TS. Lê Xuân Nghĩa: Sức mạnh thực sự của một quốc gia tự lực tự cường phải đến từ mục tiêu 'xây tổ khổng tước'
Nếu không có ‘tổ khổng tước’, nơi quy tụ tinh hoa trí tuệ và ý chí Việt Nam, chúng ta sẽ mãi chỉ là một nền kinh tế làm thuê, không thể trở thành quốc gia kiến tạo. Sức mạnh thật sự của dân tộc nằm ở đó,” TS. Nghĩa nhấn mạnh.
Chia sẻ tại Hội thảo “Xây dựng và phát huy sức mạnh của đội ngũ doanh nghiệp dân tộc vì khát vọng Việt Nam thịnh vượng” sáng 8/9,TS. Lê Xuân Nghĩa – Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, nhận định, nếu muốn kiến tạo một quốc gia hùng cường, nền tảng trước hết phải đến từ sức mạnh nội sinh của cộng đồng doanh nghiệp dân tộc.
“Với diễn biến trên thương trường hiện nay, yếu tố then chốt quyết định sự tự lực, tự cường của dân tộc chính là doanh nghiệp. Không có doanh nghiệp hùng cường thì không thể có quốc gia hùng cường,” ông nhấn mạnh.
Sau gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đang ở thời điểm đặc biệt khi hội tụ đủ “thiên thời – địa lợi – nhân hòa” để bước vào giai đoạn hiện thực hóa tầm nhìn phát triển đất nước đến năm 2045. Theo ông Nghĩa, đây là cơ hội vàng để đội ngũ doanh nhân dân tộc chuyển hóa khát vọng thịnh vượng thành hành động kiến tạo thực sự.
TS. Nghĩa chỉ ra một thực tế đáng suy ngẫm: Thế giới biết đến doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu thông qua các hoạt động xuất khẩu, nhưng phần lớn giá trị xuất khẩu này lại đến từ khu vực FDI.
“Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam đạt 400 tỷ USD, song khu vực FDI chiếm tới 75%. Nói cách khác, doanh nghiệp Việt chủ yếu ‘xuất khẩu hộ’. Đây là dấu hiệu cho thấy chúng ta vẫn đang phụ thuộc nặng nề vào khu vực vốn ngoại,” ông phân tích.
Điều này phản ánh một loạt hạn chế căn bản: giá trị gia tăng thấp, phụ thuộc nhập khẩu nguyên liệu, thiếu công nghệ lõi và thiếu các doanh nghiệp nội địa có năng lực dẫn dắt chuỗi sản xuất.
Từ thực tế đó, TS. Lê Xuân Nghĩa cho rằng, muốn đi đến con đường tự lực, tự cường, doanh nghiệp Việt phải làm chủ công nghệ và phát triển công nghiệp chế tạo bằng chính nội lực dân tộc.
“Không thể mạnh nếu chỉ dựa vào thương mại hay bất động sản; doanh nghiệp Việt cần trụ cột sản xuất, chế tạo và công nghệ. Khi đó, chúng ta mới có thể thoát khỏi cái bóng ‘lắp ráp thuê’ để vươn lên làm chủ cuộc chơi,” ông nói.
Đối với lĩnh vực bất động sản, một kênh đầu tư lớn nhưng còn nhiều tính ngắn hạn, ông Nghĩa nhấn mạnh cần phải chuyển từ đầu cơ sang kiến tạo hạ tầng cho công nghiệp hóa và đô thị hóa bền vững. Theo ông, điều quan trọng là phát triển bất động sản công nghiệp, đô thị công nghệ và nhà ở thương mại vừa túi tiền, gắn chặt với chiến lược sản xuất và đổi mới sáng tạo.
Phân tích kinh nghiệm quốc tế, TS. Nghĩa cho rằng các quốc gia như Hàn Quốc, Nhật Bản hay Trung Quốc đều không chỉ thu hút vốn, mà thu hút công nghệ. Chính công nghệ đã giúp họ tạo nền tảng tự cường vững chắc.
“Trong khi đó, Việt Nam và Malaysia dù mở toang thị trường, lôi kéo tối đa nhưng vẫn chưa hấp dẫn các nhà đầu tư lớn, vì thị trường còn non trẻ, thiếu lợi thế cạnh tranh thực chất,” ông thẳng thắn.
TS. Lê Xuân Nghĩa gửi gắm một thông điệp giàu hình tượng và tầm vóc: “Sức mạnh thực sự của đội ngũ doanh nhân dân tộc, của một quốc gia tự lực tự cường, phải đến từ mục tiêu ‘xây tổ khổng tước’, tức quy tụ nhân tài, kiến tạo sức mạnh trí tuệ Việt Nam.”
Theo ông, “xây tổ khổng tước” không chỉ là ẩn dụ cho việc tạo môi trường nuôi dưỡng doanh nhân tài năng, mà còn là lời nhắc về sứ mệnh xây dựng hệ sinh thái trí tuệ Việt, nơi doanh nhân, nhà khoa học và thế hệ trẻ cùng chung khát vọng dựng xây đất nước hùng cường.
“Nếu không có ‘tổ khổng tước’ ấy, nơi quy tụ tinh hoa trí tuệ và ý chí Việt Nam, chúng ta sẽ mãi chỉ là một nền kinh tế làm thuê, không thể trở thành quốc gia kiến tạo. Sức mạnh thật sự của dân tộc nằm ở đó,” TS. Nghĩa nhấn mạnh.
