Tư duy của người giàu: Hiểu giá trị trao đổi là khôn ngoan, biết cách nâng cao giá trị bản thân là tỉnh táo

Một nhà giáo dục nổi tiếng tại Trung Quốc, Li Xigui, có một phương pháp làm việc độc đáo: Dù giữ chức vụ hiệu trưởng, ông không bao giờ trực tiếp trách mắng học sinh khi phát hiện các em vi phạm nội quy. Thay vào đó, ông luôn tìm cách nói chuyện một cách gián tiếp và làm việc cùng giáo viên chủ nhiệm để giải quyết vấn đề.

Phương pháp này xuất phát từ quan điểm giáo dục của ông: giáo dục là một quy trình khép kín hoàn chỉnh. Khi trẻ mắc lỗi, các em phải trải qua toàn bộ chuỗi quá trình từ "phê bình, khen ngợi, khích lệ, cải thiện, củng cố và rèn luyện" để quy trình giáo dục được hoàn tất.

Nếu chỉ dừng lại ở việc chỉ trích hay nhắc nhở mà không có những bước cải tiến và hoàn thiện sau đó, quy trình giáo dục sẽ không thể hoàn chỉnh. Lời phê bình đơn thuần không có tác dụng lâu dài nếu không đi kèm với những hành động cụ thể để cải thiện tình hình. Điều này đồng nghĩa với việc những nỗ lực ban đầu sẽ không mang lại kết quả mong muốn.

Tiền đề của việc "cố gắng = thành quả" là quy trình khép kín phải được hoàn thiện đầy đủ. Chỉ khi đó, người ta mới có thể thực sự tiến bộ mà không lãng phí công sức và thời gian của mình.

Logic của vòng lặp khép kín: Hệ thống và tầm nhìn toàn diện

Có một câu chuyện hài hước về một đầu bếp hoàng gia nổi tiếng, được biết đến với tên gọi “một chấm đỏ”. Sau khi nghỉ hưu, ông trở về quê hương. Tại đây, một doanh nhân giàu có có ý định mở một nhà hàng hoàng gia và nghĩ rằng việc thuê một đầu bếp cung đình sẽ mang lại thành công lớn.

Doanh nhân này đã đến thăm nhà vị đầu bếp, mang theo nhiều thùng tiền lớn và cuối cùng mời ông về để thử nấu món ăn. Vào ngày thử món, mọi người đều háo hức chờ đợi để xem đầu bếp hoàng gia nấu nướng. Tuy nhiên, ông lại tuyên bố rằng mình không biết làm món chiên, xào hay nấu, mà chỉ biết làm bánh bao hấp.

Doanh nhân thắc mắc rằng bánh bao hấp chắc chắn phải có điều gì đặc biệt. Ông đã chuẩn bị đầy đủ nguyên liệu như bột mì, gia vị, thịt và rau, nhưng đầu bếp chỉ đơn giản trả lời rằng ông không quan tâm đến những thứ đó, mà chỉ chịu trách nhiệm ở bước cuối cùng.

Khi được hỏi về “bước cuối cùng”, đầu bếp đã nói rằng sau khi bánh ra khỏi lồng hấp, ông sẽ chấm một chấm đỏ lên đó. Từ đó, ông được mọi người gọi là “một chấm đỏ”.

Những tình huống tương tự thường xuất hiện trong cuộc sống hàng ngày. Một blogger từng chia sẻ rằng anh làm việc tại một công ty tích hợp hệ thống nhỏ, nơi có một kỹ sư từ Đại học Thanh Hoa. Anh đã làm việc cho IBM trong 10 năm và có hồ sơ lý lịch rất ấn tượng, nhưng rời khỏi công ty chỉ sau một tháng. Lý do là anh chỉ đảm nhận một nhiệm vụ nhỏ tại IBM và không biết nhiều về những lĩnh vực khác.

Blogger cảnh báo rằng các doanh nghiệp nhỏ cần thận trọng khi tuyển dụng từ các công ty lớn. Sự phân công lao động chi tiết trong những công ty lớn khiến nhiều người không thể nhìn thấy bức tranh toàn cảnh và không thể hoàn thành vòng lặp khép kín.

Một doanh nhân đã định nghĩa vòng lặp logic khép kín là hệ thống có thể lặp lại. Đầu tiên là hệ thống hóa và tầm nhìn tổng thể. Ví dụ, khi nhắc đến việc giảm cân, những người có tư duy mục tiêu chỉ thấy việc giảm cân. Nhưng những người có tư duy hệ thống lại nhìn thấy một danh sách bao gồm chế độ ăn kiêng, chương trình tập thể dục và cách làm việc và nghỉ ngơi.

