Vị Giáo sư xuất thân trong gia đình đại trí thức nổi tiếng Việt Nam: 19 tuổi đã là giảng viên Đại học, U90 vẫn miệt mài cống hiến cho giáo dục nước nhà
Giáo sư được biết đến là người tốt nghiệp đại học trẻ nhất Việt Nam, khi mới 18 tuổi.
Theo báo Lao Động, gia đình cố GS NGND Nguyễn Lân nổi tiếng là một gia đình có truyền thống giáo dục sâu sắc qua nhiều thế hệ. Ông có 8 người con, tất cả đều là giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ hoặc giảng viên đại học. Không chỉ vậy, các con dâu, cháu trai và cháu gái của ông cũng gắn bó với ngành giáo dục.
Con trai của ông, GS TS NGND Nguyễn Lân Dũng hiện ở lứa U90, vẫn tiếp tục theo đuổi sự nghiệp nghiên cứu và giảng dạy, noi gương cha với tâm niệm rằng "ở độ tuổi nào cũng có thể tiếp tục cống hiến".
GS TS sinh học Nguyễn Lân Dũng là một trong những trí thức tiêu biểu của Việt Nam, đóng góp lớn cho lĩnh vực sinh học với nhiều công trình nghiên cứu giá trị. Sinh năm 1938, ông là con trai thứ ba của cố Giáo sư Nguyễn Lân - nhà giáo nhân dân, nhà biên soạn từ điển xuất sắc, người có ảnh hưởng lớn trong việc định hình nền giáo dục nước nhà.
Ngay từ khi còn rất trẻ, GS Nguyễn Lân Dũng đã thể hiện niềm đam mê với khoa học và giáo dục. Ông theo học qua bốn trường sư phạm: Từ Sư phạm sơ cấp tại Việt Bắc, Sư phạm trung cấp tại Khu học xá Nam Ninh, đến Đại học Sư phạm Khoa học Hà Nội. Ở tuổi 18, ông tốt nghiệp đại học và ngay lập tức trở thành giảng viên tại Đại học Tổng hợp Hà Nội.
Với kiến thức uyên thâm, GS Nguyễn Lân Dũng đảm nhiệm nhiều vai trò quan trọng như chuyên gia cao cấp, giảng viên và nhà nghiên cứu tại Viện Vi sinh vật và Công nghệ sinh học thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội. Ông cũng là ủy viên Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực, từng giữ chức Phó chủ tịch Hiệp hội Sinh học Việt Nam và là Đại biểu Quốc hội ba khóa.
Những cống hiến nổi bật của "Giáo sư biết tuốt" cho nền giáo dục Việt Nam
GS Nguyễn Lân Dũng được biết đến với biệt danh "Giáo sư biết tuốt" nhờ vào kiến thức sâu rộng về nhiều lĩnh vực như sinh học, nông nghiệp và đời sống. Ông đặc biệt có nhiều đóng góp quan trọng trong Vi sinh vật học với các nghiên cứu ứng dụng trong Nông nghiệp và Môi trường, giúp ích thiết thực cho sự phát triển kinh tế nông thôn. Ngoài ra, ông còn đóng góp vào việc biên soạn và hoàn thiện bộ sách giáo khoa Sinh học Việt Nam, được đánh giá cao vì tính khoa học và thực tiễn.
Bên cạnh các nghiên cứu khoa học, GS Nguyễn Lân Dũng còn tích cực tham gia các chương trình truyền hình, hội thảo, tư vấn giáo dục. Chuyên mục "Hỏi gì đáp nấy" của ông nhận được nhiều tình cảm yêu mến từ khán giả. Cuốn sách cùng tên cũng được độc giả đánh giá cao nhờ vào những kiến thức hữu ích, gần gũi.
