Bản hùng ca 80 năm - Bài 2: Một lời thề, một dải non sông

Giữ lời thề Ðộc lập

Những ngày đầu tháng Tám lịch sử, chúng tôi gặp lại Thượng tướng, viện sĩ Nguyễn Huy Hiệu, nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Anh hùng LLVTND, khi ông vừa từ Quảng Trị trở về. Ông bảo, năm nào cũng vậy, cứ vào dịp 30/4 là ông vào miền Nam để thăm hỏi, cảm ơn những người đã giúp đỡ mình và các đồng đội trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, giải phóng miền Nam, thống nhất nước nhà. Dịp 27/7 kỷ niệm Ngày Thương binh, Liệt sỹ, ông về với Quảng Trị để thắp nến, dâng hương cho những người bạn, những người đồng đội của mình đã chiến đấu, anh dũng hy sinh nơi mảnh đất lửa. “Với tôi, Quảng Trị không chỉ là địa danh, đó là một phần tuổi trẻ, một phần máu thịt và ký ức không bao giờ nguôi”, ông chia sẻ.

Thật trùng hợp, ngày chúng tôi gặp ông cũng chính là ngày mà cách đây hơn 60 năm ông làm đơn tình nguyện vào bộ đội, và cũng chính là ngày Hải quân nhân dân Việt Nam viết nên chiến công oanh liệt đầu tiên - trận đánh lịch sử đánh đuổi tàu khu trục Maddox của đế quốc Mỹ khỏi hải phận nước ta. “Điều thôi thúc chúng tôi tình nguyện đi lính, xung phong vào chiến trường là lời hiệu triệu của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Không có gì quý hơn độc lập tự do; giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Cùng với đó, chiến thắng của Hải quân nhân dân Việt Nam trong ngày 5/8/1964 cũng đã truyền cảm hứng, thôi thúc tôi gia nhập quân ngũ, đánh đuổi giặc Mỹ để Bắc - Nam sum họp một nhà như lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh”, tướng Hiệu nói.

“Không chỉ có “Thép đã tôi thế đấy”, trong hành trang của những người lính trẻ còn có “Sông Đông êm đềm”, có thơ Tố Hữu, có “Đảng cho ta sáng mắt, sáng lòng”. Tất cả những áng văn, thơ ấy chính là nhiên liệu tinh thần, tiếp thêm nghị lực để những người lính vượt qua những ngày hành quân đói rét, những trận đánh ác liệt, những giây phút đối mặt sinh tử. Chúng tôi gọi đó là 'mang theo cả một thời đại' bước vào cuộc chiến vừa là lý tưởng, vừa là văn hóa, vừa là tâm hồn của một thế hệ”.

Thượng tướng, viện sĩ Nguyễn Huy Hiệu

Trong dòng chảy của 80 năm độc lập, Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu chia sẻ, thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa có ý nghĩa to lớn đối với dân tộc ta và quốc tế. Cách mạng tháng Tám là một trong những trang sử vẻ vang nhất, chói lọi nhất, một điểm sáng của lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Bằng thắng lợi của Cách mạng tháng Tám, nhân dân ta đã đập tan ách phát xít Nhật, lật đổ ách thống trị của thực dân Pháp gần 100 năm, xóa bỏ chế độ phong kiến hàng nghìn năm, đưa dân tộc Việt Nam bước sang kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Nhân dân ta từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình.

Nhưng hành trình gìn giữ nền độc lập non trẻ ấy không hề dễ dàng. Ngay sau ngày 2/9/1945, thực dân Pháp đã quay trở lại, buộc nhân dân ta bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ. “Tuyên ngôn Độc lập của Bác Hồ là lời hiệu triệu thiêng liêng đối với cả dân tộc. Và để bảo vệ nền độc lập đó, chúng ta bước vào cuộc kháng chiến chống Pháp đầy gian khổ”, tướng Hiệu nói.

Qua “9 năm làm một Điện Biên/Nên vành hoa đỏ, nên thiên sử vàng”, chiến thắng Điện Biên Phủ đã buộc Pháp phải ngồi vào bàn đàm phán ở Geneva, công nhận nền độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. “Chiến thắng ấy là bước khẳng định mạnh mẽ lời tuyên ngôn của Bác: Không có gì quý hơn độc lập, tự do. Là thắng lợi đầu tiên thực hiện trọn vẹn lời thề không làm nô lệ”, nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng nhận định.

Mang theo cả một thời đại vào chiến trường

Sau kháng chiến chống Pháp thắng lợi, chúng ta còn nhiệm vụ thống nhất đất nước. Hơn 20 năm kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là giai đoạn mà sức người, sức của cả dân tộc dồn vào một mục tiêu thống nhất non sông như lời Bác Hồ: “Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một. Sông có thể cạn, núi có thể mòn, nhưng chân lý ấy không bao giờ thay đổi. Lời hiệu triệu của Bác lúc đó đi vào trái tim của người Việt Nam, của Đảng, dân tộc và của các thế hệ người Việt Nam”, tướng Hiệu nói.