Thứ hai, vòng lặp này có thể lặp lại. Một nhà văn từng chỉ ra rằng chủ quán nướng có khả năng khởi nghiệp thành công cao hơn phó chủ tịch của các công ty lớn. Nguyên nhân là vì chủ quán nướng đã hoàn thành vòng khép kín logic. Dù quán nhỏ và trình độ học vấn có thể không cao, nhưng chủ quán phải thực hiện toàn bộ quá trình: tìm địa điểm, mua nguyên liệu, sản xuất và bán hàng.

Đây chính là hệ thống hóa. Anh ta cần liên tục mua hàng, bán hàng và hoàn thành quy trình này, từ đó thực hiện một vòng khép kín logic. Ngược lại, phó chủ tịch của một công ty lớn, mặc dù có học vấn cao và kinh nghiệm phong phú, chỉ thực hiện một phần trong một hệ thống lớn hơn. Khi bắt đầu kinh doanh riêng, anh có thể không hoàn thành vòng khép kín một cách logic.

Như vậy, một người thực sự có quyền lực và tầm nhìn sẽ biết cách tư duy trong toàn bộ quá trình và nắm bắt được hệ thống hoàn chỉnh, thay vì bị mắc kẹt trong một mắt xích, làm những điều như “một chấm đỏ”.

Vòng khép kín giá trị: Biết cho đi và nhận lại

Một chuyên gia về giao tiếp cá nhân đã đưa ra khái niệm "vòng khép kín giá trị", khẳng định rằng mọi mối quan hệ đều là một hệ thống giá trị. Khái niệm này có nghĩa là: bạn cung cấp giá trị cho tôi và tôi cũng sẽ hồi đáp lại giá trị đó. Chỉ khi nào sự tương tác giữa hai bên diễn ra một cách cân bằng, hệ thống mới có thể duy trì ổn định và bền vững. Ngược lại, nếu có sự mất cân bằng giữa việc cho và nhận, vòng giá trị khép kín sẽ bị phá vỡ, dẫn đến sự tan rã của mối quan hệ.

Trong cuốn sách "Tôi làm công việc giao hàng nhanh ở Bắc Kinh", tác giả đã chia sẻ một tình huống thú vị. Khi mới đến trạm chuyển phát, đồng nghiệp của anh, Cao đã rất nhiệt tình hướng dẫn, đưa anh đi giao hàng mỗi ngày để quen với khu vực. Họ cùng nhau ăn uống và nhanh chóng trở nên thân thiết. Tuy nhiên, niềm vui này không kéo dài lâu.

Nguyên nhân xuất phát từ việc Cao chuẩn bị về quê và nhờ tác giả làm việc thay mình trong vài ngày. Tác giả cảm thấy tức giận và cho rằng Cao đang lợi dụng mình, dẫn đến mâu thuẫn giữa hai người. Mặc dù trước đó Cao đã từng là người hỗ trợ tác giả, nhưng khi tác giả đã quen với công việc và không còn cần sự hướng dẫn, việc bị lợi dụng đã khiến anh cảm thấy không hài lòng.

Điều này cho thấy bản chất của con người: một mối quan hệ chỉ có thể duy trì sự cân bằng khi mỗi bên đều mang lại giá trị cho nhau. Khi một bên không thể đóng góp giá trị, mối quan hệ sẽ mất cân bằng và có nguy cơ sụp đổ.

Những ai thực sự am hiểu về kinh doanh đều thấu hiểu sự cần thiết của việc trao đổi giá trị. Họ không chỉ nên hào phóng trong việc mang lại giá trị cho người khác mà còn cần không ngừng nâng cao giá trị bản thân. Không ai tốt với bạn mà không có lý do; nền tảng của mọi sự giao tiếp là giá trị mà bạn sở hữu. Biết trao đổi giá trị một cách thông minh và làm cho bản thân trở nên giá trị là biểu hiện của sự khôn ngoan và tỉnh táo.

Khái niệm "vòng kín" còn liên quan đến chu trình PDCA (Plan-Do-Check-Act), mang ý nghĩa lập kế hoạch, thực hiện, kiểm tra và tổng kết. Đây là một mô hình chu kỳ hướng đến sự phát triển bền vững. Những người có tư duy khép kín thường bảo đảm rằng mọi công việc và mọi mối quan hệ đều có một khởi đầu và một kết thúc. Chính sự hoàn thiện này sẽ dẫn đến sự phát triển lành mạnh.

Tư duy khép kín còn nhấn mạnh rằng vòng khép kín không chỉ là điểm kết thúc mà còn là khởi đầu cho một quá trình mới. Mặc dù nó mang hình dáng của một vòng tròn, nhưng thực tế là nó không ngừng cải thiện, tối ưu hóa, và chu kỳ tiếp tục đi lên. Việc học cách tư duy khép kín là nguyên tắc quan trọng mà mọi người nên tuân theo trong công việc và cuộc sống, đồng thời cũng là con đường bền vững nhất để tiến bộ.

>> Muốn ‘thoát nghèo’, người khôn ngoan đều nhìn vào 4 điểm, làm đủ có cơ hội bứt phá, đổi đời