Bộ Xây dựng đề xuất chọn nhà đầu tư nhà ở xã hội không qua đấu thầu
Tại dự thảo Nghị quyết thí điểm chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội, đang được lấy ý kiến, Bộ Xây dựng đã có đề xuất cụ thể.
Theo đó, Bộ Xây dựng đề xuất địa phương được phép chỉ định thầu nhà đầu tư dự án nhà ở xã hội, ưu tiên có kinh nghiệm, tài chính để đẩy nhanh nguồn cung.
Theo Bộ này, từ năm 2021 đến nay, cả nước đã tiến hành triển khai 655 dự án nhà xã hội với quy mô hơn 593.400 căn.
Trong số này, có 103 dự án với tổng cộng 66.755 căn hộ nhà ở xã hội đã được hoàn thành. Tuy vậy, Bộ Xây dựng đánh giá tiến độ triển khai loại hình nhà ở này vẫn còn chậm, nguyên nhân chủ yếu đến từ việc lựa chọn chủ đầu tư thông qua đấu thầu phải trải qua nhiều thủ tục hành chính, thường kéo dài từ 6 đến 12 tháng.
Ngay cả khi dự án đã được phê duyệt quy hoạch xây dựng và đưa vào danh mục sử dụng đất của địa phương, nhà đầu tư vẫn mất gần 300 ngày để hoàn tất quy trình từ bước chấp thuận chủ trương đầu tư đến ký kết hợp đồng dự án. Tại TP. HCM, dù áp dụng cách triển khai linh hoạt các thủ tục theo hướng song song, thời gian cũng không rút ngắn được nhiều, vẫn mất khoảng 200 ngày.
Trước thực trạng này, Bộ Xây dựng đề xuất thí điểm cơ chế giao trực tiếp dự án nhà ở xã hội cho nhà đầu tư, không qua đấu thầu (tức chỉ định thầu). Việc lựa chọn được thực hiện trên cơ sở đề xuất của Sở Xây dựng, trình UBND cấp tỉnh xem xét.
Theo dự thảo, trong vòng 30 ngày kể từ khi công khai thông tin dự án, nếu chỉ có một doanh nghiệp đăng ký và đáp ứng đủ điều kiện, Sở Xây dựng sẽ báo cáo UBND tỉnh để giao đơn vị này làm chủ đầu tư.
Trường hợp có từ hai doanh nghiệp trở lên cùng đăng ký, việc lựa chọn sẽ ưu tiên theo một số tiêu chí như: kinh nghiệm triển khai dự án nhà ở xã hội, năng lực tài chính (doanh nghiệp có tỷ lệ vốn chủ sở hữu cao hơn), tiến độ thực hiện (đề xuất thời gian ngắn nhất), phương án bồi thường và hỗ trợ tái định cư (ưu tiên đơn vị cam kết ứng vốn trước cao hơn). Nếu các doanh nghiệp đều đạt yêu cầu và tương đồng về năng lực, UBND tỉnh sẽ ưu tiên chọn đơn vị nộp hồ sơ sớm hơn.
Dự thảo cũng đề xuất việc lựa chọn chủ đầu tư đối với các dự án nhà ở dành cho lực lượng vũ trang thuộc thẩm quyền của Bộ Quốc phòng và Bộ Công an. Tương tự, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam sẽ có trách nhiệm chọn nhà đầu tư cho các dự án nhà ở công nhân sử dụng nguồn tài chính công đoàn.
Theo Bộ Xây dựng, những đề xuất này nhằm thu hút thêm nguồn lực xã hội tham gia đầu tư, đồng thời tăng nguồn cung, rút ngắn thời gian triển khai và góp phần đảm bảo chính sách an sinh về nhà ở.
Bên cạnh đó, Bộ cũng kiến nghị nghiên cứu thành lập Quỹ Phát triển nhà ở xã hội quốc gia, với nguồn vốn từ ngân sách nhà nước và các nguồn hợp pháp khác. Mục tiêu là tạo dòng tài chính ổn định, dài hạn để hỗ trợ phát triển nhà ở xã hội.
Trên cả nước hiện nay có 42 quỹ đang hoạt động, trong đó 95% là quỹ đầu tư phát triển. Tuy nhiên, phần lớn các quỹ này gặp khó khăn do thiếu nguồn vốn bổ sung, dẫn đến hạn chế trong việc cấp vốn dài hạn cho các dự án nhà ở xã hội.
Sau khi thành lập, Quỹ quốc gia sẽ có chức năng đầu tư trực tiếp để tạo lập nguồn cung và quản lý nhà ở xã hội. Đồng thời, quỹ cũng có thể hỗ trợ lãi suất vay không yêu cầu thế chấp hoặc hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp triển khai dự án.
Liên quan đến chính sách ưu đãi, Bộ Xây dựng đã đề xuất nâng mức lợi nhuận định mức tối đa cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội từ 10% lên 13%. Trước đó, Hiệp hội Bất động sản TP. HCM từng kiến nghị Chính phủ xem xét nâng mức này lên 15%. Sở Xây dựng Hà Nội cũng từng đề xuất mức lợi nhuận từ 15-20%, song gặp phải nhiều ý kiến trái chiều.
