Cảnh trái ngược trên thị trường sầu riêng Lâm Đồng

Theo kế hoạch đã được Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) tỉnh công bố, đến năm 2030, toàn tỉnh sẽ có 25.800ha sầu riêng, sản lượng đạt khoảng 270.535 tấn/năm. Vùng sản xuất chủ lực tập trung tại các huyện Di Linh, Đạ Huoai, Bảo Lâm, Đạ Tẻh, Lâm Hà, Đam Rông.

Định hướng này được đánh giá là đầy tham vọng, trong bối cảnh nhu cầu thị trường, đặc biệt là Trung Quốc dành cho trái sầu riêng Việt Nam đang tăng mạnh. Tuy nhiên, theo các chuyên gia nông nghiệp, để hiện thực hóa mục tiêu trên, Lâm Đồng phải kiểm soát nghiêm ngặt diện tích trồng mới, không để xảy ra tình trạng “bùng nổ” diện tích theo phong trào như thời kỳ “vàng đen hồ tiêu” hay “cơn sốt mắc ca” trước đây.

Tránh tăng nóng, giữ cân bằng sản xuất

Theo ông Nguyễn Hoàng Phúc - Phó Giám đốc Sở NN&MT tỉnh Lâm Đồng, trong khi nhiều nông dân đổ xô trồng sầu riêng, thực tế tại một số địa phương như huyện Bảo Lâm, Di Linh, diện tích sầu riêng đã vượt kế hoạch đề ra cho giai đoạn 2024-2030.

Lâm Đồng đã được cấp 114 mã số vùng trồng với diện tích gần 5.500ha, cùng 10 cơ sở đóng gói phục vụ xuất khẩu.

Việc mở rộng diện tích một cách tự phát, chặt bỏ cà phê, hồ tiêu hoặc thậm chí là cây ăn quả khác để trồng sầu riêng có thể đẩy nông dân vào rủi ro lớn nếu thị trường xuất khẩu gặp biến động.

“Chúng tôi khuyến cáo các địa phương kiểm soát chặt diện tích trồng mới, rà soát và điều chỉnh kế hoạch phát triển vùng trồng theo hướng tập trung, quy mô lớn, thuận lợi áp dụng cơ giới hóa, công nghệ cao, đảm bảo điều kiện canh tác bền vững và xuất khẩu lâu dài,” ông Phúc nói.

Ông Phúc cho biết, bên cạnh bài toán diện tích, ngành nông nghiệp tỉnh cũng đang đẩy mạnh chuẩn hóa quy trình trồng - chăm sóc - thu hoạch sầu riêng theo tiêu chuẩn xuất khẩu. Mục tiêu đến năm 2030, Lâm Đồng sẽ có ít nhất 10.000ha cây ăn quả (gồm cả sầu riêng) được cấp mã số vùng trồng, khoảng 30 cơ sở được cấp mã cơ sở đóng gói đạt chuẩn quốc tế.

Riêng Đạ Huoai đã vượt 10.000ha sầu riêng, sản lượng trên 76.000 tấn.

Đặc biệt, khi thị trường xuất khẩu Trung Quốc (thị trường chính) hiện nay yêu cầu kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng và các chỉ tiêu an toàn thực phẩm đang ngày càng khắt khe. Do đó, tỉnh yêu cầu nông dân chỉ sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật nằm trong danh mục cho phép, tuân thủ nguyên tắc "4 đúng", không sử dụng chất cấm như Auramine O trong bảo quản trái.

Không để “sốt” giá đẩy rủi ro lên cao

Theo thống kê của Sở NN&MT tỉnh Lâm Đồng, toàn tỉnh hiện có hơn 25.600ha sầu riêng, sản lượng mỗi năm đạt khoảng 175.000 tấn. Ba địa phương dẫn đầu về diện tích và sản lượng là Đạ Huoai, Di Linh, Bảo Lâm, chiếm hơn 80% sản lượng toàn tỉnh.

Tuy nhiên, thực tế vài năm gần đây cho thấy, mỗi khi sầu riêng “sốt giá”, việc trồng mới ào ạt sẽ đi kèm với những hệ lụy: cung vượt cầu, giá rớt, khó kiểm soát chất lượng, vi phạm tiêu chuẩn xuất khẩu... Nếu không kiểm soát từ đầu, mục tiêu 25.800ha không những không giúp nông dân khá lên mà có thể tạo ra một “bong bóng nông nghiệp” mới.

Ba địa phương dẫn đầu về diện tích và sản lượng sầu riêng của tỉnh Lâm Đồng là Đạ Huoai, Di Linh, Bảo Lâm.

Ngành nông nghiệp tỉnh Lâm Đồng đang phối hợp cùng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tăng cường thanh tra, giám sát các mã số vùng trồng, đặc biệt là các vùng đã từng bị cảnh báo vi phạm từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc.

“Phát triển cây sầu riêng là xu hướng đúng, nhưng phải đi đúng lộ trình, đúng kỹ thuật, đúng tiêu chuẩn. Đó mới là cách để loại cây này trở thành ‘mũi nhọn xuất khẩu’ bền vững chứ không phải là cuộc đua phong trào", Phó Giám đốc Sở NN&MT tỉnh Lâm Đồng nhấn mạnh.

Để khẳng định chất lượng sầu riêng của tỉnh, mới đây, Sở NN&MT tỉnh Lâm Đồng đã lấy gần 760 mẫu sầu riêng để phân tích dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng, trong đó không có mẫu nào nhiễm vàng O, cadimi hay chì.

>> Đại phẫu 'vua' trái cây tỷ USD - Kỳ 5: Nước mắt nông dân