Chuyện gì xảy ra với kinh tế Cuba: Mất điện 20 tiếng/ngày, người dân phải thắt lưng buộc bụng, không đủ nước sinh hoạt

Theo số liệu Chính phủ, kinh tế Cuba giảm 1,1% trong năm 2024. Ủy ban Kinh tế Liên Hiệp Quốc về Châu Mỹ Latinh và Caribe (ECLAC) còn dự báo mức sụt giảm 1,5% trong năm nay. Lạm phát dù chậm lại nhưng vẫn ở mức hai con số.

“Chúng tôi đang rơi vào suy thoái, tình hình rất phức tạp. Khi nhiều địa phương đã mất điện tới 20 tiếng mỗi ngày thì sản xuất không thể vận hành”, nhà kinh tế Everleny Pérez Villanueva, nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Cuba thuộc Đại học Havana nhận định.

Mất điện diện rộng, cuộc sống khó khăn

Liên đoàn Điện lực Cuba (UNE) hằng ngày đăng tải thông tin về tình trạng thiếu hụt điện năng. Việc mất điện trên diện rộng tới 40% lãnh thổ đã trở nên quen thuộc, buộc người dân phải thay đổi sinh hoạt.

"Điện cắt liên tục, khó mà làm việc. Tôi phải luôn kết nối mạng để làm việc với khách du lịch, nếu không sẽ mất khách", nhiếp ảnh gia 38 tuổi Lázaro Hernández chia sẻ.

Các hướng dẫn viên du lịch cũng chịu ảnh hưởng nặng nề. Jorge Pérez, làm du lịch từ năm 2018, nói: “Khi đưa khách ra tỉnh, tình hình càng khó. Ở Trinidad, mất điện rất nghiêm trọng. Với khách, đôi khi đó chỉ là ‘trải nghiệm’, nhưng với người Cuba thì là nỗi khổ sở”.

Hệ thống điện Cuba vốn đã xuống cấp vì thiếu đầu tư, càng kiệt quệ sau mùa bão năm ngoái khiến nhiều lần sụp đổ hoàn toàn.

Chưa hết, Chủ tịch Viện Tài nguyên Thủy lợi, ông Antonio Rodríguez, cho biết khoảng 1 triệu người - tương đương 10% dân số - hằng ngày bị ảnh hưởng bởi tình trạng thiếu nước. “Chúng tôi không thể bơm nước do thiếu điện”, ông giải thích.

Lạm phát, thiếu thốn internet và phụ thuộc nhập khẩu

Chuyên gia kinh tế Mauricio De Miranda Parrondo, Giảng viên Đại học Javeriana (Colombia) cho rằng Cuba đang đối mặt tình trạng đình lạm: Sản xuất lao dốc, cung hàng hóa thiếu trầm trọng, buộc đất nước phải nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu cơ bản từ lương thực, nhiên liệu cho đến hàng tiêu dùng.

Nguồn cung dầu từ Venezuela - vốn từng đạt 96.000 thùng/ngày vào năm 2011 - nay chỉ còn chưa đến 1/3, càng làm Cuba khủng hoảng năng lượng.

Mất điện cũng kéo theo gián đoạn internet, vốn chỉ phổ cập ở Cuba vài năm gần đây. Theo biểu phí mới, sau khi dùng hết 6 GB gói trợ cấp, người dân phải trả 3.360 peso Cuba (khoảng 140 USD theo tỷ giá chính thức, hoặc 8,5 USD trên thị trường không chính thức) cho vỏn vẹn 3 GB dữ liệu bổ sung.

Du lịch và đường – hai trụ cột lao dốc

Khách sạn ở Cuba có máy phát điện dự phòng, nhưng nhà nghỉ tư nhân thì không. Ngành du lịch – vốn là nguồn thu ngoại tệ chủ lực đã suy giảm rõ rệt. Nhiều nhà hàng, quán bar phải đóng cửa buổi tối vì không có điện.

Từ tháng 1 đến tháng 7/2025, Cuba đón gần 1,58 triệu lượt khách, chỉ bằng 83% so với cùng kỳ năm trước. Nếu chỉ tính khách quốc tế, mức giảm còn lớn hơn. Các khách sạn quốc doanh, dù được đầu tư hàng triệu USD, cũng chỉ đạt công suất 24% trong quý I, thấp hơn 11 điểm so với năm ngoái. Bộ trưởng Kinh tế Joaquín Alonso Vázquez phải thừa nhận đây là kết quả “rất tệ”.

Trong khi đó, ngành đường - từng là biểu tượng kinh tế Cuba - rơi xuống mức thấp nhất hơn 100 năm. Vụ mùa 2024/2025 chỉ đạt dưới 150.000 tấn, chưa bằng một nửa năm trước. “Cả đường lẫn du lịch đều sụp đổ”, nhà kinh tế Pérez Villanueva nói.

Người dân thắt lưng buộc bụng

Theo CNN, nguồn cung thực phẩm trợ giá tại Cuba đã giảm mạnh. Người hưu trí và người thu nhập thấp chịu ảnh hưởng nặng khi gạo, dầu, sữa đều khan hiếm.

Chính phủ mới tăng lương hưu từ 65 USD lên gần 160 USD/tháng. Nhưng phần lớn hàng hóa lại được bán theo tỷ giá không chính thức tới 400 peso đổi 1 USD, thay vì tỷ giá chính thức 24 peso, khiến trợ cấp mất ý nghĩa.

“Những mặt hàng tối thiểu từng bảo đảm phần nào sự bình đẳng xã hội nay không còn được duy trì. Ở khu tôi sống, trước đây mỗi tháng còn được phát gà một lần, nhưng giờ đã tám tháng liền không có”, ông Pérez Villanueva chia sẻ.

Tham khảo CNN