Chưa từng có trong lịch sử: Tập đoàn khai khoáng lớn nhất thế giới chiều ý Trung Quốc chọn thanh toán 1 phần bằng nhân dân tệ thay vì USD

Thỏa thuận, dự kiến bắt đầu từ quý IV năm 2025, đánh dấu bước chuyển hướng chiến lược trong quan hệ thương mại giữa Australia và Trung Quốc, đồng thời phản ánh ảnh hưởng ngày càng lớn của Bắc Kinh trong cơ chế định giá hàng hóa toàn cầu.

Cuộc đối đầu giữa Trung Quốc và BHP về giá quặng sắt và đồng tiền thanh toán không chỉ là tranh chấp thương mại, mà còn là bước đi chiến lược trong nỗ lực lâu dài của Bắc Kinh nhằm tái định hình hệ thống tài chính – thương mại toàn cầu.

Việc buộc tập đoàn khai khoáng lớn nhất thế giới chấp nhận giao dịch bằng đồng nội tệ cho thấy Trung Quốc đang thử nghiệm khả năng làm suy yếu vị thế thống trị của USD và giành quyền kiểm soát lớn hơn trong định giá hàng hóa cơ bản (commodities pricing).

Theo thỏa thuận mới, các giao dịch bằng Nhân dân tệ sẽ bao phủ khoảng 88,5 triệu tấn quặng sắt mỗi năm, tương đương giá trị ước tính 10 tỷ USD.

Điểm bùng phát: Trung Quốc tạm dừng mua quặng sắt bằng USD

Ngày 30/9, Tập đoàn Tài nguyên Khoáng sản Trung Quốc (China Mineral Resources Group) đã ra lệnh tạm dừng các giao dịch quặng sắt định giá bằng USD với BHP, một động thái khiến thị trường bất ổn và làm gián đoạn chuỗi cung ứng sang Trung Quốc.

Trên danh nghĩa, tranh chấp xoay quanh chất lượng và giá quặng, nhưng các chuyên gia nhận định đây là “phép thử có chủ đích” của Bắc Kinh nhằm ép các nhà cung cấp lớn chuyển sang cơ chế thanh toán bằng Nhân dân tệ.

Thủ tướng Australia Anthony Albanese đã bày tỏ lo ngại, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì xuất khẩu quặng sắt không gián đoạn sang Trung Quốc, vốn chiếm gần 60% kim ngạch thương mại song phương.

Tuy nhiên, giới phân tích cảnh báo rằng việc chấp nhận giao dịch bằng Nhân dân tệ có thể khiến các doanh nghiệp Australia đối mặt rủi ro tỷ giá và bị cuốn vào lộ trình “phi USD hóa” (de-dollarization) của Bắc Kinh.

Chiến thắng chiến lược của Trung Quốc

Theo giới quan sát, việc BHP nhượng bộ, dù chỉ 30%, vẫn được xem là thắng lợi chiến thuật cho Trung Quốc.

Thị trường quặng sắt vốn chịu ảnh hưởng tuyệt đối của đồng USD, và Trung Quốc, nước nhập khẩu hơn 70% lượng quặng sắt toàn cầu, là mắt xích lý tưởng để thách thức trật tự tiền tệ hiện nay.

Động thái của BHP được xem là phép thử quan trọng cho chiến lược quốc tế hóa đồng Nhân dân tệ, vốn được Bắc Kinh thúc đẩy thông qua các công cụ như trung tâm thanh toán quốc tế, sáng kiến “Vành đai và Con đường”, giao dịch RMB với Brazil, hay phát triển đồng tiền kỹ thuật số thay thế SWIFT.

Hiện 28% giao dịch quặng sắt giữa Trung Quốc và Brazil đã được thanh toán bằng Nhân dân tệ, và thỏa thuận mới với BHP cho thấy tham vọng của Bắc Kinh đang tiến xa hơn: phá thế độc tôn của đồng USD trong lĩnh vực hàng hóa.

Canberra đứng giữa hai lằn ranh

Với Australia, quặng sắt là trụ cột của nền kinh tế, mang lại nguồn thu xuất khẩu khổng lồ và đóng vai trò then chốt trong ngân sách quốc gia.

Việc chấp nhận thanh toán bằng Nhân dân tệ không chỉ đặt ra thách thức về tỷ giá, mà còn đe dọa làm lung lay mối quan hệ thương mại ổn định lâu nay, đồng thời tác động tới định hướng chiến lược của Canberra trong các liên minh AUKUS và Quad.

BHP cho biết các hợp đồng dài hạn đến năm 2026 vẫn được định giá bằng USD, song “không loại trừ khả năng” mở rộng thanh toán bằng Nhân dân tệ trong tương lai, tùy thuộc vào mức độ chấp nhận của thị trường đối với chỉ số quặng sắt RMB mà Trung Quốc đang phát triển.

Nếu chỉ số này được thị trường quốc tế công nhận, quá trình quốc tế hóa RMB sẽ tăng tốc, và vị thế của đồng USD trong thương mại hàng hóa có thể lần đầu tiên bị thách thức nghiêm trọng.

Ngành khai khoáng Australia thấp thỏm

Các nhà xuất khẩu quặng sắt Australia cho biết động thái này phá vỡ giả định lâu nay về “bất khả xâm phạm” của dòng thương mại quặng sắt với Trung Quốc, vốn được xem là trụ cột của kinh tế nước này.

Nhiều doanh nghiệp lo ngại rủi ro tỷ giá, đòn bẩy chính trị, và khả năng Bắc Kinh dùng điều kiện thanh toán để gây sức ép về giá hoặc chính sách, tương tự cuộc khủng hoảng thương mại 2020–2021, khi Trung Quốc áp lệnh cấm không chính thức đối với rượu vang, lúa mạch và than đá từ Australia.

Tuy nhiên, lần này, quặng sắt - mặt hàng “xương sống” của nền kinh tế - mới là "con bài" lớn nhất trên bàn cờ chiến lược.

Theo Oilprice