuôi trồng thủy sản công nghệ cao - khai thác hợp lý - bảo tồn biển bền vững, Quảng Ninh đang dần tạo thế cân bằng giữa phát triển và bảo vệ tài nguyên biển. Các khu bảo tồn biển không chỉ là “lá chắn sinh thái” giúp phục hồi và duy trì nguồn lợi thủy sản, mà còn là “nguồn vốn tự nhiên” để thúc đẩy du lịch sinh thái, tăng thu nhập và cải thiện sinh kế cho cộng đồng ngư dân ven biển.

Việc hình thành ba khu bảo tồn biển cấp quốc gia là bước đi chiến lược giúp Quảng Ninh hoàn thiện bức tranh tổng thể về bảo tồn biển, từng bước trở thành địa phương tiên phong trong phát triển kinh tế biển xanh, hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế, bảo vệ môi trường và đảm bảo an sinh xã hội.