Báo động nền kinh tế lớn nhất thế giới có nguy cơ chịu cú sốc giá chưa từng có, hàng loạt công ty 'gặp chuyện': Chuyện gì xảy ra?

Tại St. Louis, bang Missouri, giá hàng hóa đang tăng nhanh vì chi phí nguyên liệu đầu vào tăng mạnh. Nó đang báo hiệu điều tương tự có thể xảy ra trên khắp nước Mỹ.

Các doanh nghiệp nhỏ tại đây cho biết họ buộc phải tăng giá bán sau khi chính sách thuế quan mới của Tổng thống Donald Trump có hiệu lực trong tuần này, động thái có thể đẩy lạm phát lan rộng và gây áp lực lên chính sách lãi suất.

Giá nguyên liệu tăng sốc, hàng tồn kho giá cũ dần cạn kiệt

Theo khảo sát của Financial Times tại St. Louis, nhiều nhà cung cấp đã tăng giá hàng loạt sản phẩm tới 30% chỉ trong vài tuần, khiến các cửa hàng buộc phải nâng giá bán lẻ. Một số chủ doanh nghiệp cho biết họ từng tích trữ hàng với giá trước thuế, nhưng kho dự trữ này đã cạn.

“Tôi tin rằng lạm phát sẽ tăng khi từng mặt hàng tồn kho được thay thế bằng lô hàng mới”, ông Justin Breckle, Giám đốc điều hành Authorized Appliance – chuyên bán bếp, lò nướng và máy giặt cao cấp nhận định.

Ông Mike Weiss, chủ hệ thống cửa hàng Big Shark Bicycle Company nói: “Hàng mới nhập về đều bị nâng giá. Chúng tôi đang thấy mức tăng trung bình 10% ở giá bán lẻ”. Một chiếc xe đạp giá 730 USD trước khi thuế quan được công bố nay đã lên 800 USD. “Bình thường chúng tôi điều chỉnh giá mỗi năm một lần, chứ không phải mỗi ngày như bây giờ”, ông nói.

Các khảo sát khác cũng cho thấy xu hướng tương tự: 32% doanh nghiệp trong chỉ số niềm tin doanh nghiệp nhỏ của Liên đoàn Doanh nghiệp độc lập quốc gia (NFIB) dự định tăng giá – mức cao nhất từ tháng 3 năm ngoái. Khảo sát của Cục Thống kê Mỹ cuối tháng 7 ghi nhận 34% doanh nghiệp kỳ vọng tăng giá trong 6 tháng tới, so với 29% hồi giữa tháng.

Bài học từ 2018 và chính sách thuế quan lớn nhất thế kỷ

Chuyên gia kinh tế Justin Weidner (Ngân hàng Deutsche Bank) so sánh với năm 2018, khi ông Trump áp thuế nhập khẩu máy giặt: “Thuế có hiệu lực cuối tháng 1 và ba tháng sau, giá bắt đầu tăng mạnh”. Điều này cho thấy tác động giá thường đến chậm.

Phát biểu chỉ vài giờ trước khi thuế quan toàn cầu của Tổng thống Trump được áp dụng, các doanh nghiệp thừa nhận chưa rõ mức tăng giá cuối cùng sẽ ra sao. Chính sách thuế đối ứng áp lên gần như toàn bộ đối tác thương mại – đã đưa thuế nhập khẩu của Mỹ lên mức cao nhất trong 100 năm, đồng thời đảo lộn hệ thống thương mại quốc tế vốn dựa trên mở cửa thị trường và loại bỏ rào cản bảo hộ.

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) hiện giữ nguyên lãi suất, chờ xem tác động thuế quan tới giá tiêu dùng. Chủ tịch Jerome Powell thừa nhận thuế đã “bắt đầu thể hiện rõ ở giá một số mặt hàng”, nhưng tác động tổng thể lên kinh tế và lạm phát vẫn chưa chắc chắn.

Dù vậy, Fed có thể hạ lãi suất vào tháng tới khi thị trường lao động giảm tốc: Chỉ 73.000 việc làm mới được tạo ra trong tháng 7, thấp nhất hơn 2 năm.

Tác động mạnh tới doanh nghiệp nhỏ

Chính quyền ông Trump khẳng định thuế quan nhằm giảm thâm hụt thương mại và khuyến khích sản xuất trong nước, đồng thời phủ nhận tác động lớn tới giá cả. Nhưng các chuyên gia cho rằng doanh nghiệp nhỏ – vốn sử dụng 46% lao động Mỹ và đóng góp 44% GDP – sẽ chịu ảnh hưởng nặng nhất khi hàng tồn kho giá cũ hết sạch.

Bà Trinita Rhodes, đồng sở hữu cửa hàng mỹ phẩm Beauty Supply Refresh tại ngoại ô Florissant, cho biết giá bán hầu hết mặt hàng đã tăng mạnh từ khi ông Trump áp thuế 145% với hàng Trung Quốc hồi tháng 4. Máy sấy tóc “Yellow Bird” từ 65,99 USD lên 95,99 USD; bông tai từ 5,49 USD lên 7,49 USD. “Quá sức tưởng tượng” bà nói.

Hãng trò chơi Stonemaier Games dự tính sẽ tốn khoảng 600.000 USD tiền thuế trong năm nay vì hầu hết sản phẩm được sản xuất tại Trung Quốc. “Cứ 10 USD chi phí sản xuất, chúng tôi phải trả 3 USD thuế”, đồng sáng lập Jamey Stegmaier cho biết. Dù vậy, công ty sẽ không tăng giá mà chỉ đề nghị khách mua trực tiếp trên website tại Mỹ tự nguyện trả thêm 3 USD để hỗ trợ.

Chuỗi cung ứng nội địa cũng không thoát

Switchgrass Spirits – hãng rượu bourbon ở St. Louis – dùng nguyên liệu Mỹ nhưng chai thủy tinh từ Ý, nút bần từ Bồ Đào Nha, nay chịu thuế 15% với hàng Liên minh châu Âu (EU). Công ty đã nhập kho lượng lớn chai trước thời điểm thuế áp dụng để trì hoãn tăng giá, nhưng thừa nhận sẽ buộc phải điều chỉnh khi nguồn dự trữ này hết.

Breckle của Authorized Appliance nói tác động từ thuế là chưa từng có: “Tôi thấy giá tăng tới 35% tùy nhà sản xuất”. Tủ rượu Zephyr từ 1.499 USD nay là 1.999 USD. Ngay cả tủ lạnh True sản xuất tại Mỹ cũng tăng 4–6% vì dùng nhôm, thép nằm trong danh mục chịu thuế. “20 năm làm kinh doanh, tôi chưa từng gặp tình trạng bất ổn giá cả như thế này nhưng lần này là do chính chúng ta tạo ra”, ông so sánh với khủng hoảng 2007–2009 và đại dịch Covid-19.

Tham khảo FT