Trong sự nghiệp, GS Nguyễn Lân Dũng đã thực hiện nhiều nghiên cứu có giá trị như: Phân tích giá trị dinh dưỡng của nấm men, khả năng ứng dụng sinh khối vi sinh vật trong chăn nuôi, cải tiến quy trình sản xuất vitamin B12 thô và nghiên cứu các chế phẩm vi sinh diệt côn trùng. Những công trình này không chỉ có ý nghĩa khoa học mà còn mang lại lợi ích kinh tế thiết thực cho nông dân.
Với thành tích đáng kính nể, GS Nguyễn Lân Dũng liên tiếp đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua cấp trường suốt 17 năm, nhận Huân chương Lao động hạng Hai vào năm 2013 cùng nhiều bằng khen từ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các kỷ niệm chương từ các đoàn thể khác.
GS Nguyễn Lân Dũng vẫn duy trì một ngày làm việc đầy ý nghĩa và hiệu quả, với ba nhiệm vụ chính mà ông luôn nỗ lực hoàn thành.
Thứ nhất, việc giảng dạy đại học là trọng tâm công việc của Giáo sư, ông hiểu rằng giáo trình chất lượng là điều kiện tiên quyết. Giáo sư không ngừng hoàn thiện giáo trình của mình, thậm chí in đi in lại đến 10 lần, bởi ngành vi sinh vật học phát triển rất nhanh. Ông cũng kêu gọi sự hỗ trợ từ các sinh viên xuất sắc và các nhà khoa học quốc tế để cải tiến giáo trình. Nhờ đó, hiện tại, hai cuốn giáo trình vi sinh vật học của ông đã được áp dụng rộng rãi tại các trường đại học ở Việt Nam.
Thứ hai, nghiên cứu khoa học luôn là niềm đam mê và là nền tảng để ông truyền cảm hứng cho các thế hệ sinh viên. Ngay từ khi còn trẻ, Giáo sư đã tập hợp các bạn trẻ có cùng chí hướng và xin phép thành lập phòng nghiên cứu chuyên đề vi sinh vật học tại Đại học Tổng hợp. Với sự phát triển mạnh mẽ của nhóm nghiên cứu, ông đã kiến nghị thành lập Trung tâm Vi sinh vật học ứng dụng, thực hiện nhiều nghiên cứu hữu ích phục vụ đất nước, đặc biệt trong thời kỳ chiến tranh. Tiếp tục mở rộng quy mô, Giáo sư sáng lập Trung tâm Công nghệ sinh học và sau đó thành lập Viện Vi sinh học và Công nghệ sinh học cấp Quốc gia, với đội ngũ nghiên cứu lên đến 40 người.
Thứ ba, ngoại ngữ là yếu tố không thể thiếu trong công việc của Giáo sư. Dù đã ở độ tuổi cao, ông vẫn miệt mài biên soạn từ điển Công nghệ sinh học Anh - Việt, một công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiến thức chuyên sâu. Hiện tại, ông thông thạo 4 ngoại ngữ: Anh, Nga, Pháp và Trung Quốc. Với vốn kiến thức phong phú, Giáo sư đã biên soạn cuốn sách "Thế giới sự sống" - một tác phẩm được viết dựa trên kiến thức phổ thông nhưng chuyên sâu gấp 10 lần, nhằm giúp các thầy cô giáo có nền tảng học thuật vững vàng để giảng dạy tốt hơn.
GS Nguyễn Lân Dũng chia sẻ rằng, dù nghề giáo không mang lại sự giàu có về vật chất, nhưng ông cảm thấy vô cùng hạnh phúc vì được cống hiến và truyền đạt tri thức cho các thế hệ sau.
Theo Giáo sư, giống như bao gia đình nhà giáo khác, gia đình ông tuy không giàu có nhưng luôn cảm thấy hạnh phúc. Họ yêu nghề và luôn mong muốn được cống hiến hết mình cho sự nghiệp giáo dục, đem lại những giá trị hữu ích cho xã hội.
