3 tháng đầu năm, sầu riêng Việt 'gặp nạn' trên đường xuất ngoại

Theo báo cáo sơ bộ từ Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VinaFruit), tổng giá trị xuất khẩu rau quả của Việt Nam trong gần ba tháng đầu năm 2025 chỉ đạt hơn 1,1 tỷ USD, giảm 13,2% so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng trong tháng 3, kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 421 triệu USD, tăng 34% so với tháng trước đó nhưng vẫn giảm 10,5% so với tháng 3-2024. Đáng chú ý, đây đã là tháng thứ ba liên tiếp ngành rau quả ghi nhận sự sụt giảm so với cùng kỳ năm trước.

Nguyên nhân chủ yếu được xác định là do sầu riêng – mặt hàng có đóng góp lớn nhất trong kim ngạch xuất khẩu rau quả năm 2024 – đang gặp nhiều trở ngại trong việc tiếp cận thị trường quốc tế, đặc biệt là Trung Quốc.

Từ đầu năm 2025, Trung Quốc – thị trường chiếm thị phần lớn nhất trong xuất khẩu rau quả của Việt Nam – đã áp dụng các quy định kiểm tra nghiêm ngặt hơn đối với sầu riêng nhập khẩu. Cụ thể, các lô hàng bị kiểm soát chặt về hàm lượng Cadimi (kim loại nặng có khả năng gây hại sức khỏe) và chất vàng O – một loại phẩm màu bị cấm sử dụng trong thực phẩm.

Việc kiểm tra gắt gao khiến thời gian thông quan bị kéo dài, làm tăng chi phí vận chuyển và lưu kho. Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cho biết, quy trình xét nghiệm dư lượng chất độc hại không những làm chậm tiến độ giao hàng mà còn khiến nhiều lô hàng có nguy cơ bị trả lại hoặc tiêu hủy nếu không đạt tiêu chuẩn.

Đại diện VinaFruit nhận định không chỉ sầu riêng tươi mà ngay cả sản phẩm đông lạnh cũng chịu chung số phận. Các doanh nghiệp xuất khẩu nhỏ và vừa hiện rất dè dặt khi tham gia vào thị trường Trung Quốc, vì rủi ro quá cao.

Sầu riêng gặp trở ngại khi tiếp cận thị trường Trung Quốc. Ảnh minh họa

>> Giá sầu riêng 'lên đồng' bất chấp đang chính vụ

Năm 2024, sầu riêng đã “cứu cánh” cho ngành rau quả khi đóng góp hơn 2 tỷ USD vào tổng kim ngạch xuất khẩu – mức tăng trưởng chưa từng có. Tuy nhiên, với tình trạng trì trệ hiện tại, giới chuyên môn lo ngại mục tiêu tăng trưởng của ngành rau quả trong năm 2025 có thể không đạt như kỳ vọng.

Không chỉ ảnh hưởng đến kim ngạch xuất khẩu, những khó khăn trong khâu thông quan còn tạo áp lực lớn lên nông dân và hợp tác xã trồng sầu riêng, khi sản lượng thu hoạch vẫn duy trì ở mức cao nhưng đầu ra ngày càng bấp bênh. Một số chuyên gia nông nghiệp khuyến cáo, các địa phương cần đẩy mạnh việc nâng cao chất lượng vùng trồng, siết chặt quy trình truy xuất nguồn gốc và kiểm soát dư lượng hóa chất trong canh tác.

Dù gặp khó tại Trung Quốc, báo cáo của VinaFruit cho thấy có tín hiệu tích cực từ một số thị trường khác. Trong hai tháng đầu năm 2025, giá trị xuất khẩu rau quả sang Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc đều tăng trưởng cả về giá trị lẫn thị phần. Đây được xem là cơ hội để ngành nông sản Việt Nam đa dạng hóa thị trường, giảm sự phụ thuộc vào một đối tác lớn như Trung Quốc.

Tuy nhiên, những thị trường này thường đòi hỏi tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn thực phẩm cao hơn. Do đó, các doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ bảo quản sau thu hoạch, cải tiến bao bì, và đặc biệt là đảm bảo quy trình sản xuất sạch từ trang trại đến bàn ăn.

Đại diện VinaFruit cho biết, trong thời gian tới, hiệp hội sẽ phối hợp cùng các cơ quan chức năng tổ chức hội thảo, tập huấn và hỗ trợ doanh nghiệp kết nối thị trường mới, đồng thời kiến nghị chính phủ đàm phán song phương để tháo gỡ các rào cản kỹ thuật.

>> Xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc lao dốc do siết chặt kiểm tra dư lượng chất vàng O