4,7 triệu việc làm từ trung tâm dữ liệu AI: Con số vàng hay chỉ là ảo ảnh?
Các trung tâm dữ liệu AI thu hút những khoản đầu tư khổng lồ từ các tập đoàn công nghệ lớn đi cùng với tuyên bố về việc tạo ra hàng triệu việc làm mới.
Những năm gần đây, các công ty công nghệ như Amazon, Microsoft, Google và Meta đã chi hàng trăm tỷ USD vào việc mở rộng trung tâm dữ liệu. Theo ước tính, trong năm 2024, tổng mức đầu tư vào lĩnh vực này đạt 246 tỷ USD, dự kiến tăng lên 320 tỷ USD vào năm 2025. Đây là minh chứng cho tầm quan trọng của trung tâm dữ liệu trong kỷ nguyên AI.
Điển hình là dự án Stargate được cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố vào tháng 1/2025, một liên doanh khổng lồ giữa OpenAI, Oracle và SoftBank. Ông tuyên bố cơ sở hạ tầng AI này sẽ tạo ra hơn 100.000 việc làm cho người Mỹ ngay lập tức. Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn đặt câu hỏi về tính chính xác của tuyên bố này.
 |
| Các ông lớn đầu tư hàng trăm tỷ USD vào trung tâm dữ liệu AI. Ảnh minh họa |
Một nghiên cứu của PwC do Data Center Coalition (DCC) tài trợ báo cáo rằng trung tâm dữ liệu đã đóng góp 4,7 triệu việc làm tại Mỹ trong năm 2023, tăng 60% so với năm 2017. Tuy nhiên, phần lớn các công việc này không phải là việc làm công nghệ trực tiếp.
Theo nghiên cứu, các công việc được phân thành ba nhóm chính:
Việc làm trực tiếp: Những công việc liên quan trực tiếp đến vận hành trung tâm dữ liệu như kỹ thuật viên, quản trị hệ thống, chuyên viên bảo trì.
Việc làm gián tiếp: Các công việc trong chuỗi cung ứng phục vụ trung tâm dữ liệu như xây dựng, cung ứng thiết bị.
Việc làm phát sinh: Những công việc xuất hiện do nhu cầu tiêu dùng gia tăng từ sự hiện diện của trung tâm dữ liệu, như dịch vụ nhà hàng, khách sạn, bán lẻ.
Thực tế, chỉ có khoảng 603.900 trong số 4,7 triệu việc làm trên là việc làm trực tiếp. Phần còn lại là việc làm gián tiếp hoặc phát sinh, chủ yếu trong lĩnh vực dịch vụ. Điều này đặt ra câu hỏi: trung tâm dữ liệu AI thực sự tạo ra việc làm bền vững, hay chỉ là kết quả của phương pháp tính toán có phần lạc quan?
Một yếu tố quan trọng trong việc xác định tác động việc làm của trung tâm dữ liệu là hệ số nhân – chỉ số thể hiện số việc làm bổ sung mà một công việc trực tiếp tạo ra. PwC sử dụng IMPLAN, một phần mềm mô hình kinh tế, để tính toán hệ số nhân của ngành trung tâm dữ liệu là 7,5. Điều này có nghĩa là cứ một việc làm trực tiếp sẽ tạo ra thêm 7,5 việc làm khác trong nền kinh tế Mỹ.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia bày tỏ hoài nghi về con số này. Giáo sư Nathan Jensen từ Đại học Texas nhận định rằng hệ số nhân hợp lý hơn có thể chỉ dao động từ 1 đến 2. Theo ông, IMPLAN thường bị lạm dụng để biện minh cho các ưu đãi phát triển kinh tế, khiến số liệu việc làm có thể bị phóng đại.
 |
| Hàng triệu việc làm được tạo ra trực tiếp và gián tiếp từ trung tâm dữ liệu AI. Ảnh minh họa |
Một lĩnh vực thực sự hưởng lợi từ sự bùng nổ trung tâm dữ liệu là ngành xây dựng. Theo John Boyd Jr., người đứng đầu công ty tư vấn The Boyd Co., các dự án trung tâm dữ liệu đòi hỏi một lực lượng lao động lớn trong thời gian dài. Các công việc trong xây dựng, từ kỹ thuật viên lắp đặt hệ thống làm mát đến kỹ sư cơ điện, đều có mức lương trung bình cao gấp đôi mức lương trung bình quốc gia.
Bên cạnh đó, sự phát triển của trung tâm dữ liệu còn kéo theo nhu cầu về nhà ở, khách sạn, nhà hàng và các dịch vụ liên quan, đặc biệt tại các khu vực có mật độ trung tâm dữ liệu cao như Ohio, Virginia và Texas. Điều này phần nào cho thấy tác động gián tiếp tích cực của ngành trung tâm dữ liệu đối với nền kinh tế địa phương.
Các thống đốc bang và chính quyền địa phương thường xuyên sử dụng số lượng việc làm như một công cụ quảng bá các dự án trung tâm dữ liệu để thu hút đầu tư. Tuy nhiên, nhiều cam kết việc làm không phản ánh đúng thực tế.
Chẳng hạn, vào tháng 12/2024, Thống đốc bang Ohio, Mike DeWine, tuyên bố rằng dự án mở rộng trung tâm dữ liệu của Amazon trị giá 10 tỷ USD sẽ hỗ trợ "hàng nghìn" việc làm. Tuy nhiên, tài liệu nộp cho Bộ Phát triển Ohio cho thấy Amazon chỉ cam kết tạo ra 1.058 việc làm, và không công việc nào được yêu cầu là toàn thời gian hoặc có lương cố định.
Điều này đặt ra vấn đề về tính minh bạch trong các cam kết đầu tư và việc làm. Các chính quyền cần có cơ chế giám sát chặt chẽ hơn để đảm bảo các dự án trung tâm dữ liệu không chỉ mang lại lợi ích kinh tế ngắn hạn, mà còn tạo ra việc làm bền vững cho người lao động địa phương.