Tướng Hiệu kể, năm 1965, ông chính thức nhập ngũ, mang theo trong hành trang một niềm tin mãnh liệt: “Phải giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước”. Ngày lên đường nhập ngũ, ông mang theo bên mình cuốn Thép đã tôi thế đấy. "Cuốn sách ấy lúc đó gắn bó với những người lính. Chúng tôi chép tay từng đoạn, chuyền tay nhau đọc. Có người chỉ có nửa cuốn, có người giữ cả cuốn như báu vật. Đọc đến đâu là rơi nước mắt đến đó, vì thấy mình trong từng trang sách, từng nhân vật”, nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng chia sẻ.

Không chỉ có Thép đã tôi thế đấy, trong hành trang của những người lính trẻ còn có Sông Đông êm đềm, có thơ Tố Hữu, có “Đảng cho ta sáng mắt, sáng lòng”. Tất cả những áng văn, thơ ấy chính là nhiên liệu tinh thần, tiếp thêm nghị lực để những người lính vượt qua những ngày hành quân đói rét, những trận đánh ác liệt, những giây phút đối mặt sinh tử. “Chúng tôi gọi đó là 'mang theo cả một thời đại' bước vào cuộc chiến vừa là lý tưởng, vừa là văn hóa, vừa là tâm hồn của một thế hệ. Cả đơn vị tôi, ai cũng mang trong mình ý chí như thế. Lý tưởng đó được giáo dục, hun đúc từ lời của Bác, từ những áng văn, những bài thơ Tố Hữu, những cuốn sách như Thép đã tôi thế đấy. Những thứ ấy như nhiên liệu tinh thần, đi theo chúng tôi vào từng trận đánh”, Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu chia sẻ.

Trong gian khổ, ác liệt của chiến tranh, người lính luôn mang trong mình một ý chí quyết tâm mãnh liệt, đó là giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Ý chí ấy, niềm tin ấy chính là sức mạnh tinh thần giúp những người lính vượt qua tất cả. Đó là tinh thần “quyết chiến, quyết thắng” theo lời Bác Hồ: “Phải đánh cho Mỹ cút, phải đánh cho ngụy nhào”, để Bắc - Trung - Nam sum họp một nhà, đất nước liền một dải.

Từ chiến sĩ, tiểu đội trưởng, trung đội trưởng, đại đội trưởng, tiểu đoàn trưởng, trung đoàn trưởng, ông Hiệu trưởng thành từ chiến trường Quảng Trị. Ông từng tham gia chiến đấu bảo vệ Tổ quốc trong 4 chiến dịch lớn: Mậu Thân 1968, Đường 9 - Nam Lào 1971, Quảng Trị 1972 và Chiến dịch Hồ Chí Minh 1975. “Qua từng trận đánh, tôi càng thấm thía: chúng ta không chỉ thắng bằng vũ khí mà là bằng trí tuệ, bằng lòng dân, bằng truyền thống yêu nước và sức mạnh chiến tranh nhân dân”, ông chia sẻ.

Thế hệ trẻ viết tiếp tương lai

Khi được hỏi về thế hệ trẻ, Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu bày tỏ tin tưởng vào tương lai. Theo ông, thế hệ trẻ đang sống trong một thời đại rất khác - thời đại của hòa bình, của công nghệ, của tri thức mới. Họ được học hành bài bản, có trình độ, có điều kiện tiếp cận thông tin đa chiều. “Thanh niên bây giờ không còn đơn thuần tiếp cận một chiều như thời chúng tôi. Họ có thể dễ dàng phân biệt được đúng - sai, thật - giả, tích cực - tiêu cực. Tôi thấy nhiều bạn trẻ có nhận thức rõ ràng, biết hướng tới cái tốt, cái đúng, và có tinh thần cầu tiến. Dĩ nhiên, đâu đó vẫn còn những biểu hiện lệch lạc, nhưng tôi tin đó không phải là số đông”, ông Hiệu nói.

Điều ông mong muốn ở thế hệ trẻ, ngoài đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, còn là ý thức trách nhiệm và khát vọng làm chủ đất nước mình. Các bạn trẻ phải làm chủ công nghệ, làm chủ khoa học, làm chủ lĩnh vực mình đảm nhận. Khi đó, các bạn mới thực sự làm chủ được vận mệnh cá nhân, mới đủ khả năng gánh vác vận mệnh quốc gia trong tương lai. “Tôi tin nếu thế hệ hôm nay giữ được lý tưởng, sống có trách nhiệm, biết vươn lên bằng năng lực thực chất, Việt Nam hoàn toàn có thể thực hiện lời Bác Hồ: sánh vai với các cường quốc năm châu, xứng đáng với cha ông và với truyền thống ngàn năm văn hiến của dân tộc”, tướng Hiệu nói.

Theo ông, trong thời bình, thế hệ trẻ có thể có những biểu hiện rất khác - nhiều mối quan tâm riêng, thậm chí là cả những lệch chuẩn. Nhưng một khi Tổ quốc bị xâm lược, thì sức mạnh của khối đại đoàn kết dân tộc sẽ trỗi dậy mãnh liệt hơn bao giờ hết. “Lịch sử đã chứng minh điều đó suốt hàng ngàn năm qua, không phải đến bây giờ mới có. Đó không chỉ là lòng yêu nước, mà còn là lòng tự trọng dân tộc, là sự vùng dậy mãnh liệt để bảo vệ độc lập - tự do của đất nước. Chắc chắn thế hệ trẻ sẽ là những nhân tố tiêu biểu viết tiếp truyền thống anh hùng của dân tộc”, Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu khẳng định.